Το 3% των Κυπρίων εθισμένο στο αλκοόλ

Το 3% του πληθυσμού της χώρας μας είναι εξαρτημένο από το αλκοόλ, με την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου να κρούει καμπανάκι κινδύνου ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών από ανήλικους οι οποίοι, όπως οι επιστημονικές έρευνες καταδεικνύουν, πίνουν… τον Βόσπορο. Αγοράζουν με τεράστια ευκολία αλκοόλ και δεν αρκούνται σε ένα ποτήρι. Αν και οι επιπτώσεις από την υπερβολική κατανάλωση τόσο στην υγεία όσο και στην κοινωνία είναι τεράστιες, εντούτοις οι Κύπριοι συνεχίζουν να φλερτάρουν με τον θάνατο. Διότι, η χρόνια και υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών εκεί οδηγεί… Η Ευρώπη έχει κατατάξει το αλκοόλ σε έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες κινδύνου. Υπολογίζεται ότι 800 Ευρωπαίοι πολίτες πεθαίνουν καθημερινά λόγω αιτιών που σχετίζονται με το αλκοόλ, με έναν στους τέσσερις θανάτους να αφορά νεαρούς ενήλικες (20-24 ετών).

Εξαρτημένοι 23 εκατ. Ευρωπαίοι

Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ), στην Ευρώπη περίπου 58 εκατομμύρια άνθρωποι προχωρούν σε υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, εκ των οποίων τα 23 εκατ. είναι εξαρτημένα από αυτό. Επίσης, έρευνες ενοχοποιούν το αλκοόλ για περίπου 90 επιπλέον θανάτους για κάθε 100.000 Ευρωπαίους άνδρες και περίπου 60 επιπλέον θανάτους για κάθε 100.000 Ευρωπαίες γυναίκες. Παράλληλα, περίπου 80 εκατ. Ευρωπαίοι πολίτες προχωρούν σε βαριά επεισοδιακή κατανάλωση τουλάχιστον μία φορά τον μήνα, αριθμός που αντιστοιχεί περίπου σε αναλογία σε έναν στους τρεις ενήλικες Ευρωπαίους. Τα συμπεράσματα ερευνών σε σχέση με τον μαθητικό και νεανικό πληθυσμό στην Ευρώπη έχουν δείξει ότι σχεδόν ένας στους οκτώ (13%) Ευρωπαίους μαθητές ηλικίας 15-16 ετών έχουν μεθύσει περισσότερο από 20 φορές στη ζωή τους και περισσότεροι από ένας στους έξι (18%) έχουν καταναλώσει τρεις φορές κατά τον τελευταίο μήνα περισσότερα από πέντε ποτά σε μία μόνο περίσταση.

 Στην Κύπρο

Παρόμοια κατάσταση παρατηρείται και στην Κύπρο, με το «κρυμμένο» πρόβλημα της κατάχρησης αλκοόλ να εμφανίζεται το 2013, μέσα από την πρώτη έρευνα που διεξήγαγε η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεως Κύπρου. Ακολούθησε δεύτερη έρευνα το 2016, ενώ αυτήν τη στιγμή «τρέχει» η έρευνα του 2019, τα αποτελέσματα της οποίας αναμένονται εντός του 2020. Τα στοιχεία από την τελευταία επιδημιολογική έρευνα που διεξήγαγε η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεως Κύπρου στην οποία συμμετείχαν 3.500 πολίτες ηλικίας 15-64 ετών θα πρέπει έντονα να προβληματίσουν τις αρμόδιες αρχές. Τα συμπεράσματα, άλλωστε, καταδεικνύουν την αδήριτη ανάγκη εφαρμογής προγραμμάτων και δράσεων που να καλύπτουν την πρόληψη αλλά και την αντιμετώπιση του προβλήματος. Πιο συγκεκριμένα:

• Εκτιμήθηκε ότι περίπου το 10% του πληθυσμού έχει μεθύσει τους τελευταίους 12 μήνες και περίπου το 3% ανέφερε ότι μέθυσε τον τελευταίο μήνα. Παρ' όλα αυτά, σε σύγκριση με προηγούμενα χρόνια, παρατηρείται μείωση του ποσοστού μέθης.


• Ένα στα πέντε άτομα (22,6%) ανέφερε υπέρμετρη κατανάλωση κατά τον τελευταίο μήνα.


• Κατά τα τελευταία χρόνια διεξαγωγής της έρευνας (2012 και 2016) παρατηρήθηκε μείωση του ποσοστού των ατόμων που είχαν οδηγήσει αφού προηγουμένως είχαν πιει αλκοόλ. Φάνηκε επίσης ότι όσο πιο μεγάλα ηλικιακά ήταν τα άτομα, τόσο μικρότερο ήταν το ποσοστό αυτών που προχωρούσαν σε αυτήν τη συμπεριφορά.


• Χρησιμοποιώντας το εργαλείο της «Σύντομης Ανίχνευσης Εξάρτησης από το αλκοόλ» (Rapid Alcohol Problem Screen) εκτιμήθηκε ότι τουλάχιστον το 2,5% -3% του πληθυσμού είναι εξαρτημένο στο αλκοόλ. Και σε αυτήν την περίπτωση, τα ποσοστά της Κύπρου ξεπερνούν σημαντικά τον αντίστοιχο μέσο όρο των χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα.


• Όσον αφορά τις αντιλήψεις των Κυπρίων για το αλκοόλ και τις πολιτικές που το συνοδεύουν, βρέθηκε πως σε γενικές γραμμές είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν περιοριστικές πολιτικές που έχουν να κάνουν με πιο αυστηρά μέτρα Τροχαίας. Παρ' όλα αυτά, ανάμεσα στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά πολιτών που δεν θεωρούν μεγάλο ρίσκο την οδήγηση μετά από κατανάλωση 2 ή περισσότερων ποτών είναι η Κύπρος.

Πίνουν τον… Βόσπορο

Η κατάσταση σε ό,τι αφορά την κατανάλωση αλκοόλ από τον μαθητικό πληθυσμό είναι κατά πολύ χειρότερη. Η Κύπρος κατατάσσεται στην τρίτη θέση ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης σε ό,τι αφορά την κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους. Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά δεδομένα, διαφαίνεται ότι τα ποσοστά κατανάλωσης αλκοόλ από έφηβους κατά τις τελευταίες 30 ήμερες φθάνουν στο 68%, εκ των οποίων το 72% αφορά τα αγόρια και το 63% τα κορίτσια. Τα ποσοστά κατανάλωσης είναι υψηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρώπης και το 2015 (οπότε διεξήχθη η τελευταία έρευνα στο πλαίσιο το προγράμματος ESPAD) η διαφορά κυμαίνεται στο 20%. Τα αποτελέσματα της έρευνας επίσης αναδεικνύουν σημαντική αύξηση στην υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ (5 και περισσότερων ποτών σε μία περίσταση) ανάμεσα στους έφηβους, με το ποσοστό αύξησης για τα αγόρια να αγγίζει το 13% και για τα κορίτσια το 16%. Τα κυριότερα συμπεράσματα που χαρακτηρίζουν την κατάσταση ανάμεσα στους εφήβους της Κύπρου είναι:

• Το αλκοόλ αποτελεί την πιο δημοφιλή ουσία για αλλαγή της διάθεσης για τους εφήβους της Κύπρου.


• Παρατηρείται αύξηση στη βαριά επεισοδιακή κατανάλωση.


• Υπάρχει υπερβολική ευκολία εξασφάλισης αλκοολούχων ποτών.


• Η αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ ανάμεσα στα κορίτσια λαμβάνει -με διαφορά της τάξης του 11%- την πρωτιά από όλες τις χώρες της Ευρώπης.

Πιάνουν τιμόνι…

Έχει υπολογιστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ότι στον ευρωπαϊκό χώρο το ποσοστό των χαμένων ετών ζωής από πρώιμη θνησιμότητα ή ανικανότητα εξαιτίας του αλκοόλ ανέρχεται στο 9,2%. Μέσα από την έρευνα (2016), εξάγονται ανησυχητικά συμπεράσματα και σε σχέση με την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ - αν και παρατηρείται μείωση των θανάτων τα τελευταία χρόνια. Αναλυτικότερα, σε ό,τι αφορά όλα τα θύματα των θανατηφόρων τροχαίων (οδηγούς, συνεπιβάτες και πεζούς) πριν από το 2013 αναφέρονταν κατά μέσο όρο γύρω στους 25 θανάτους. Από το 2013 και έπειτα, περίπου οκτώ άνθρωποι κατά μέσο όρο πεθαίνουν κάθε χρόνο στην άσφαλτο επειδή οδηγούν υπό την επήρεια αλκοόλ. Σημαντικό και ανησυχητικό είναι ωστόσο το ποσοστό των ατόμων που οδήγησαν αφού πρώτα κατανάλωσαν πάνω από τρία ποτά. Περίπου 8 στους 100 πιάνουν τιμόνι αφού καταναλώσουν τρία ή και περισσότερα ποτά. Επτά με οκτώ χιλιάδες άτομα καταγγέλλονται επίσης κάθε χρόνο λόγω υπέρβασης του ανώτατου ορίου αλκοόλης. Οι παραβάτες στην πλειονότητά τους είναι νέοι και μεσήλικες άνδρες μέχρι 39 ετών. Πιο συγκεκριμένα, 8 στους 10 ήταν άνδρες και οι υπόλοιπες γυναίκες. Επίσης, ένας στους τέσσερις ήταν κάτω των 25 ετών και οι μισοί 25-39 ετών.



Στα συρτάρια εδώ και τέσσερα χρόνια

Κλεισμένη στα συρτάρια εδώ και τέσσερα χρόνια παραμένει η τροποποίηση της νομοθεσίας για την πώληση οινοπνευματωδών ποτών. Μόλις πριν από μερικές μέρες η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ) απέστειλε επιστολή στον υπουργό Εσωτερικών ζητώντας την προώθηση του τροποποιητικού νόμου, ενώ το όλο θέμα τέθηκε και στον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας κατά των Ναρκωτικών (26 Ιουνίου). Ο πρόεδρος της ΑΑΕΚ δρ Χρύσανθος Γεωργίου τόνισε την αδήριτη ανάγκη τροποποίησης της νομοθεσίας παραπέμποντας στα θλιβερά στατιστικά που κατατάσσουν την Κύπρο στην τρίτη θέση ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ σε σχέση με την κατανάλωση αλκοόλ από τον μαθητικό πληθυσμό. Ο δρ Γεωργίου σημείωσε παράλληλα ότι «δεν εφαρμόζονται γενικώς οι νομοθεσίες, με αποτέλεσμα οι ανήλικοι να προμηθεύονται με πάσα ευκολία οινοπνευματώδη ποτά». Αναφέρθηκε συγκεκριμένα στις δράσεις της ΑΑΕΚ, σημειώνοντας ότι μία εξ αυτών αφορούσε πρόγραμμα εκπαίδευσης για την υπεύθυνη πώληση και διάθεση αλκοολούχων ποτών. Το πρόγραμμα αυτό εφαρμόστηκε μετά τα απογοητευτικά αποτελέσματα της δράσης «δοκιμαστικών αγορών», η οποία επιβεβαίωσε πως η νομοθεσία βρίσκεται μόνο στο χαρτί. Και αυτό γιατί στη μεγάλη πλειονότητα των 200 επισκέψεων σε χώρους όπου πωλείται αλκοόλ, δεν διαπιστώθηκε οποιαδήποτε αντίδραση, αλλά υπήρξε εκδήλωση πρόθεσης για πώληση αλκοολούχου ποτού σε ανήλικο. Σε μόνο 11 περιπτώσεις από τις 200 (5,5%) ζητήθηκε επίδειξη ταυτότητας ( η αναμενόμενη αντίδραση). Ερωτηθείς για τις αλλαγές του νομοθετικού πλαισίου, ο πρόεδρος της ΑΑΕΚ ανέφερε ότι αυτές αφορούν:

• Αλλαγή του ορίου ηλικίας πρόσβασης και κατανάλωσης του αλκοόλ από 17 στα 18 χρόνια.


• Παροχή εκπαίδευσης των πωλητών όσον αφορά την υπεύθυνη πώληση και σερβίρισμα αλκοολούχων ποτών, συνδεόμενη με διαδικασία αδειοδότησης.


• Ερμηνεία της μέθης και ενσωμάτωσής της στην εκπαίδευση της υπεύθυνης πώλησης.


• Ανάπτυξη ενός έγκυρου και ξεκάθαρου συστήματος ελέγχου.


• Επιβολή πιο αποτρεπτικών ποινών - μέχρι και 3.000 ευρώ χρηματική εξώδικη ποινή σε περίπτωση πώλησης σε άτομα κάτω του ορίου ηλικίας που προνοεί ο νόμος.


• Επικοινωνία των αποτελεσμάτων του ελέγχου εφαρμογής του νόμου στους πωλητές αλκοολούχων ποτών και ιδιοκτήτες υποστατικών και δημοσίευση παραβιάσεων ετησίως στην ιστοσελίδα της Αστυνομίας Κύπρου.


• Ο κατάλογος πωλητών αλκοολούχων ποτών και ιδιοκτητών των υποστατικών που πωλούν οινοπνευματώδη να δημοσιεύεται κατόπιν έκδοσης διατάγματος του υπουργού Εσωτερικών, με τις ανά έτος τροποποιήσεις, στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας.