Κλείδωσαν διαδικασία, διαφωνούν στην ουσία

Το πρώτο καθοριστικό βήμα ενόψει της συνέχισης της διαδικασίας προς την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων έγινε. Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί επαναβεβαίωσαν στην ουσία πως όλες οι διαφωνίες που υπήρχαν μεταξύ των δύο πλευρών παραμένουν. Ωστόσο, συμφώνησαν πως η διαδικασία προς την επίλυση του Κυπριακού δεν θα πρέπει να σταματήσει εδώ και πως οι όποιες διαφωνίες θα συζητηθούν στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης, σε μεταγενέστερο στάδιο. Η χθεσινή κατ’ ιδίαν συνάντηση, όπως αναμενόταν, δεν απέφερε κάποια διαφοροποίηση στην ουσία των θέσεων των δύο πλευρών, διαμόρφωσε όμως μια εικόνα σε σχέση με τα επόμενα βήματα και τα εκκρεμούντα ζητήματα προς συζήτηση. Οι δυο ηγέτες επαναβεβαίωσαν πως επιδιωκόμενη μορφή λύσης παραμένει η ΔΔΟ, με την προσθήκη Αναστασιάδη πως αυτή «θα πρέπει να οδηγεί σε λειτουργικό, βιώσιμο κράτος, συμβατό με όσα ισχύουν για τα υπόλοιπα 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ».

Λουτ και τριμερής

Επόμενος σταθμός, λοιπόν, η κάθοδος της Τζέιν Χολ Λουτ στο νησί, η οποία τοποθετείται χρονικά περί τα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με ανακοίνωση των Ηνωμένων Εθνών μετά την άτυπη συνάντηση, «οι δυο ηγέτες αποφάσισαν να συνεχίσουν με αποφασιστικότητα την εμπλοκή στις προσπάθειες που θα καταβάλει η Τζέιν Χολ Λουτ για να καταλήξουν στους όρους αναφοράς που θα επιτρέψουν τη διεξαγωγή δομημένων και προσανατολισμένων σε αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων, που θα οδηγήσουν σε λύση, με την αίσθηση του επείγοντος». Οι Αναστασιάδης και Ακιντζί επιβεβαίωσαν την ετοιμότητά τους για τριμερή συνάντηση με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, αν ο ίδιος κρίνει πως υπάρχει το κατάλληλο έδαφος για κάτι τέτοιο. Πληροφορίες αναφέρουν πως μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να διευθετηθεί τις τελευταίες ημέρες Σεπτεμβρίου, μετά το τέλος της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Ακολούθως θα μπορούσε να συγκληθεί άτυπη σύσκεψη όλων των εμπλεκόμενων μερών, με τη συμμετοχή Τουρκίας, Ελλάδας και Βρετανίας, και την ΕΕ σε ρόλο παρατηρητή, περί τα τέλη Οκτωβρίου.

Συγκεκριμένες οι διαφωνίες τους

Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως μετά από τόσα χρόνια διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, πόσω μάλλον μετά το σημείο στο οποίο έφτασαν οι συνομιλίες στο Κραν Μοντάνα, αυτό που ουσιαστικά θα καθορίσει την επίλυση, είναι η πολιτική βούληση των εμπλεκομένων. Ωστόσο, όπως διαφάνηκε κατά τη χθεσινή άτυπη συνάντηση Αναστασιάδη και Ακιντζί, υπάρχουν ζητήματα στα οποία διαφωνούν οι πλευρές και τα οποία ενδεχομένως, αν δεν επιλυθούν στην πορεία, να μην επιτρέψουν την ουσιαστική επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Ζητήματα όπως η πολιτική ισότητα, η αποτελεσματική συμμετοχή των Τ/Κ στη λήψη αποφάσεων, η συνδιαχείριση των υδρογονανθράκων, οι μεθοδεύσεις Όζερσαϊ και Τατάρ στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, οι τουρκικές έκνομες ενέργειες στην Κυπριακή ΑΟΖ, είναι μερικά μόνο από τα ζητήματα στα οποία εξακολουθούν οι πλευρές να διατηρούν διαφορετική ανάγνωση και θέση. Αν σε αυτά προσθέσουμε τις διαφωνίες που παραμένουν σε ζητήματα ασφάλειας και εγγυήσεων αλλά και σε επίπεδο εδαφικού και περιουσιακού, τότε διαμορφώνουμε ένα πλέγμα συσχετισμών και ζητημάτων, τα οποία είναι ικανά να καθορίσουν το διαπραγματευτικό σκηνικό και πλαίσιο ενόψει της συνέχειας.

Μέσα η αποκέντρωση

Όπως διαφαίνεται μέσα από τα όσα συζητήθηκαν χθες, η πρόταση του Προέδρου Αναστασιάδη για αποκέντρωση εξουσιών, βρήκε πρόσφορο έδαφος και όπως όλα δείχνουν θα τύχει περαιτέρω διαπραγμάτευσης κατά τη διάρκεια των ουσιαστικών διαπραγματεύσεων όταν και εφόσον επανεκκινήσουν. Ο Τ/Κ ηγέτης είπε ότι η αποκέντρωση εξουσιών ήταν πάντοτε προσέγγιση της τ/κ πλευράς και πως είναι έτοιμοι να το συζητήσουν λεπτομερώς, όταν έρθει η ώρα.

Οι όροι αναφοράς και η προσέγγιση Αναστασιάδη

Στο πλαίσιοτης συμφωνίας μεταξύ Αναστασιάδη και Ακιντζί για τα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν στον δρόμο προς την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, εντάσσεται και η στάση των δυο ηγετών σε σχέση με τη σημασία συμφωνίας σε ξεκάθαρους όρους αναφοράς. Προς αυτήν την κατεύθυνση, καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει τόσο η επικείμενη κάθοδος Λουτ στο νησί όσο και η τριμερής με Γκουτέρες στη Νέα Υόρκη.

Η προσέγγιση Αναστασιάδη

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά τη χθεσινή συνάντηση μετέφερε συγκεκριμένη εισήγηση στον Μουσταφά Ακιντζί για το ζήτημα των όρων αναφοράς. Πρώτο σημείο στην εισήγηση είναι ο τερματισμός των παράνομων ενεργειών της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ. Σε ό,τι αφορά την ουσία, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης διεμήνυσε πως η ε/κ πλευρά δεν έχει κανένα πρόβλημα οι διαπραγματεύσεις να ξεκινήσουν άμεσα, στη βάση της Κοινής Δήλωσης της 11ης Φεβρουαρίου 2014. Θα πρέπει, επίσης, να περιλαμβάνονται στους όρους αναφοράς όλες οι συγκλίσεις, όπως είχαν συμφωνηθεί από τις πλευρές μέχρι και το Κραν Μοντάνα. Όσον αφορά στις 6 παραμέτρους του πλαισίου Γκουτέρες, ο Πρόεδρος εισηγήθηκε να συμπεριληφθούν στους όρους αναφοράς, με το περιεχόμενο στο οποίο κατέληξαν μετά από τις συζητήσεις που έγιναν μέχρι και το δείπνο της 6ης Ιουλίου, στο Κραν Μοντάνα. Η κίνηση αυτή έγινε σε μια προσπάθεια να ξεπεραστεί η διαφωνία που υπήρχε μεταξύ των πλευρών, γύρω από το ποιο πλαίσιο Γκουτέρες ισχύει, αυτό της 30ής Ιουνίου ή αυτό της 4ης Ιουλίου. Άμεση ήταν η απάντηση Ακιντζί, ο οποίος στις δηλώσεις του μετά από τη συνάντηση, επεσήμανε πως οι όροι αναφοράς θα πρέπει να περιλαμβάνουν τις συγκλίσεις του παρελθόντος, την Κοινή Δήλωση της 11ης Φεβρουαρίου 2014 και το πλαίσιο Γκουτέρες της 30ής Ιουνίου 2017, χωρίς αλλοιώσεις και παραποιήσεις.

Όχι σε διαπραγμάτευση

Κατά τη χθεσινή άτυπη συνάντηση δεν υπήρξε διαπραγμάτευση επί της ουσίας, απλά οι δυο πλευρές άνοιξαν τα χαρτιά τους για μια σειρά από ζητήματα. Η ε/κ πλευρά ξεκαθάρισε πως δεν θα μπορούσε να γίνει εκ των προτέρων διαπραγμάτευση και πως κάτι τέτοιο παραπέμπεται σε μεταγενέστερο στάδιο, όταν και εφόσον θα υπάρξει έδαφος για επανέναρξη των συνομιλιών. Σε σχέση με την κάθοδο Λουτ, η οποία θα πρέπει να θεωρηθεί δεδομένη, δεν έχει ακόμα ξεκαθαρίσει αν οι ηγέτες θα έχουν κοινή συνάντηση μαζί της, ή αν ο καθένας θα τη δει ξεχωριστά, τουλάχιστον, σε πρώτη φάση.

Περίκλειστη πόλη

Στο πλαίσιο της συζήτησης για ΜΟΕ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέπτυξε πλήρη επιχειρηματολογία γιατί δεν τίθεται κανένα θέμα αμφισβήτησης των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων σε σχέση με τις περιουσίες στην κατεχόμενη Αμμόχωστο. Τόνισε πως όλα αυτά είναι πλήρως κατοχυρωμένα, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στα ψηφίσματα ΣΑ ΟΗΕ για την Αμμόχωστο. Τέθηκε εκ νέου η πρόταση για κοινή επιτροπή εμπειρογνωμόνων για καταγραφή περιουσιών και ζημιών στην περίκλειστη πόλη, υπό τα Ηνωμένα Έθνη. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επανέλαβε την πρόταση που είχε καταθέσει στην προηγούμενη κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Μουσταφά Ακιντζί, για τα 21 σημεία ΜΟΕ που πρέπει να μελετήσουν οι πλευρές και έθεσε εκ νέου το θέμα διάνοιξης των οδοφραγμάτων Πυροΐου και Κοκκίνων.