Βαρώσι έναντι Ερτζάν;

Με αφορμή δηλώσεις του λεγόμενου υπουργού Εξωτερικών και «αντιπροέδρου» των κατεχομένων, Κουντρέτ Όζερσαϊ, αρχικά, και στη συνέχεια του λεγόμενου πρωθυπουργού, Ερσίν Τατάρ, τις τελευταίες ημέρες έχει αναζωογονηθεί η συζήτηση για το παρόν και το μέλλον της κατεχόμενης Αμμοχώστου: είσοδος στην περίκλειστη πόλη - φάντασμα εμπειρογνωμόνων που θα (δι)ορίσει η τ/κ πλευρά για καταγραφή της κατάστασης και ενδεχόμενο άνοιγμα της περιοχής υπό τη διοίκηση της «ΤΔΒΚ» (όχι επιστροφή των Βαρωσίων στους νόμιμους κατοίκους του υπό τα Ηνωμένα Έθνη, όπως προνοούν τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ). Σημειώνεται ότι την περασμένη Τετάρτη, ο ηγέτης των Τ/Κ, Μουσταφά Ακιντζί, μετά από συνάντηση που είχε με τους Τατάρ - Όζερσαϊ, δήλωσε ότι η απόφαση της «κυβέρνησης» αφορά μόνο την καταγραφή της κατάστασης στην περίκλειστη πόλη. «Και όταν έρθει η ώρα των αποφάσεων για το τι θα γίνει στη συνέχεια, έχουν κι αυτοί καταλάβει ότι οπωσδήποτε θα ενεργήσουν σε συνεννόηση με μένα» όπως είπε χαρακτηριστικά, υπενθυμίζοντας ότι αναφορά στο άνοιγμα των Βαρωσίων είχε γίνει και στο παρελθόν είτε σε σχέση με το άνοιγμα του αεροδρομίου της Λευκωσίας είτε με το παράνομο αεροδρόμιο της Τύμπου. Επιπλέον, υπενθύμισε ότι το ζήτημα των Βαρωσίων περιλαμβανόταν στα θέματα που είχαν συζητήσει με τον Τούρκο ΥΠΕΞ, αμέσως μετά την αποτυχία του Κραν Μοντανά, και είχαν συμφωνήσει ότι «πρέπει να γίνει μια πολύ προσεκτική εργασία και μετά να υπάρξει μια απόφαση, και ότι αυτό έπρεπε να γίνει σε συνεργασία με τα ΗΕ και να αρμόζει με το διεθνές δίκαιο». Υπογράμμισε δε, πως σε ό,τι κάνει η «κυβέρνηση» δεν πρέπει να παραβλέπονται τα ΗΕ και ούτε να γίνεται εκτός διεθνούς δικαίου, αλλά να συμβάλλει στη λύση.

Γράμμα προς Γκουτέρες


Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, στις 26 Ιουνίου 2019 έστειλε επιστολή για το θέμα της Αμμοχώστου στον γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, με την οποία καταγγέλλει τις ενέργειες της Τουρκίας και της τ/κ ηγεσίας και κάνει λόγο για εφαρμογή του «Σχεδίου Β», δηλαδή άνοιγμα Βαρωσίων υπό τη διοίκηση του ψευδοκράτους και άλλες παράνομες ενέργειες που αφορούν την ΑΟΖ κ.λπ. και καταγράφονται σε προηγούμενη επιστολή τού Προέδρου προς Γκουτέρες, ημερομηνίας 14 Ιουνίου 2019. Στην τελευταία επιστολή του, αυτή για την Αμμόχωστο, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επαναφέρει τη γραπτή πρότασή του για το Βαρώσι, την οποία έθεσε προς τον Μουσταφά Ακιντζί κατά την τελευταία τους συνάντηση: (1) Σύσταση Τεχνικής Επιτροπής για ανοικοδόμηση και επανεγκατάσταση, (2) Να επιτραπεί σε ξένους και Κύπριους ειδικούς (και Ε/Κ) να εισέλθουν στην περίκλειστη πόλη για τεχνικές μελέτες για την ανοικοδόμηση και να κληθούν τα Ηνωμένα Έθνη να συνδράμουν την τεχνική δουλειά, (3) Να γίνει αίτηση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για χρηματοδότηση των μελετών, (4) Πλήρης αποστρατιωτικοποίηση της περιοχής. Πάντως, για την ώρα, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και οι συνεργάτες του δεν έχουν ακόμα καταλήξει αναφορικά με το πού το πάει η Τουρκία σε σχέση με την Αμμόχωστο. Εάν, δηλαδή, αποτελεί εκβιασμό για συμφωνία για το φυσικό αέριο ή/και πίεση για διαπραγματεύσεις τύπου Βαρώσι έναντι Ερτζάν ή/και αντίποινα για τα εντάλματα σύλληψης για το τουρκικό γεωτρύπανο «Πορθητής» και για την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για λήψη μέτρων εναντίον της Τουρκίας. Προς το παρόν μελετούν και αναλύουν διάφορα σενάρια, ενώ παράλληλα ενημερώνουν ξένους πρέσβεις, κυβερνήσεις και ΕΕ, σε σχέση με τις τελευταίες εξελίξεις για το Βαρώσι.

«Όχι» για Ερτζάν


Εδώ και χρόνια η τ/κ πλευρά επιμένει στη νομιμοποίηση του παράνομου αεροδρομίου των κατεχομένων, Ερτζάν, η επιβατική κίνηση του οποίου έχει ξεπεράσει τα 4 εκατομμύρια επιβάτες τον χρόνο. Ακόμα και ο κ. Ακιντζί, στην προεκλογική του εκστρατεία, όταν μιλούσε για επιστροφή των νόμιμων κατοίκων των Βαρωσίων υπό τη διοίκηση των ΗΕ όπως προνοούν τα σχετικά Ψηφίσματα του ΣΑ, έβαζε ουρά τη νομιμοποίηση του Ερτζάν. Η απάντηση της ε/κ πλευράς είναι κατηγορηματικό «όχι», για δύο λόγους, σύμφωνα με μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας που μίλησε στον «Π», ζητώντας να μην κατονομαστεί:

(Α) Ο πρώτος λόγος είναι περισσότερο τεχνικός και αφορά το Διεθνές Αεροπορικό Δίκαιο. Το πρόβλημα διεγνώσθη επί διακυβέρνησης Γλαύκου Κληρίδη, ο οποίος εκλέχθηκε για πρώτη φορά Πρόεδρος το 1993, δεσμευόμενος να πετάξει στον κάλαθο των αχρήστων τις Ιδέες Γκάλι. Αναζητώντας τρόπο να επανεκκινήσουν οι συνομιλίες αποφεύγοντας τη Δέσμη Ιδεών, πρότεινε ως ΜΟΕ το άνοιγμα των Βαρωσίων με αντάλλαγμα τη λειτουργία του αεροδρομίου Λευκωσίας για την εξυπηρέτηση των Τ/Κ. Με αφορμή αυτή την πρόταση, διαπιστώθηκε ότι για να λειτουργήσει το εν λόγω αεροδρόμιο, θα έπρεπε η εγγραφή των τ/κ αερογραμμών να ήταν σε αναγνωρισμένο κράτος. Οι Τ/Κ δεν αποδέχονταν το κράτος αυτό να ήταν η Κυπριακή Δημοκρατία, η ε/κ πλευρά απέρριπτε κάθε συζήτηση που ενέπλεκε το ψευδοκράτος, και τότε τα Ηνωμένα Έθνη εισηγήθηκαν την Τουρκία. Το να γίνει η εγγραφή στην Τουρκία θα σήμαινε όμως ότι οι πτήσεις από το αεροδρόμιο Λευκωσίας, για λογαριασμό του ψευδοκράτους, θα θεωρούνταν πτήσεις από τρίτο κράτος, όχι από το κράτος όπου ήταν εγγεγραμμένες. Οι πτήσεις από τρίτο κράτος έχουν πολλούς περιορισμούς σε επιβάτες, φορτία κ.λπ., στο πλαίσιο των Ελευθεριών του Αέρα βάσει του Διεθνούς Αεροπορικού Δικαίου. Κατά συνέπεια, οι πτήσεις από το αεροδρόμιο Λευκωσίας των τ/κ αερογραμμών, που θα ήταν εγγεγραμμένες στην Τουρκία, θα θεωρούνταν ότι διεξάγονταν από τρίτο κράτος και αυτό σήμαινε περιορισμούς, παράμετρο που δεν αποδέχονταν οι Τ/Κ. Για την ιστορία, τα Ηνωμένα Έθνη είχαν σκεφτεί, τότε, να γίνει η εγγραφή των αερογραμμών στον ίδιο τον Οργανισμό ΗΕ, κάτι που δεν ήταν εφικτό να γίνει και έτσι η όλη προσπάθεια ναυάγησε. Ανάλογες δυσκολίες εξακολουθούν να υφίσταται και σήμερα σε σχέση με το παράνομο Ερτζάν.

(Β) Ο δεύτερος λόγος είναι καθαρά πολιτικός. Το ψευδοκράτος σήμερα έχει ντε φάκτο, παράνομα, χαρακτηριστικά ενός κράτους: έδαφος, λαός, εξουσία. Του λείπουν οι σχέσεις με τον έξω κόσμο, οι οποίες στη σύγχρονη εποχή δεν δημιουργούνται μέσω λιμανιού, αλλά μέσω αεροδρομίου. «Νομιμοποίηση των πτήσεων από το Ερτζάν (απευθείας πτήσεις) έναντι επιστροφής των Βαρωσίων, σημαίνει αυτόματα αυτό που λέμε αμμοχωστοποίηση του Κυπριακού, αφού η παράνομη οντότητα των κατεχομένων θα ταϊβανοποιηθεί με την υπογραφή μας και θα σταματήσει αυτομάτως η πίεση πάνω στην άλλη πλευρά για επιστροφή εδαφών και αποχώρηση τουρκικού στρατού και εποίκων. Η δική μας πρόταση είναι Βαρώσι έναντι λιμανιού της Αμμοχώστου υπό τα Ηνωμένα Έθνη, όπου δεν είναι τόσο περιπλεγμένα τα πράγματα, δεν υπάρχουν ανυπέρβλητες δυσκολίες για να υλοποιηθεί αυτή η πρόταση. Απορρίπτουν όμως οι Τ/Κ την πρότασή μας, διότι δεν θα έχουν τόσο μεγάλα οφέλη όσο εάν νομιμοποιηθεί το παράνομο αεροδρόμιό τους» εξήγησε στον «Π» άλλη πηγή, μέλος της υποστηρικτικής ομάδας του διαπραγματευτή. Ενόσω επιμένουν το αντάλλαγμα να είναι το Ερτζάν, συνέχισε, δεν μπορεί να υπάρξει οποιαδήποτε εξέλιξη για το Βαρώσι. «Όλα τα άλλα που κάποιοι λένε και τάζουν στους Βαρωσιώτες πίσω από κλειστές πόρτες, είναι απλώς σκέτη κοροϊδία. Εάν η άλλη πλευρά δεν αποσύρει αυτό τον όρο, δεν μπορεί να γίνει τίποτε. Το μόνο εναλλακτικό σενάριο για να πάρουμε πίσω, με ασφάλεια, το Βαρώσι, είναι η λύση του Κυπριακού» συμπλήρωσε. Ωστόσο, η ίδια πηγή εξήγησε ότι εάν η άλλη πλευρά ανοίξει το Βαρώσι υπό τη διοίκηση του ψευδοκράτους και απευθύνει πρόσκληση στους Βαρωσιώτες να επιστρέψουν, τότε η δική μας πλευρά θα αντιμετωπίσει τεράστιο πρόβλημα. «Εάν αρκετοί Βαρωσιώτες επιστρέψουν και ζουν και δραστηριοποιούνται επαγγελματικά σε συνθήκες κατοχής, όπως το κάνουν οι εγκλωβισμένοι μας μισό αιώνα τώρα, τότε ενδεχομένως το πείραμα στο Βαρώσι να θεωρηθεί επιτυχημένο – σήμερα φαντάζει σχεδόν αδύνατο να γίνει, διότι υπάρχουν τεράστιες δυσκολίες, π.χ. όλες οι υποδομές είναι κατεστραμμένες κ.λπ.» πρόσθεσε. Και αυτό που φοβίζει την ε/κ πλευρά, είπε, είναι ότι η ομαλοποίηση στο Βαρώσι θα δώσει τα επιχειρήματα που χρειάζεται η άλλη πλευρά για να προωθήσει τη λειτουργική και βιώσιμη διχοτόμηση.

Βαρώσι, αέριο, Εβκάφ


Σε ό,τι αφορά την πρόταση για Βαρώσι έναντι Τεχνικής Επιτροπής για το Φυσικό Αέριο, κυβερνητική πηγή υπενθυμίζει ότι την απέρριψε ο Δημήτρη Χριστόφιας όταν ήταν Πρόεδρος της Δημοκρατίας (2011, Τ/Κ ηγέτης ήταν ο Ντερβίς Έρογλου), λόγω του ότι η απαίτηση των Τ/Κ ήταν η εν λόγω επιτροπή να έχει εξουσίες, για παράδειγμα να αδειοδοτεί εταιρείες υδρογονανθράκων που θα ήθελαν να δραστηριοποιηθούν στην κυπριακή ΑΟΖ και να λαμβάνει πολιτικές αποφάσεις σε σχέση με το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης φέρεται να μην έχει ένσταση, στο πλαίσιο συνομιλιών, να ενημερώσει την άλλη πλευρά για τα θέματα των κυπριακών υδρογονανθράκων. «Το μόνο που μας ζητήθηκε από τη διεθνή κοινότητα είναι το Ταμείο Υδρογονανθράκων, το οποίο και έχουμε δημιουργήσει» σημείωσε η πηγή. Ο ίδιος κυβερνητικός αξιωματούχος έδωσε απάντηση και για τους τουρκικούς ισχυρισμούς για δικαιώματα του θρησκευτικού ιδρύματος των Τ/Κ, Εβκάφ, στο Βαρώσι: «Τις διεκδικήσεις του Εβκάφ τις έχουν βάλει και στις συνομιλίες και έχουν απαντηθεί τα ζητήματα που θίγουν και οι απαιτήσεις που έχουν. Με όλα τα σχετικά έγγραφα υπογεγραμμένα, αποδεικνύεται ότι τα όποια κατ’ ισχυρισμόν δικαιώματα στο Βαρώσι, τα πούλησαν οι Τ/Κ στους Βρετανούς, για 1,5 εκατομμύριο στερλίνες, το 1960, ενόψει της παροχής ανεξαρτησίας στην Κύπρο, κάτι που αναφέρεται και στη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης. Είναι μια απαίτηση που είχαν εγκαταλείψει στις συνομιλίες, και απόδειξη τούτου ο τελευταίος χάρτης που υπέβαλαν στις διαπραγματεύσεις και σύμφωνα με τον οποίο το Βαρώσι επιστρέφεται. Βέβαια, σήμερα το θέμα βρέθηκε στο ΕΔΑΔ, όπου εξετάζεται μετά από ιδιωτική προσφυγή, και ελπίζουμε ότι δεν θα προκύψει καμιά δυσάρεστη έκπληξη για εμάς». Ο ίδιος αξιωματούχος θεωρεί τις δηλώσεις Όζερσαϊ ως κινήσεις τακτικής, με στόχο –σε συνεννόηση με την Άγκυρα– το ροκάνισμα του Μουσταφά Ακιντζί μέχρι τις εκλογές στην τ/κ κοινότητα, την ερχόμενη άνοιξη. «Σήμερα, παρόλο που δεν είμαστε σε διαπραγματεύσεις, υπάρχουν μετρήσεις στα κατεχόμενα που δείχνουν τον κ. Ακιντζί να έχει σημαντικό προβάδισμα έναντι του κ. Όζερσαϊ. Όμως, να έχετε υπόψη σας ότι η σημερινή κατάσταση δεν βοηθά τον κ. Ακιντζί, ο οποίος χρειάζεται συνομιλίες με ελπιδοφόρα προοπτική, για επανεκλογή του. Βέβαια, το αποτέλεσμα των εκλογών στην τ/κ κοινότητα θα εξαρτηθεί και από το ποιοι θα είναι υποψήφιοι» συμπλήρωσε, καταλήγοντας με μία εκτίμηση: «Ακούγοντας και εκείνα που είπε ο κ. Ακιντζί την περασμένη εβδομάδα για την Αμμόχωστο, θεωρώ ότι μετά τις εκλογές στην Ελλάδα και μετά την ολοκλήρωση των γεωτρήσεων των δύο τουρκικών τρυπανιών στην κυπριακή ΑΟΖ, θα επιχειρηθεί ακόμα μία προσπάθεια, τελευταία, από τον γ.γ. του ΟΗΕ, για επανεκκίνηση της διαδικασίας επίλυσης του Κυπριακού. Και εκτιμώ ότι αυτή θα είναι τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη».