Ινστιτούτο Κύπρου: Ανάλυση ξύλινων εργαλείων ηλικίας 170,000 ετών

Οι ερευνητές Martina Polig, Svetlana Gasanova και Sorin Hermon του Κέντρου Επιστήμης και Τεχνολογίας της Αρχαιολογίας και Πολιτισμού (STARC) του Ινστιτούτου Κύπρου, φιλοξενήθηκαν από το Ιταλικό Ινστιτούτο Προϊστορίας και Πρωτοϊστορίας (IIPP) στην Φλωρεντία της Ιταλίας, για να μελετήσουν και να αναλύσουν τα μοναδικά διατηρημένα ξύλινα προϊστορικά εργαλεία, που κατασκευάστηκαν από τους Νεάντερταλ πριν από περίπου 170,000 χρόνια.

Η έρευνα που διήρκησε για δυο εβδομάδες ήταν στo πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος VIWA (Visual Imagining for Wooden Artefacts in Paleolithic), το οποίο διευθύνεται από την Δρα Anna Revedin του IIPP, σε συνεργασία με τον Δρα Sorin Hermon του Ινστιτούτου Κύπρου, τον Δρα Stefano Grimaldi και την ομάδα του στο Πανεπιστήμιο του Τρέντο, ειδικούς από το Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας και την Δρα Biancamaria Aranguren, επικεφαλής της Υπηρεσίας Αρχαιολογίας, Καλών Τεχνών και Τοπίων της Ιταλίας.

Το Poggetti Vecchi είναι μια τοποθεσία στην Κεντρική Ιταλία που χρονολογείται από το τέλος της Μέσης Πλειστόκαινου περιόδου, όπου διατηρούνται αρχαιολογικά ευρήματα αλλά και καταγράφονται επανειλημμένες δραστηριότητες των Νεάντερταλ, μεταξύ των οποίων και η κατασκευή ξύλινων εργαλείων πολλαπλών χρήσεων. Τα εργαλεία αυτά αποτελούν απόδειξη χειροτεχνίας και πυροτεχνικών γνώσεων υψηλού επιπέδου και πιθανότατα αποτελούσαν μέρος της καθημερινής τους διαβίωσης.

Μάλιστα, το γεγονός ότι η ευρύτερη περιοχή του Poggetti Vecchi είναι θερμική, βρισκόμενη μέσα σε θερμαινόμενες πηγές, ήταν και ο λόγος που αντικείμενα όπως το ξύλο ή τα οστά, τα οποία υπό κανονικές περιστάσεις δεν θα διατηρούνταν για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, κατάφεραν εν τέλει να επιβιώσουν και ανακαλύφθηκαν σε μια ανασκαφή το 2012.

Τα εν λόγω ξύλινα εργαλεία, είναι ανάμεσα στα αρχαιότερα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν ποτέ ανά το παγκόσμιο και αποτελούν τη μεγαλύτερη συλλογή παλαιολιθικών ξύλινων εργαλείων με 34 ξεχωριστά αντικείμενα.

Επιπρόσθετα, τα εργαλεία αυτά φανερώνουν ότι οι άνθρωποι της εποχής που τα κατασκεύασαν, είχαν υψηλές γνώσεις για το περιβάλλον, επιλέγοντας το σκληρότερο ξύλο για να φτιάξουν τα εργαλεία τους. Ακόμα, αποδεικνύεται η ικανότητά τους να χρησιμοποιούν τη φωτιά για τη διαμόρφωσή των εργαλείων, αλλά και η συνειδητή επιλογή των καλύτερων τοποθεσιών για το χειρισμό και χρήση των ξύλινων εργαλείων.

Το πρόγραμμα VIWA έχει ως σκοπό την ανάπτυξη μιας μη επεμβατικής μεθοδολογίας για τη μελέτη τέτοιων αντικειμένων μέσω ψηφιακών, απεικονιστικών και αναλυτικών μεθόδων, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό λόγω της εξαιρετικής ευθραυστότητάς τους. Για το σκοπό αυτό, διεξήχθη εξέταση με τρισδιάστατη υψηλή ανάλυση, απεικόνιση με υπεριώδη ακτινοβολία και μελέτη μέσω ενός ψηφιακού μικροσκοπίου, προκειμένου να αναπαρασταθεί με ακρίβεια η αρχική γεωμετρία των εργαλείων, να προσδιοριστεί η κατασκευή τους, να ευρεθούν σύμβολα επάνω τους, αλλά και να αξιολογηθεί η πιθανή χρήση και λειτουργία τους.

Αξιοσημείωτο είναι ότι, το όλο εγχείρημα καλύφθηκε εκτενώς από την ιταλική κρατική τηλεόραση (TV RAI), παρουσιάζοντάς το στην επιτυχημένη και σε εθνικό επίπεδο γνωστή τηλεοπτική παραγωγή ντοκιμαντέρ, “SuperQuark”.