Περίπου 260 άτομα αιτούνται θεραπείας κάθε χρόνο για το αλκοόλ στην Κύπρο

Το ένα ποτό φέρνει τ’ άλλο. Τα δύο ποτήρια γίνονται τέσσερα, τα τέσσερα οκτώ και δέκα. Άνθρωποι που κοιμούνται και ξυπνούν με την έγνοια του αλκοόλ... Πολλές φορές κρύβονται, από τους πιο δικούς τους για να πιουν. Μόνοι, συνήθως. Χωρίς κανέναν να τους «παρακολουθεί». Οι συμβουλές τους ενοχλούν. Σπανίως πιάνουν τόπο, δεν τους ενδιαφέρουν άλλωστε. Δεν έχουν πρόβλημα, ισχυρίζονται... Δεν είναι, λένε, εξαρτημένοι από το αλκοόλ. Απλώς τους αρέσει να πίνουν «ένα, δύο ποτηράκια κρασί την ημέρα». Οι μήνες περνούν, πολλές φορές και τα χρόνια. Απώλεια της εργασίας, οικονομικά προβλήματα. Διαλύονται οικογένειες. Και τα άτομα με εξάρτηση στο αλκοόλ, σε αρκετές περιπτώσεις, μένουν μόνα. «Άνθρωποι μονάχοι σαν το ξεχασμένο στάχυ […] σαν ξερόκλαδα σπασμένα…», όπως λέει το γνωστό άσμα. Κάποιοι ζητούν βοήθεια. Αρπάζουν την ευκαιρία να γίνουν καλά. Να σταθούν στα πόδια τους. Να ζήσουν. Κάποιοι άλλοι όμως «βουβοί, σκυφτοί και μόνοι» παραδίδονται στον εθισμό τους. Και κάποια μέρα πεθαίνουν από αιτίες που συνδέονται με τον αλκοολισμό.

Χρειάζονται δομές

Υπολογίζεται πως τρεις στους 100 Κύπριους είναι εξαρτημένοι από το αλκοόλ ενώ γύρω στα 260 άτομα αιτούνται θεραπείας, κάθε χρόνο. Η πιο πρόσφατη έρευνα που έγινε στη χώρα μας κατέδειξε την ανάγκη περισσότερων δομών θεραπείας για το πρόβλημα του αλκοολισμού. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι το 2016 αιτήθηκαν θεραπείας λόγω κατάχρησης αλκοόλ 273 άτομα εκ των οποίων τα περισσότερα (82%) βρέθηκαν στην κλινική «Βερεσιέ» και στη Θεραπευτική Μονάδα Εξαρτημένων Ατόμων (Αλκοόλ) «ΘΕΜΕΑ». Οι περισσότεροι χρήστες που αιτήθηκαν θεραπείας, ανέφεραν ως επαρχία διαμονής κυρίως τη Λευκωσία και τη Λάρνακα (Η κλινική «Βερεσιέ» βρίσκεται στη Λάρνακα και η «ΘΕΜΕΑ» στη Λευκωσία). Εξ αυτών 112 άτομα (41%) είχαν υποβληθεί ξανά σε θεραπεία ενώ 103 άτομα, αιτήθηκαν θεραπείας για πρώτη φορά. Από το σύνολο των νέων αιτημάτων, οι περισσότεροι βρέθηκαν στη ΘΕΜΕΑ (42) και στην κλινική «Βερεσιέ» (34).

Θεραπεία 10 χρόνια μετά

Από την έρευνα φαίνεται πάντως ότι τα εξαρτημένα από το αλκοόλ άτομα αποτείνονται στις θεραπευτικές μονάδες με σημαντική καθυστέρηση. Συγκεκριμένα η έρευνα καταδεικνύει ότι «ο χρόνος που μεσολαβεί από την έναρξη της προβληματικής χρήσης αλκοόλ μέχρι την πρώτη εμφάνιση του χρήστη στο σύστημα θεραπείας, είναι τα 10 χρόνια». Η πλειονότητα των ατόμων αναφέρουν ως πηγή παραπομπής την αυτααναφορά (τέσσερις στους δέκα περίπου), ενώ κάποιοι βρίσκονται στη θεραπεία λόγω παραπομπής τους από το στενό οικογενειακό τους περιβάλλον (12%). Ανάμεσα στα ποτά που συνήθως κατανάλωναν τα άτομα τα οποία αιτήθηκαν θεραπείας, πρώτο στην προτίμηση ήταν το ουίσκι, η βότκα και το κονιάκ και ακολουθούσε η μπίρα, το κρασί και το ούζο ή η ζιβανία. Κατά μέσο όρο, τα άτομα που αιτήθηκαν θεραπείας, κατανάλωναν 10 ποτά κατά τη διάρκεια μιας συνηθισμένης μέρας, σε καθημερινή βάση, κατά τον τελευταίο μήνα.

Τι λέει ο ψυχίατρος δρ Σαμαρτζής

Η απεξάρτηση ενός ατόμου από το αλκοόλ δεν είναι εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται ισχυρή θέληση, χρειάζεται υπομονή και επιμονή και μια πολυθεματική ομάδα η οποία να παρέμβει στα αίτια που οδηγούν το άτομο στο αλκοόλ. Η ΘΕΜΕΑ ανήκει στο κράτος και προσφέρει δωρεάν προγράμματα απεξάρτησης από το αλκοόλ. Είναι δομή στην οποία διαμένουν τα άτομα και παρακολουθούνται από διεπιστημονική ομάδα. Η ουσία της απεξάρτησης δεν είναι μόνο να σταματήσει ένα άτομο να είναι εξαρτημένο από το αλκοόλ. Επιδιώκεται παράλληλα η ενδυνάμωση του ατόμου ώστε να είναι και να νιώθει παραγωγικό και χρήσιμο για την κοινωνία. Γι’ αυτό και τα άτομα που επιτυχώς «περνούν» τις εξετάσεις της απεξάρτησης παρακολουθούνται από ειδικούς στα εξωτερικά ιατρεία.

Ο δρ Λάμπρος Σαμαρτζής ψυχίατρος, προϊστάμενος της ΘΕΜΕΑ μιλά στον «Π» για εθισμό στον αλκοόλ. Το πρώτο πράγμα που τονίζει είναι πως τα άτομα που είναι εθισμένα στο αλκοόλ είναι ασθενείς. Ο δρ Σαμαρτζής εργάζεται στη ΘΕΜΕΑ εδώ και πολλά χρόνια. Έχει βοηθήσει εκατοντάδες ανθρώπους να δουν τη ζωή με το φακό του «καθαρού» από το αλκοόλ και έχει απογοητευτεί και στεναχωρηθεί άλλες τόσες φορές όταν ένα άτομο καταφέρνει να απεξαρτηθεί και ακολούθως, για διάφορους λόγους, πέφτει εκ νέου στο ποτό. «Ο αλκοολισμός είναι κοινωνικό πρόβλημα» αναφέρει ο δρ Σαμαρτζής σημειώνοντας ότι πολλά προβλήματα προέρχονται από το αλκοόλ όπως για παράδειγμα τα δυστυχήματα, η βία, τα ατυχήματα. Εξηγεί παράλληλα πως ο αλκοολισμός δεν είναι πρόβλημα το οποίο οφείλεται σε έναν και μοναδικό παράγοντα. Από την εμπειρία του διαπιστώνει πως για τους περισσότερους το αλκοόλ λειτουργεί ως «αυτοθεραπεία». Θεωρούν, λέει, ότι ξεχνούν τα προβλήματά τους. Κάποιοι άλλοι πίνουν «γιατί τους αρέσει» ή γιατί τους έχει γίνει συνήθεια ενώ σε κατοπινό στάδιο, όταν δηλαδή το άτομο φτάσει σε επίπεδο εξάρτησης, πίνει για να αντιμετωπίσει τα στερητικά σύνδρομα. Σε ό,τι αφορά το προφίλ των ατόμων που αποτείνονται στη ΘΕΜΕΑ αναφέρει ότι είναι άτομα κάθε ηλικίας, όλων των μορφωτικών επιπέδων, άνδρες και γυναίκες.

Τα κλειδιά για τη θεραπεία

Στη ΘΕΜΕΑ ο ασθενής βρίσκεται στο επίκεντρο της θεραπευτικής προσπάθειας, τονίζει ο προϊστάμενος της μονάδας απεξάρτησης από το αλκοόλ δρ Λάμπρος Σαμαρτζής, σημειώνοντας ότι ο εθισμός στις ουσίες (μόνιμες και παράνομες) έχει βιοψυχοκοινωνική αιτιολογία. Γι’ αυτό τον λόγο, όπως αναφέρει, στη θεραπεία χρησιμοποιείται το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο στο οποίο εντάσσονται οι βιολογικοί, οι ψυχολογικοί και οι κοινωνικοί παράγοντες.

Η θεραπεία, δηλαδή, προσεγγίζει την αιτιολογία των πιο πάνω παραγόντων και στόχος είναι να «ξεκλειδώσουμε» το άτομο από τον εθισμό του ενδυναμώνοντάς το για μια νέα ζωή. Εξηγώντας περαιτέρω ο δρ Σαμαρτζής ανέφερε ότι οι βιολογικοί παράγοντες αφορούν την γονιδιακή προδιάθεση (π.χ. κληρονομικότητα) και τη χρήση των φαρμακευτικών θεραπειών. Οι δε ψυχολογικοί παράγοντες, σημειώνει, αναφέρονται στην ψυχολογία του ασθενούς. Το πώς βλέπει, δηλαδή, τον εαυτό του. Έχει αυτοπεποίθηση; Έχει στόχους στη ζωή του; Μπορεί να διαχειριστεί το στρες; Μπορεί να λύσει τα προβλήματά του; Σε ό,τι αφορά τους κοινωνικούς παράγοντες ο γιατρός σημειώνει πως προσπαθούν να κτυπήσουν τα κοινωνικά αίτια της εξάρτησης, όπως για παράδειγμα τις νοοτροπίες ενός ατόμου, οικογενειακά ή άλλα προβλήματα κ.λπ.

Στη ΘΕΜΕΑ, είπε, πραγματοποιούνται διάφορες ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις (σε ατομική και ομαδική βάση) όπως είναι η συμβουλευτική θεραπεία, εναλλακτικές θεραπείες, ψυχοδυναμικές ή/και κοινωνικές παρεμβάσεις. Στο πλαίσιο της απεξάρτησης χορηγείται στους ασθενείς και φαρμακευτική αγωγή η οποία βοηθά στην αποτοξίνωση, την πρόληψη της υποτροπής καθώς και στη θεραπεία της ψυχιατρικής συννοσηρότητας - το άτομο, δηλαδή, να πάσχει και από άλλες νόσους όπως η κατάθλιψη, αγχώδης διαταραχή κ.λπ.

Νέα ΘΕΜΕΑ

O δρ Σαμαρτζής αναφέρθηκε και στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη ΘΕΜΕΑ υπογραμμίζοντας ότι οι χώροι όπου φιλοξενούνται οι ασθενείς δεν είναι οι πλέον κατάλληλοι. Όπως πληροφορείται ο «Π» το τελευταίο διάστημα η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου ασκεί διαρκώς πιέσεις για νέο κτήριο το οποίο θα φιλοξενεί τους ασθενείς. Το όλο θέμα έφτασε και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ο οποίος έδωσε οδηγίες για ανέγερση νέας ΘΕΜΕΑ. Σύμφωνα με τον δρ Σαμαρτζή έχει εξευρεθεί χώρος και έχει γίνει ήδη μια συνάντηση με τα Δημόσια Έργα γι’ αυτό τον σκοπό.