Το ΑΚΕΛ μετά τις ευρωεκλογές: Πολιτικό γραφείο Vs Κοινοβουλευτική ομάδα

Την πρώτη αποτίμηση των τελευταίων ευρωεκλογών κάνει αυτές τις ημέρες το ΑΚΕΛ. Επιχείρησε βεβαίως κυρίως ο Άντρος Κυπριανού να προτάξει τα θετικά αλλά και τα αρνητικά στοιχεία αυτής της αναμέτρησης σε σχέση με τη δράση του κόμματος, αλλά πάντα συναρτώντας τα συμπεράσματά του με το ευρύτερο πολιτικό και κομματικό πλαίσιο. Στο ΑΚΕΛ ή τουλάχιστον ο γενικός γραμματέας του κόμματος και κάποιοι εκ των συνεργατών του, όπως είναι ο Πάμπης Κυρίτσης, ο Τουμάζος Τσιελεπής, ο Χρίστος Αλέκου και άλλοι, οι οποίοι στήριξαν τις βασικές πολιτικές επιλογές, θεωρούν ότι οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι του κόμματος σε σχέση με τις πρόσφατες εκλογές έχουν επιτευχθεί. Το κόμμα πέτυχε τους πρώτους του στόχους, να παραμείνει με δύο ευρωβουλευτές, να κρατήσει ή να αυξήσει τα ποσοστά του σε μια εκλογική αναμέτρηση λαμβάνοντας υπόψη την πτωτική τάση των τελευταίων αναμετρήσεων και να πετύχει, με υψηλό ρίσκο όπως αποδείχθηκε, την παρουσία στο ψηφοδέλτιο του κόμματος ενός Τουρκοκύπριου υποψηφίου.

Για πρώτη φορά…

«Για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες το κόμμα βασίστηκε πάνω στις αρχές του και παρέμεινε σε αυτές ώς το τέλος», έλεγε σε κομματική ομήγυρη μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Ο λόγος γινόταν για την απόφαση της ηγεσίας να επιλέξει έναν Τουρκοκύπριο και να τον στηρίξει ώς το τέλος. Είτε το κόμμα θεωρούσε αυτή την απόφασή του έναν εν δυνάμει συμβολισμό στη δύσκολη συγκυρία στο Κυπριακό, είτε πίστευε ότι ήταν η μοναδική κίνηση για να αλλάξει την ατζέντα μιας αδιάφορης εκλογικής αναμέτρησης, είτε για να δημιουργήσει ώσμωση δυνάμεων από διαφορετική πολιτική στέγη, οι οποίες εκτίμησαν τόσο τη στάση του κόμματος στο Κυπριακό όσο και την απόφαση του ΑΚΕΛ να επιχειρήσει την υπέρβαση με μια αξιόλογη και ευρύτερα αποδεκτή προσωπικότητα. Ό,τι και εάν ισχύει από αυτά, το σημαντικό είναι ότι η πολιτική απόφαση του κόμματος, παρά τις τεράστιες προβληματικές και αντιθετικές κινήσεις που αντιμετώπισε, παρά τα κτυπήματα κάτω από τη μέση ακόμη και εκ των έσω, τόσο κατά της απόφασης όσο και της συγκεκριμένης υποψηφιότητας, το κόμμα δεν εκτέθηκε, ένα μεγάλο κομμάτι της ηγεσίας του κράτησε ώς το τέλος τον πολιτικό στόχο και φρόντισε και έκτισε τη ραχοκοκκαλιά της εκλογής του Νιαζί Κιζίλγιουρεκ. Σαφώς βεβαίως αποδείχθηκε ότι αυτή η υποψηφιότητα ήταν πολυσυλλεκτική και μαζί με τη βοήθεια που έλαβε από την «άλλη» ψήφο ο ίδιος έδωσε και τις ανάσες στο κόμμα για να κρατήσει τους βασικούς πολιτικούς του στόχους σε εγρήγορση.

Νέοι προβληματισμοί

Τα συμπεράσματα και η ανάλυση, ωστόσο, για την πρόσφατη εκλογική μάχη του ΑΚΕΛ θα αναζητηθούν στα διάφορα σώματα, ενώ όπως πληροφορείται ο «Π» στις συζητήσεις θα τεθούν εκ νέου και ορισμένοι προβληματισμοί που άπτονται περισσότερο ζητημάτων συμπεριφοράς και εσωτερικών αντεγκλήσεων, φαινόμενα τα οποία επιδείνωσαν το κλίμα της προεκλογικής εκστρατείας και εδραίωσαν έναν άκρατο παραγοντισμό ο οποίος πλέον στο κόμμα είναι οφθαλμοφανής και συμβαδίζει με τις ίδιες τις τάσεις που αναπτύσσονται σε σχέση με την αντίληψη της πολιτικής κουλτούρας.

«Έχουμε πρόβλημα μα τον παραγοντισμό» δήλωσε πρόσφατα ο Άντρος Κυπριανού, αλλά υπάρχει αμφιβολία αν αντιλαμβάνονται στο κόμμα τι ήταν εκείνο που εξέθρεψε αυτό τον παραγοντισμό σε επίπεδο πρωτοφανή, με αποτέλεσμα να χαθεί από την εξίσωση η οποιαδήποτε σημαντική πολιτική απόφαση καθορίζει τον προσανατολισμό και την πολιτική κουλτούρα ενός σχηματισμού.

Οι ευρωεκλογές ανέδειξαν ξεκάθαρα πλέον τη μεγάλη διάσταση αποφάσεων που υφίσταται στο ΑΚΕΛ μεταξύ της ηγεσίας του, όπως αυτή εκφράζεται μέσω της Γραμματείας και του Πολιτικού Γραφείου από τη μια, και της πλειοψηφίας της κοινοβουλευτικής ομάδας από την άλλη. Αυτό δυστυχώς για το ΑΚΕΛ βρίσκει την αντανάκλασή του και στην ίδια τη βάση των ψηφοφόρων του κόμματος. Η κορύφωση του παραγοντισμού στο κόμμα προέρχεται από την αδιόρατη τάση με την οποία αντιδρά μια μεγάλη ομάδα βουλευτών του κόμματος. Αυτό αποδείχθηκε και με τις εσωτερικές διεργασίες σε σχέση με τις τελευταίες εκλογές, όταν πολλοί εκ των βουλευτών όπως η Ειρήνη Χαραλαμπίδου, ο Χριστάκης Τζιοβάνης, ο Κώστας Κώστας, ο Νίκος Κέττηρος, ο Αδάμος Αδάμου άλλα και στελέχη όπως ο Πανίκος Χάμπας της ΕΚΑ και άλλοι απροκάλυπτα και προκλητικά επιχείρησαν να στηρίξουν την υποψηφιότητα του Γιώργου Γεωργίου όχι αναδεικνύοντας τις όποιες ικανότητες του ίδιου του βουλευτή, αλλά αμφισβητώντας την πρόταση του κόμματος να περάσει στο ψηφοδέλτιο την υποψηφιότητα του Νιαζί Κιζίλγιουρεκ. Η φράση «ψηφίστε οποιονδήποτε, αλλά όχι τον Τούρκο» διαχεόταν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της βάσης του κόμματος και προκάλεσε μεγάλη ένταση στο τελευταίο στάδιο της εκλογικής εκστρατείας. Το πρόβλημα στο ΑΚΕΛ, όπως αναδείχθηκε σε αυτές τις εκλογές, δεν ήταν η προσπάθεια επιβολής ενός υποψηφίου διά της θετικής στήριξης, αλλά η προσπάθεια καταβαράθρωσης ενός άλλου υποψηφίου. Ταυτόχρονα σε αυτές τις εκλογές διαπιστώθηκε για μια ακόμη φορά ότι έχει πλήρως οδηγηθεί στα τάρταρα η συλλογική κουλτούρα που επικρατούσε στο ΑΚΕΛ. Η κορύφωση του παραγοντισμού στον οποίο αναφέρθηκε δημοσίως ο Άντρος Κυπριανού αφορούσε την εικόνα που παρουσιάζουν οι σταυροί προτίμησης όλων των υποψηφίων αφού οι μονοσταυρίες των ψηφοφόρων ήταν πέρα από το 50% όσων ψήφισαν το κόμμα. Η κορύφωση του παραγοντισμού έφερε και την αποτυχία ενός καταξιωμένου ευρωβουλευτή, όπως ήταν ο Νεοκλής Συλικιώτης, να κερδίσει την πρωτιά ακόμη και στην ίδια του την πόλη, ενώ ολόκληρες περιοχές στην επαρχία της Λεμεσού ψήφιζαν μονοσταυρία τη νεαρή υποψήφια Μαρίνα Νικολάου.

Το φαινόμενο

Ποια ωστόσο είναι η ρίζα ενός νέου φαινομένου στο ΑΚΕΛ που επαίρετο για τη συνοχή των αποφάσεών του αλλά και τη διαχρονική του συνέπεια και συλλογικότητα; «Οι αιτίες θα αναζητηθούν γιατί είμαστε υπόλογοι απέναντι στην ιστορία του κόμματος να τις βρούμε» έλεγε στον «Π» ένα μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Τη γενεσιουργό αιτία αυτού του φαινομένου που «τόσο ταλαιπωρεί το κόμμα», όπως αναφέρουν, θα την εντοπίσουν όταν μελετήσουν ενδελεχώς την ιστορία των τελευταίων δεκαετιών. Να αναζητήσουν τους λόγους που ένα μεγάλο κομμάτι της κοινοβουλευτικής τους ομάδας έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός καιροσκοπικού φαινομένου. Όταν το κόμμα με γενικό γραμματέα τον Δημήτρη Χριστόφια αποφάσιζε για λόγους «διεύρυνσης» να δημιουργήσει τον θεσμό των «λεγόμενων νέων δυνάμεων» με στόχο την άγραν ψήφο πέραν των οργανωμένων δυνάμεων του κόμματος. Η προσέγγιση αυτή, αν λειτούργησε αρχικώς, στην πορεία μετατράπηκε σε παγίδα στην οποία έπεσε το κόμμα, το αποχαρακτήρισε και εμβολίασε σταδιακά σχεδόν όλα τα στελέχη του τα οποία αναζήτησαν την «καταξίωση» μέσω των αιρετών τους αξιωμάτων. Αυτό κατ' ανάγκην δεν ήταν κακό. Εκτός λογικής ήταν ωστόσο η φιλοσοφία αυτού του φαινομένου, αυτής της ανοησίας όπως εξελίχθηκε, των δήθεν Νέων Δυνάμεων που μετέτρεψε σταδιακά μερίδα της κοινοβουλευτικής ομάδας σε εκφραστή ενός λαϊκισμού με ολίγον εθνικισμό και ολίγον νεο-κομουνιστικών προσεγγίσεων που γυροφέρνει στο DNA του κόμματος. Εξυφαίνεται αυτός ο συρφετός από τις λεγόμενες Νέες Δυνάμεις αλλά και τις απορριπτικές εντός του κόμματος δυνάμεις. Όταν η όποια διεύρυνση βασίζεται στην ανάδειξη προσωπικής ατζέντας λειτουργεί ως μπούμερανγκ και σε βάρος των στόχων. Στο ΑΚΕΛ δεν μπορεί ακόμη να περάσει απαρατήρητη η κληρονομιά της καιροσκοπικής πολιτικής του κόμματος που έφερε στην εξουσία τον Τάσσο Παπαδόπουλο και άφησε σε όλους το 2004; Το φαινόμενο Γιώργου Λιλλήκα δεν ήταν απότοκο αυτής της «διεύρυνσης»;

Βεβαίως υπάρχει και αντίλογος. Πώς να μην αναπτυχθεί αυτός ο συρφετός των Νέων Δυνάμεων όταν το ίδιο το κόμμα προσπαθεί να επιβληθεί σε όλους μέσω μιας ελεγχόμενης Κεντρικής Επιτροπής η οποία στη συντριπτική της πλειοψηφία αποτελείται από έμμισθους του κόμματος; Η σχέση αυτή δεν επιτρέπει στο κόμμα την ανάπτυξη ενός πραγματικά ελεύθερου διαλόγου αφού αυτό που ισχύει σήμερα στο ΑΚΕΛ είναι «ο επιτρεπόμενος και υπό περιορισμούς διάλογος μεταξύ προϊσταμένων και υφισταμένων» στον ίδιο χώρο εργασίας.

Νέες υπερβάσεις

Η πραγματική διεύρυνση γίνεται στη βάση αρχών, στη βάση αμοιβαίων συμβιβασμών, μέσα από την αναζήτηση νέων προσεγγίσεων στα θέματα οικονομίας και πολιτικής αλλά και ξεκάθαρης στάσης στο Κυπριακό. Αλλά γίνεται και μέσα από τη συνεχή αναδόμηση του βασικού πυρήνα των θέσεων του κόμματος στις σύγχρονες προσεγγίσεις ενός εργατικού κινήματος. Τα θέματα αυτά αρχίζουν σταδιακώς να απασχολούν το ΑΚΕΛ, αλλά αναζητείται η ομάδα η οποία θα κάνει πράξη τις μεγάλες νέες υπερβάσεις για το κόμμα. Προς το παρόν δεν φαίνεται να έχουν σχηματοποιηθεί ακόμη αυτές οι δυνάμεις. Παρά τις σοβαρές προθέσεις ορισμένων στελεχών με επικεφαλής τον Άντρο Κυπριανού να γίνει η συζήτηση για μια νέα υπέρβαση που θα άπτεται ενός νέου εκσυγχρονιστικού ιδεολογικού και οικονομικού αφηγήματος στο ΑΚΕΛ, αυτή δεν έχει στα σοβαρά ξεκινήσει. Οι δε φερόμενοι ως διάδοχοι του Άντρου Κυπριανού σιωπούν σταθμίζοντας μάλλον τις ισορροπίες αντί να καταθέσουν τη δική τους συνθετική άποψη.