Γεμάτα... φυτοφάρμακα φρούτα και λαχανικά

Μπιζέλι, ρύζι, φράουλες, ρόκα, μαϊντανός… γεμάτα φυτοφάρμακα. Σε έξι δείγματα φρούτων και λαχανικών από σύνολο 181 τα οποία τέθηκαν κάτω από το μικροσκόπιο του Κρατικού Χημείου το πρώτο εξάμηνο του 2019 ανιχνεύτηκαν φυτοφάρμακα πέραν του επιτρεπόμενου ορίου. Τα τρόφιμα αυτά, ευτυχώς, δεν έφτασαν στο πιάτο του καταναλωτή. Άλλα καταστράφηκαν επιτόπου και άλλα (εισαγόμενα) σταλθήκαν στον τόπο παραγωγής τους.

Σύμφωνα με τον διευθυντή των Υγειονομικών Υπηρεσιών Αλβέρτο Καρή, ανάμεσα στα τρόφιμα που ελέγχθηκαν το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους ήταν τα μανταρίνια, τα πορτοκάλια, οι πατάτες, ο γλυκάνισος, ο δυόσμος, ο βασιλικός, οι φράουλες, ο μαϊντανός, το ρύζι, κ.λπ. Από τα 181 συνολικά τρόφιμα εντοπίστηκαν με φυτοφάρμακα που ξεπερνούσαν τα επιτρεπτά όρια:

• 4 δείγματα (2 φράουλες, ρόκα, μαϊντανός) στο λιανικό εμπόριο.


• 2 εισαγόμενα δείγματα - 1 φορτίο με ρύζι και φρέσκο βασιλικό.


• Μπιζέλι από τις κατεχόμενες περιοχές (από τους ελέγχους που διενεργούνται στα οδοφράγματα).

Το 2018, όπως ανέφερε στον «Π» ο κ. Καρής, ελέγχθηκαν συνολικά 350 τρόφιμα. Στα οδοφράγματα έγινε έλεγχος σε 119 διαφορετικά προϊόντα (27,7% του συνόλου των ελέγχων) χωρίς να εντοπιστεί οποιοδήποτε πρόβλημα. Διεξήχθη επίσης έλεγχος σε 98 προϊόντα εισαγωγής, εκ των οποίων στα τρία (λεμόνια, ρόδια, κατεψυγμένες φράουλες) εντοπίστηκαν επίπεδα φυτοφαρμάκων πέραν των επιτρεπόμενων. «Καταστράφηκαν επιτόπου 45.000 κιλά», είπε ο κ. Καρής. Τα υπόλοιπα (133) αφορούσαν δείγματα (φρούτων και λαχανικών) που λήφθηκαν από την εγχώρια αγορά, εκ των οποίων τα 15 ήταν εκτός ορίων (φράουλες, μαρούλια, πατάτες κ.λπ.).
Για τις αρμόδιες υπηρεσίες η χρήση φυτοφαρμάκων από τους γεωργούς αποτελεί πραγματικό πονοκέφαλο αφού τα δεδομένα στη χώρα μας δεικνύουν ότι σε περίπου έξι στα 100 τρόφιμα που ελέγχονται εντοπίζονται φυτοφάρμακα τα οποία ξεπερνούν το ανώτατο όριο υπολειμμάτων που ορίζει η νομοθεσία. Αυτό, άλλωστε, καταδεικνύουν και τα πορίσματα της έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε ό,τι αφορά τα φυτοφάρμακα στα τρόφιμα. Τα συμπεράσματα της εν λόγω μελέτης που δόθηκαν πολύ πρόσφατα στη δημοσιότητα δείχνουν ότι το 5,7% από τα 353 δείγματα που αναλύθηκαν στην Κύπρο (2017) ήταν πάνω από το επιτρεπόμενο ανώτατο όριο υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων.



Αλλάζει ο Νόμος

Οι αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους, και δη οι Υγειονομικές Υπηρεσίες, βρίσκονται σε εγρήγορση σε ό,τι αφορά το πρόβλημα. Αν και πολλά τρόφιμα εντοπίζονται πριν φτάσουν στον καταναλωτή, το σύστημα ελέγχου σε ό,τι αφορά τη χρήση φυτοφαρμάκων αποδεικνύεται «τρύπιο». Η δε παραγωγοί φαίνεται μέσα από τα δεδομένα ότι δεν συμμορφώνονται με τις πρόνοιες της νομοθεσίας, ενώ πιστεύεται ότι η αγορά φυτοφαρμάκων, τουλάχιστον στις πλείστες των περιπτώσεων, γίνεται από τις κατεχόμενες περιοχές. Μιλώντας στον «Π» ο διευθυντής των Υγειονομικών Υπηρεσιών Αλβέρτος Καρής, ανέφερε ότι προς αντιμετώπιση του προβλήματος οι υπηρεσίες έχουν ετοιμάσει νομοσχέδιο που τροποποιεί τον περί Τροφίμων (Έλεγχος και Πώληση) Νόμο. Μεταξύ άλλων, το νομοσχέδιο προβλέπει αύξηση του ύψους του διοικητικού προστίμου που θα δύναται να επιβληθεί σε παραγωγό που παρανομεί από 850 σε 2.000 ευρώ ανά κατηγορία φυτοφαρμάκου που εντοπίζεται. «Το νομοσχέδιο βρίσκεται στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο», αναφέρει ο κ. Καρής.



Οι έλεγχοι

Σε ό,τι αφορά τους ελέγχους (όλοι γίνονται αιφνιδίως), ο κ. Καρής είπε πως υλοποιείται το ετήσιο Εθνικό Πρόγραμμα Δειγματοληψίας Τροφίμων για έλεγχο των καταλοίπων φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα. Διενεργούνται επίσης έκτακτες δειγματοληψίες τροφίμων από την αγορά. Επιπρόσθετα, λαμβάνονται δείγματα κατά την εισαγωγή τροφίμων από τρίτες χώρες καθώς επίσης και κατά τη διακίνησή τους από τις μη ελεγχόμενες από το κράτος περιοχές μέσω των ελεγχόμενων σημείων διέλευσης (οδοφράγματα). Θέλοντας, όπως είπε, «να αποτρέψουμε επιτήδειους από το να εφαρμόζουν κακές γεωργικές πρακτικές, προχωρούμε και σε δειγματοληψίες επιπρόσθετων ειδών τροφίμων πέρα από αυτά που προτείνονται στους εν ισχύι κανονισμούς της ΕΕ». Προσθέτουμε, τόνισε, αυτά τα τρόφιμα στα ετήσια εθνικά προγράμματα φυτοφαρμάκων «ώστε οι έλεγχοι να καλύπτουν όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτικά την εικόνα της αγοράς στην Κύπρο σε σχέση με τα φρούτα και τα λαχανικά». Οι δειγματοληψίες αυτές, εξήγησε, αφορούν πιο μικρούς αριθμούς δειγμάτων για περισσότερα είδη τροφίμων. Σε κάποιες περιπτώσεις, όταν πρόκειται για τρόφιμα που βρίσκονται συνέχεια στο τραπέζι του καταναλωτή, οι έλεγχοι διενεργούνται δύο φορές τον χρόνο.

Τα μέτρα που λαμβάνονται στην περίπτωση εντοπισμού φυτοφαρμάκων

Από πρόστιμο μέχρι ποινική δίωξη

Η υφιστάμενη νομοθεσία προβλέπει συγκεκριμένα μέτρα στην περίπτωση εντοπισμού προϊόντων που υπερβαίνουν το επιτρεπόμενο όριο φυτοφαρμάκων. Όπως χαρακτηριστικά απαντά ο υπουργός Υγείας Κωνσταντίνος Ιωάννου σε ερώτηση του βουλευτή των Οικολόγων Γιώργου Περδίκη, «για προϊόντα κυπριακής παραγωγής ενημερώνεται αμέσως ο παραγωγός για το αποτέλεσμα και λαμβάνονται μέτρα στα οποία περιλαμβάνεται και η απόσυρση / ανάκληση του τροφίμου από την αγορά». Ενημερώνεται επίσης το Τμήμα Γεωργίας, ενώ παράλληλα ετοιμάζεται φάκελος επιβολής μέτρων (επιβολής διοικητικού προστίμου ή ετοιμασίας εισήγησης για άσκηση ποινικής δίωξης) εναντίον του παραγωγού. Ο δε παραγωγός στοχεύεται από την Υγειονομική Υπηρεσία ώστε να ληφθεί δείγμα σε άλλη περίοδο, για να διαπιστωθεί η συμμόρφωσή του με τη νομοθεσία.

Στην περίπτωση προϊόντων από άλλες χώρες, και πάλι ενημερώνεται ο εισαγωγές, ενώ ετοιμάζεται αμέσως επιστολή γνωστοποίησης μέσω των διαφόρων συστημάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ταχεία ενημέρωση όσον αφορά την ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων (RASFF, AAC κ.λπ.) ώστε να ενημερωθούν όλα τα υπόλοιπα κράτη μέλη της EE καθώς και η χώρα προέλευσης. Εάν η χώρα προέλευσης είναι εκτός της ΕΕ, ο εισαγωγέας ενημερώνεται ότι τυχόν άλλη εισαγωγή του από τη συγκεκριμένη χώρα προέλευσης και του συγκεκριμένου εμπλεκόμενου προμηθευτή, ανεξαρτήτως είδους τροφίμου, θα τυγχάνει δειγματοληψίας και τα προϊόντα θα παραμένουν υπό δέσμευση μέχρι την ολοκλήρωση των εργαστηριακών ελέγχων.

Σε τυχόν διανομή του προϊόντος στην κυπριακή αγορά, ετοιμάζεται φάκελος επιβολής διοικητικού προστίμου ή/και ασκείται ποινική δίωξη εναντίον του.

Δεσμεύονται τα προϊόντα

Στη δε περίπτωση που προϊόντα από τα κατεχόμενα εντοπιστούν με φυτοφάρμακα πέραν των επιτρεπόμενων ορίων, ο διακινητής των προϊόντων ενημερώνεται για το αποτέλεσμα και λαμβάνονται όλα τα προβλεπόμενα από τη νομοθεσία μέτρα, ακόμη και της απόσυρσης/ανάκλησης των ακατάλληλων για κατανάλωση προϊόντων. Ο διακινητής, σύμφωνα με τον κ. Ιωάννου, ενημερώνεται παράλληλα ότι σε μελλοντικές διακινήσεις οποιωνδήποτε προϊόντων από τον εν λόγω παραγωγό θα δειγματίζονται και θα παραμένουν υπό δέσμευση μέχρι την ολοκλήρωση των εργαστηριακών ελέγχων, ενώ ετοιμάζεται φάκελος επιβολής μέτρων (διοικητικού προστίμου ή ετοιμασίας εισήγησης για άσκηση ποινικής δίωξης) εναντίον των Κύπριων εμπλεκόμενων που δραστηριοποιούνται στις περιοχές όπου η Δημοκρατία ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο.