Ο ΠτΔ στον «Π»: Πόσο ακόμα θα κοροϊδεύουμε τους Κερυνειώτες;

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ:

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ

ΣΩΤΗΡΗΣ ΠΑΡΟΥΤΗΣ

ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΛΑΤΖΗΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΚΟΥΡΗΣ

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στη συνέντευξη που παραχώρησε στον «Π» αποκαλύπτει τι εννοεί με τον όρο αποκεντρωμένη ομοσπονδία. Οι αρμοδιότητες της κεντρικής κυβέρνησης μπορούν να περιοριστούν στα τρία singles, αναφέρει στον «Πολίτη» και επεξηγεί ακριβώς τι εννοεί στη συνέχεια. Επί του θέματος των ημερών, επίσης, εξηγεί γιατί επιμένει στην αναζήτηση και τον εντοπισμό των όσων καταγράφηκαν ως διευκρινίσεις επί του πλαισίου Γκουτέρες στις 4 Ιουλίου 2017. Καθιστά σαφές ότι η λύση που συζητά και επιδιώκει είναι η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, χωρίς να αλλοιώνεται από τις προτάσεις του για αποκέντρωση. Επίσης, απαντά στον Μουσταφά Ακιντζί για τη μία θετική ψήφο, αλλά και για το τι εννοεί με τον όρο «ζωτικά συμφέροντα» των Τουρκοκυπρίων. Ο Νίκος Αναστασιάδης θεωρεί πως θα πρέπει να μελετηθεί η στάση της Κυπριακής Δημοκρατίας για το πώς θα πρέπει να διαχειριστεί την κατάσταση σε περίπτωση που δεν ευοδωθούν οι προσπάθειες για λύση.

Το χαμένο πρακτικό

Ψάχνουμε το πρακτικό. Η κ. Λουτ δεν μπορεί όμως να πάει στον γ.γ. του ΟΗΕ, να λάβει οδηγίες και να επιστρέψει με ένα ολοκληρωμένο κείμενο ή καταγραφή;

Πρώτα από όλα, θέλω να πω γιατί υπάρχει επιμονή στις επεξηγήσεις που δόθηκαν στις 4 Ιουλίου. Γιατί με βάση τα όσα καταγράφονται, στο έγγραφο της 30ής Ιουνίου, πολύ δε περισσότερο στο πρακτικό που απουσιάζει, καθορίζεται και το πλαίσιο των όρων αναφοράς της κ. Λουτ για να ξεκινήσει ένας διάλογος. Ο γ.γ. του ΟΗΕ, κατά το πρώτο βράδυ της παρουσίας του στο Κραν Μοντανά, θεώρησε ότι έπρεπε να καθορίσει ένα πλαίσιο το οποίο θεωρούσε ότι περιελάμβανε τα σημαντικότερα των θεμάτων στα οποία υπήρχαν διαφορές μεταξύ των δύο πλευρών, λέγοντας ότι: «εάν επιτύχουμε συμφωνία σε αυτά τα έξι σημεία, σημαίνει πως στην ουσία φτάνουμε σε μια στρατηγική συμφωνία που θα ελευθερώσει τα μέρη, έτσι ώστε να μπορούν να διαπραγματευτούν με μεγαλύτερη ευχέρεια για τις υπόλοιπες των διαφορών». Για αυτό και έχει σημασία το ακριβές σημείο.

Λέτε, να ρωτήσει η κ. Λουτ τον γ.γ. του ΟΗΕ. Βεβαίως μπορεί να ρωτήσει τον γ.γ. και βεβαίως μπορούν τα Ηνωμένα Έθνη να δουν γιατί απουσιάζει το συγκεκριμένο πρακτικό, στο οποίο ο κ. Έσπεν Άιντε, μετά από οδηγίες του γ.γ., υπαγόρευσε στα μέρη στις 4 Ιουλίου και έδωσε διευκρινίσεις με βάση τις οδηγίες του κ. Γκουτέρες. Ελπίζω πως τα Ηνωμένα Έθνη ανέλαβαν να διερευνήσουν το όλο θέμα και θα επανέλθουν.

Σε περίπτωση που δεν ξεκαθαρίσει αυτό το θέμα και έχουμε τα δεδομένα που έχουμε σήμερα;

Το θέμα είναι εάν και κατά πόσον, με βάση ένα ασαφές έγγραφο που δεν αποδίδει τα όσα ο γ.γ. θεώρησε ως τα έξι σημαντικά θέματα, μπορούν να καταρτιστούν οι όροι αναφοράς. Θα είναι ελλειμματικοί. Έχει σημασία η 4η Ιουλίου, γιατί εκεί βασίζονταν και οι προτάσεις που υπέβαλα στις 5 Ιουλίου.

Γιατί δεν υπέβαλα μέχρι τότε προτάσεις και υπέβαλα στις 5 Ιουλίου; Γιατί μετά τη διευκρίνιση είπα, τώρα είναι η ώρα να είμαι ακόμα πιο θετικός στην προσπάθεια να καταλήξουμε -ενόψει της αφίξεως του γ.γ. στις 6 του μηνός- και εάν και η άλλη πλευρά έθετε γραπτές προτάσεις, να δούμε πώς μπορούσαν να μικρύνουν οι διαφορές ή να επιτευχθούν συγκλίσεις, έτσι ώστε να προχωρήσουμε σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις για τις υπόλοιπες διαφορές.

Μιλάτε για τις προτάσεις που όπως είχατε πει είναι υπό την αίρεση των…

Ο γ.γ. του ΟΗΕ μας κάλεσε και είπε: «Δώστε τις θέσεις σας, ακόμα και υπό την αίρεση… Subject to». Έτσι δόθηκαν οι προτάσεις μου, και αυτό ζήτησε και από τον κ. Ακιντζί. Αυτό παρακάλεσα κι εγώ. Το μόνο έγγραφο που κατετέθη την προτεραία της αφίξεως του γ.γ. από πλευράς Τ/Κ είναι το ίδιο που δόθηκε την πρώτη ημέρα και ήταν δύο-τρεις παράγραφοι που αναφερόντουσαν στην ανάγκη συνέχισης των εγγυήσεων, της παρουσίας του τουρκικού στρατού και τα λοιπά. Κάτι, το οποίο παραβίαζε αυτό που είχαμε συμφωνήσει ως αρχή. Δηλαδή ότι η ασφάλεια του ενός δεν μπορεί να αποτελεί απειλή για τον άλλον.

Θέματα ζωτικής σημασίας

Σε περίπτωση που υπάρξει κατάληξη για αυτούς τους όρους αναφοράς, εσείς θεωρείτε πως φτάνουμε σε ένα σημείο τέτοιο που δημιουργεί προοπτική λύσης;

Αν καταλήγαμε, π.χ., και στα έξι σημεία σε μια συμφωνία, βεβαίως ναι, και θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να προχωρήσουμε περαιτέρω. Η εμμονή όμως, για παράδειγμα, σε μια θετική ψήφο ή η εμμονή όπως διατυπώνεται από τον κ. Τσαβούσογλου για συνέχιση των εγγυήσεων με ρήτρα αναθεώρησης δεν συμβάλλουν. Η αναθεώρηση, με δεδομένο ότι είναι μια συμφωνία μεταξύ μερών, προϋποθέτει επίσης ομοφωνία για αναθεώρηση είτε του χρόνου είτε του τερματισμού. Συνεπώς, εάν το ένα από τα μέρη εμμένει στο ότι δεν δέχεται την αναθεώρηση, σημαίνει πως συνεχίζει. Αυτό που ζητούσαμε εμείς ήταν αν συμφωνηθεί χρόνος, να είναι χρόνος τερματισμού των εγγυήσεων.

Σε σχέση με το τι θεωρείται αρμοδιότητα ζωτικής σημασίας για την κάθε κοινότητα, ίσως πρέπει να ξεκαθαρίσουμε στο θέμα του αερίου -λόγω και των δηλώσεων που είχατε κάνει για τον EastMed- τι είναι θέμα ζωτικής σημασίας για τους Τ/Κ. Το αέριο είναι ένα από αυτά;

Με δική μου πρωτοβουλία συνήλθε το συμβούλιο των αρχηγών και για να καθησυχάσω τις ανησυχίες των Τ/Κ ζήτησα να περάσει άμεσα το Εθνικό Ταμείο για τους Υδρογονάνθρακες. Ακόμα και χθες, ρωτήθηκα από κοινοβουλευτικούς για το θέμα και τους απάντησα ότι μπορούν να επιφέρουν όποια τροποποίηση θέλουν. Αν θέλουν να μην απελευθερώνεται κανένα ποσό, ακόμα και για το δημόσιο χρέος. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι και με βάση τις πρόνοιες του νομοσχεδίου που κατατέθηκε, τουλάχιστον το 50%, όταν τα αποθεματικά θα υπερβούν τα 6 δις, δεν θα μπορούσε να το αγγίξει κανένας. Πρόκειται για επαρκή ασφάλεια και απόδειξη των καλών μας προθέσεων. Όχι γιατί το 50% ανήκει στους Τ/Κ, αλλά με βάση τις πρόνοιες του νόμου το 50% των όποιων εισροών από την πώληση αερίου θα παρέμεναν πίστει του ταμείου και συνεπώς του κυπριακού λαού ως συνόλου. Οπότε εξ εκείνου του ποσοστού θα μπορούσε ανέτως να ικανοποιηθεί η τ/κ κοινότητα.

Επομένως, εκείνο το οποίο είπα είναι ότι ο EastMed αφορά τον τρόπο μεταφοράς του αερίου από τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη. Το από πού θα περάσει ο αγωγός δεν θεωρώ ότι είναι τόσης σημασίας, όση σημασία έχει να διασφαλιστούν τα συμφέροντα των Κυπρίων. Και αν τα συμφέροντα της Ευρώπης και τα συμφέροντα των Κυπρίων συμπίπτουν, αντιλαμβάνεστε ότι δεν επηρεάζεται ποσώς η κατάσταση ή τα συμφέροντα των Τ/Κ. Υπάρχει η γνωστή θέση της Τουρκίας ότι ο αγωγός πρέπει να περάσει από την Τουρκία, το ίδιο λένε και οι Τ/Κ.

Σε αυτό το σημείο ήταν η παρατήρησή μου. Στο πώς ασκουμένης της θετικής ψήφου μπορεί να μπλοκαριστεί και θέμα που δεν άπτεται αυτών καθ' αυτών των συμφερόντων των Κυπρίων.

Πρέπει όμως να διευκρινιστεί κάτι. Για θέματα εξερεύνησης, συμφωνιών με εταιρείες, εκμετάλλευσης και αξιοποίησης δεν πρέπει να υπάρχει κοινή απόφαση;

Ρωτάτε για το μέλλον; Βεβαιότατα. Ποιος το αρνήθηκε; Ούτως ή άλλως είναι συμφωνημένη, είναι μία εκ των συγκλίσεων ότι η διαχείριση του φυσικού πλούτου, των υδάτινων πόρων και τα λοιπά θα ανήκουν στην κεντρική κυβέρνηση.

Δεν είναι σωστό να προσπαθούμε να διαστρέψουμε αυτό το οποίο είναι πεντακάθαρο. Τι είναι εκείνο που εγώ λέω; Δεν αρνήθηκα ποτέ τη θετική ψήφο, αλλά λέω: Πότε θα ασκείται; Εάν και εφόσον, όπως και ο γ.γ. σημείωσε, επηρεάζονται ζωτικά ή αν θέλετε αρνητικά τα συμφέροντα της τ/κ πολιτείας ή της τ/κ κοινότητας. Υπάρχει κάτι πιο φυσιολογικό;

ΔΔΟ και αποκεντρωμένη

Εδώ, εμμέσως πλην σαφώς, μπαίνουμε και στο θέμα της αποκεντρωμένης ομοσπονδίας. Σύμφωνα με τα όσα μας είπε ο κ. Ακιντζί, στη συζήτηση που είχατε τηλεφωνικώς τις προάλλες είπατε πως θα διευκρινίσετε ακριβώς την προσέγγιση περί αποκεντρωμένης, ώστε να ξέρετε με σαφήνεια ποιο είναι το αντικείμενο. Μπορείτε να μας βοηθήσετε να καταλάβουμε τι πραγματικά σημαίνει αποκεντρωμένη για εσάς; Μιλούμε για αρμοδιότητες, μιλούμε για επιτροπές;

 Οι αρμοδιότητες της κεντρικής κυβέρνησης μπορούν να περιοριστούν στα τρία singles. Δηλαδή, στη μία διεθνή προσωπικότητα, στη μία κυριαρχία, στη μία υπηκοότητα. Δεύτερον, σε θέματα οικονομίας, τρίτον, σε θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εγώ είπα πως, από την ώρα που γίνεται δεκτή η αρχή, είναι θέμα των πλευρών να διαπραγματευτούν και όχι μονομερώς η μια πλευρά να καθορίσει τι είναι η αποκέντρωση. Γιατί επιμένω ότι θα ήταν ευκολότερο με την αποκέντρωση να ξεπεράσουμε προβλήματα δυσλειτουργίας; Γιατί θα περιορίζονται από τη μια οι ανησυχίες είτε της τ/κ κοινότητας ότι μπορεί η ε/κ κοινότητα να καταχραστεί την ισχύ της πλειοψηφίας στη συμμετοχή, είτε η ανησυχία της ε/κ κοινότητας ότι με την ενάσκηση επί παντός επιστητού της θετικής ψήφου πιθανότατα να παραλύσει και να καταρρεύσει την επομένη η συμφωνία που θα πετύχουμε.

Κατ' αυτόν τον τρόπο, μειώνοντας τις εξουσίες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, περιορίζουμε και τις πιθανότητες οι αποφάσεις που θα ληφθούν να επηρεάζουν αρνητικά την τ/κ κοινότητα ή την τ/κ πολιτεία. Έτσι λέω ότι γίνεται ακόμα σαφέστερο ότι η θετική ψήφος θα ενασκείται για να προστατεύει, θα είναι ασπίδα ασφαλείας για τα συμφέροντα των Τ/Κ.

Να προσθέσω ακόμα κάτι που έχει μεγάλη σημασία. Το 2014 στο κοινό ανακοινωθέν είχαμε συμφωνήσει το non encroachment rule. Δηλαδή, τη μη παρέμβαση του κεντρικού κράτους στις αρμοδιότητες των δύο πολιτειών ή των πολιτειών στα του κεντρικού κράτους ή στα της άλλης πολιτείας. Πώς διασφαλίζεται αυτό; Μόνο διά της θετικής ψήφου. Δηλαδή πρέπει να έχεις ένα σύστημα ασφάλειας.

Η απαίτηση για μία ψήφο Τ/Κ

Αφού λοιπόν ξεκαθαρίσετε τις αρμοδιότητες που είναι απαραίτητες στο πλαίσιο μιας αποκεντρωμένης ομοσπονδίας, σε αυτά τα πέντε-έξι σημεία θα υπάρχει μια θετική ψήφος. Στα υπόλοιπα δεν θα χρειάζεται;

 Όχι, θα υπάρχει μια θετική ψήφος εάν και εφόσον οι αποφάσεις επηρεάζουν αρνητικά. Εάν είναι εφ' όλης της ύλης η θετική ψήφος, θα υπάρχει μονίμως η ανησυχία από ε/κ πλευράς ότι το σύστημα θα είναι δυσλειτουργικό, με κινδύνους κατάρρευσης. Για τους Τ/Κ το καθησυχαστικό είναι πως περιορίζονται οι εξουσίες της κεντρικής κυβέρνησης σε τέτοια θέματα, που από τη μια δεν θα επηρεάζουν την καθημερινή ζωή τους, και αυτό ισχύει και για την ε/κ κοινότητα, ενώ από την άλλη θα έχουν τη θετική ψήφο ως ασφαλιστική δικλίδα εκεί και όπου ενδεχομένως υπάρξει κατάχρηση εξουσίας από πλευράς Ε/Κ.

Ποιος θα αποφασίζει ποιο είναι το θέμα που είναι ζωτικής σημασίας;

Θα υπάρχει μηχανισμός επίλυσης διαφορών. Παραδείγματος χάριν, όταν εγείρονται ανάλογης φύσης θέματα σε άλλα ομοσπονδιακά Συντάγματα, προσφεύγουν στο συνταγματικό δικαστήριο και αποφασίζει εάν και κατά πόσο είναι εκ των θεμάτων που μπορεί να επηρεάσουν ή όχι, οπότε ενασκείται η θετική ψήφος. Ή μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε άλλος μηχανισμός.

Θέσαμε στον κ. Ακιντζί, σε συνέντευξη που έδωσε στον «Π», την ερώτηση γιατί τον ανησυχεί η αποτελεσματική συμμετοχή, εφόσον το 95% των όσων εφαρμόζονται έρχονται από τις Βρυξέλλες. Και αντέστρεψε το ερώτημα, λέγοντας τότε γιατί υπάρχει πρόβλημα για τη θετική ψήφο σε αυτό το 5% που μένει;

Γιατί πρέπει να έχουμε τέτοιες πρόνοιες μέσα, που να δημιουργούν την καχυποψία πως εκεί και όπου δεν υπάρχει οδηγία της ΕΕ και είναι άσκηση πολιτικής ενός κυρίαρχου κράτους θα πρέπει να εξαρτάται από τη θετική ψήφο της μιας κοινότητας; Εάν δηλαδή λέγαμε το αντίθετο, ότι χωρίς τις θετικές ψήφους των Ε/Κ δεν μπορεί να ληφθεί απόφαση, αυτό κατανοείτε πως θα ήταν εις βάρος της άλλης πλευράς;

Αν πω ότι χωρίς θετικές ψήφους της ε/κ πλευράς δεν λαμβάνεται απόφαση, επηρεάζει ή όχι τη συμφωνία; Όταν τίθεται όρος πως χωρίς τη θετική ψήφο δεν λαμβάνεις απόφαση, και επειδή υπήρξαν κάποιοι που επιχειρηματολόγησαν "μα καλά δεν θα βρεθεί ένας Τ/Κ;", να υπενθυμίσω ότι το Υπουργικό Συμβούλιο διορίζεται από τον Πρόεδρο όσον αφορά τους Ε/Κ και τον Αντιπρόεδρο όσον αφορά τους Τ/Κ. Εκείνον που διορίζεις αν παρεκκλίνει των δικών σου θέσεων την ίδια ώρα τον αποπέμπεις από το Υπουργικό Συμβούλιο.

Είχα κάνει παλαιότερα πολλές προτάσεις εναλλακτικές. Π.χ. κοινοβουλευτικό σύστημα. Το απέρριψαν, δυστυχώς. Προεδρευομένη δημοκρατία με συμβολικό Πρόεδρο, μονίμως Ε/Κ. Κοινοβουλευτική δημοκρατία όπου θα συνεργάζονταν τα κόμματα για να σχηματίσουν κυβέρνηση με εκ περιτροπής πρωθυπουργό που είναι η εκτελεστική εξουσία. Ο συμβολισμός της ενότητας θα ήταν ένας Ε/Κ, ο οποίος δεν θα είχε εξουσίες για να ανησυχούν είτε οι Τ/Κ είτε οι Ε/Κ, θα μπορούσε ακόμα να υπάρχει και μόνιμα Τ/Κ Αντιπρόεδρος. Η εκ περιτροπής θα ασκείτο στην εκτελεστική εξουσία. Δεν είναι αυτό που τους ενδιαφέρει; Θα είχαμε ανάγκη τότε θετικής ψήφου;

Για παράδειγμα, συνεργάζονται τα κοινοβουλευτικά κόμματα για να στηρίξουν την κυβέρνηση και απαιτείται να έχεις ψήφο. Και πας πλέον με βάση πολιτικές θέσεις να σχηματίσεις κυβέρνηση και όχι με βάση εθνοτική καταγωγή. Αυτό το απέρριψαν. Λέω ότι και εδώ με βάση τα όσα συζητούμε θα πρέπει να δούμε τη λειτουργικότητα του κράτους.

Τουρκία και Ακιντζί

Επί τρεις ημέρες ο Μουσταφά Ακιντζί με δηλώσεις του ιδίου ή του κ. Μπουρτζιού λέει πως η μόνη ρεαλιστική λύση είναι η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Ουσιαστικά ήθελε να δημιουργήσει την εντύπωση πως αντιτίθεστε σε μια τέτοια λύση.

 Όχι, δεν είναι προς εμένα που απευθύνεται, είναι προς την Τουρκία. Και δεν θέλω με κανέναν τρόπο να υποτιμήσω έναν Τ/Κ ηγέτη, που τον σέβομαι απόλυτα, και μιλώ για τον κ. Ακιντζί. Αλλά οφείλουμε να αναγνωρίσουμε, και ο ίδιος το γνωρίζει, ότι οι εξουσίες του για διαπραγμάτευση δυστυχώς είναι περιορισμένες. Όχι λόγω αδυναμίας του ιδίου, αλλά λόγω επιβολής από την πλευρά της Τουρκίας.

Και ο ίδιος ο κ. Ακιντζί όμως είπε πως είχατε σκεφτεί άλλες λύσεις και πως μετά τοποθετηθήκατε διαφορετικά όταν μιλήσατε στον ίδιο.

Δεν νομίζω να έκανε ανάλογη αναφορά. Η πρώτη φορά που έκανε δήλωση ήταν πως του ανέφερε κάτι τέτοιο ο κ. Τσαβούσογλου προ μερικών ημερών. Μετά από τόσες συναντήσεις και τόσες δηλώσεις ουδέποτε έκανε τέτοια αναφορά.

Στο τραπέζι βρίσκονται όλες αυτές οι νέες ιδέες που πιθανόν να περιπλέκουν την κατάσταση; Ο κ. Τσαβούσογλου είπε πως η Τουρκία είναι ανοικτή σε δύο κράτη, σε συνομοσπονδία και σε διζωνική… Πλέον όμως καθαρά συζητούμε ΔΔΟ; Οι νέες ιδέες πώς παρεισφρέουν, εάν παρεισφρέουν;

Εάν άλλη ήταν η βούλησή μου και άλλες οι σκέψεις μου, δεν θα συνομιλούσα με την κ. Λουτ για το πώς επαναρχίζει ο διάλογος από εκεί που έμεινε στο Κραν Μοντανά. Για αυτό και προσπαθώ για να διασφαλιστούν εκείνοι οι όροι αναφοράς που θα οδηγήσουν σε πρόοδο, στη βάση πάντα των όσων συζητούσαμε.

Όμως, θέλω να είμαι πάντα έντιμος. Οφείλουμε να προβληματιστούμε και για το τι θα γίνει σε περίπτωση που, είτε λόγω της επιμονής της Τουρκίας είτε λόγω της αδυναμίας να διαμορφωθεί ένα σωστό πλαίσιο με όρους αναφοράς, δεν θα προχωρήσει η διαδικασία λύσης. Συνεχίζουμε τη μη λύση, την αβεβαιότητα, μένουν οι Τ/Κ στο έλεος της Τουρκίας; Οφείλουμε να προβληματιστούμε, χωρίς να λέω για τις όποιες ιδέες ακούγονται από οποιονδήποτε.

Τίποτα εκτός ΕΕ

Λέτε πως θα πρέπει να είμαστε ρεαλιστές και να σκεφτούμε και κάποια άλλα πράγματα αν δεν υπάρξουν όροι αναφοράς. Αυτά μπορούν να είναι εντός ή εκτός ΕΕ;

Πάντα εντός της ΕΕ.

Ακόμα και συνομοσπονδία ή δύο κράτη εντός της ΕΕ;

Όχι, με την αποκέντρωση, με την οποία νομίζω βοηθώ να γίνει κατανοητό τι εννοούμε, πάντα εντός της ΕΕ.

Έχουμε βολιδοσκοπήσει την ευελιξία της ΕΕ;

 Εμείς όχι, αλλά όταν έκανα αναφορά σε δύο σημαντικούς ηγέτες της ΕΕ ότι η Τουρκία προβάλλει την α' β΄ και γ' θέση, η απάντηση ήταν «μην αποκλείσετε τίποτε». Εκείνο που λέω είναι να συνεχίσουμε τον διάλογο, πάντοτε με προοπτική την ΕΕ. Είναι η μόνη ασφάλεια που μπορεί να δοθεί ως εγγύηση, για μια σταθερότητα και προοπτική για το μέλλον, και για εμάς και για τους Τ/Κ. Όσο πιο γρήγορα το κατανοήσουν οι Τ/Κ ή και η Τουρκία, τόσο το καλύτερο.

Όχι άλλα ψέματα στους πρόσφυγες

Από το 1974 και μετά το εδαφικό ήταν κομβικής σημασίας κεφάλαιο. Φαίνεται όμως πως με την πάροδο των χρόνων και μετά το 2004 το εδαφικό περνά σε δευτερεύουσα θέση και η Μόρφου μπορεί σε μια νέα διαδικασία να μην είναι μέσα. Το λαμβάνετε αυτό υπόψη;

Πώς δεν το λαμβάνω υπόψη. Για αυτό έχω κατ' επανάληψη πει ότι η συνέχιση του αδιεξόδου δεν σημαίνει και συνέχιση της παρούσας απαράδεκτης κατάστασης. Συνεπώς τα πράγματα χειροτερεύουν. Το θέμα είναι να βρεθεί ο τρόπος να υπάρξει ειρήνη και σταθερότητα σε αυτόν τον τόπο, για να μπορούν να επιλυθούν και τα προβλήματα.

Έστω και αν δεν επιστραφούν περιοχές τις οποίες κάποτε διεκδικούσαμε επίμονα;

Δεν μπορώ να πω πως αποδέχομαι να μην επιστραφούν περιοχές που διεκδικούσαμε. Το ορθόν είναι να υπάρξει μια δίκαιη εδαφική αναπροσαρμογή έτσι ώστε ο μέγιστος αριθμός Ε/Κ να επιστρέψει υπό ε/κ διοίκηση και να μειώνονται οι αποζημιώσεις που θα καταβληθούν, σε όσους για διάφορους λόγους δεν θα είναι σε θέση να ανακτήσουν τις περιουσίες τους. Συνεπώς, διευκολύνουμε όχι μόνο το ένα σκέλος, με το ότι αποκαθίσταται το δίκαιο μέσα από τις εκτάσεις όπως διαμορφώνονται με την κατοχή, αλλά την ίδια ώρα αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά και το θέμα των αποζημιώσεων για όσους δεν θα ανακτήσουν τις περιουσίες τους.

Η αγωνία πλέον των προσφύγων είναι πως όσο περνά ο χρόνος τόσο η διχοτόμηση εδραιώνεται. Και αυτό αντικατοπτρίζεται και στην κοινή γνώμη. Οι γενιές που έρχονται δεν γνωρίζουν καν το Κυπριακό και την κατεχόμενη Κύπρο. Φαίνεται πως αυτό δεν λαμβάνεται υπόψη.

 Πώς δεν λαμβάνεται υπόψη. Λαμβάνεται, και μάλιστα σε μεγάλο βαθμό. Την ίδια ώρα, επειδή χάνονται οι περιουσίες ή επειδή η τουρκική αδιαλλαξία δεν επιτρέπει την επίλυση του Κυπριακού, να πάω να δεχτώ οτιδήποτε μου υπαγορεύουν; Ρωτήστε μετά από 45 χρόνια ποια είναι η κατάσταση στην Κερύνεια. Τέσσερις χιλιάδες οι κάτοικοι της πόλης της Κερύνειας, δώδεκα χιλιάδες πόλη και επαρχία το 1974. Σήμερα σαράντα τέσσερις χιλιάδες μόνο, με ομολογία των ίδιων των Τ/Κ, είναι οι κάτοικοι της πόλης της Κερύνειας. Πέστε μου πόσο ακόμα θα κοροϊδεύουμε τους Κερυνειώτες ότι θα έχουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν ή ότι δεν θα μεταβληθεί προς το χειρότερο η κατάσταση. Ήδη αλλοιώθηκε.

Γιατί απεμπολείτε τότε το δικαίωμα των προσφύγων, που ήταν μέσα στις εξαγγελίες σας για τη δεύτερη θητεία, για την καταβολή ενός επιδόματος απώλειας χρήσης;

Αυτό ελέχθη από έναν εκ των υπουργών και είπα πως καλό είναι να προβληματιστούμε με σοβαρότητα πόσο είναι το κόστος και πώς θα υπολογίζεται. Για να μην λέμε απλώς λόγια. Ήταν ένας προβληματισμός αλλά είπα πως πρέπει να συνυπολογίσουμε τι σημαίνει αυτό.

Είναι δίκιο όμως 45 χρόνια μετά μια μερίδα που έχασε την περιουσία της να μην δικαιούται κάτι για την απώλεια χρήσης όταν συζητούμε για αποζημίωση των κουρεμένων της Λαϊκής;

Τότε να αποζημιώσουμε τους πρόσφυγες και να τους πούμε να ξεχάσουν τις περιουσίες τους;

Μιλάμε για απώλεια χρήσης

Το κράτος διαχρονικά δεν νομίζω να έμεινε αδιάφορο. Είτε κτίστηκαν για την προσωρινή, τότε, στέγαση οικισμοί, είτε δόθηκαν οικόπεδα, είτε διανεμήθηκε σε κλήρους τ/κ περιουσία - όχι βεβαίως ως περιουσία, αλλά ως παραχώρηση δικαιώματος καλλιέργειας ή εκμετάλλευσης. Δεν λέω όμως ότι αυτό αποτελεί την αποζημίωση ή την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του κράτους έναντι των προσφύγων. Για αυτό και στη νέα στεγαστική πολιτική, που εντός των ερχόμενων εβδομάδων θα εξαγγελθεί -και γίνονται συνεχώς διαβουλεύσεις με κάποιες ιδέες-, θα περιλαμβάνονται και προγράμματα που αφορούν βεβαίως κάποιους πρόσ