Μελετούν ψάρι της Κύπρου για αντιμετώπιση των κουνουπιών (Pics)

Θα το αντιληφθήκατε, τα κουνούπια ήδη «ξύπνησαν». Μόνο που φέτος, λόγω των αυξημένων βροχοπτώσεων, οι ορδές τους τα κάνουν να φαίνονται τόσο αιμοβόρα όσο ποτέ άλλοτε, κινητοποιώντας τοπικές αρχές και επιστήμονες. Μικρές λίμνες με στάσιμο νερό από τη βροχή, πεταμένα λάστιχα, διακοσμητικά βάζα σε νεκροταφεία και πιατάκια από γλάστρες, αποτελούν εστίες γέννησης κουνουπιών από αφυδατωμένα αβγά, τα οποία, σύμφωνα με τους εντομολόγους, περίμεναν χρόνια για να εκκολαφθούν. Την ίδια ώρα, μία πρωτοποριακή και πολλά υποσχόμενη έρευνα μείωσης των αριθμών των κουνουπιών, με εκμετάλλευση του ψαριού Aphanious, βρίσκεται σε εξέλιξη στο Ακρωτήρι της Λεμεσού. Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, που βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2015, εμπλέκονται οι Υγειονομικές Υπηρεσίες των Βάσεων, το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ακρωτηρίου και το Κέντρο Οικολογίας και Υδρολογίας του Ηνωμένου Βασιλείου. Συγχρόνως –και σε αυτό έγκειται η επιτυχία του προγράμματος– υπάρχει ενδιαφέρον και συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Τμήμα Αλιείας, το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, μη κυβερνητικές οργανώσεις και οργανισμούς, όπως το Ενάλια Φύσις και το Κυπριακό Ινστιτούτο, αλλά και πολλούς φορείς του εξωτερικού. Στόχος είναι, μετά από το στάδιο της έρευνας, να αναπαραχθεί το συγκεκριμένο ψάρι και να απελευθερωθεί σε περιοχές της Κύπρου που υπάρχουν μεγάλοι πληθυσμοί από κουνούπια. Για το πρόγραμμα, την εμφάνιση των κουνουπιών και την αντιμετώπισή τους, μιλήσαμε με την εντομολόγο των Υγειονομικών Υπηρεσιών των Βάσεων Ακρωτηρίου Κέλλυ Μαρτίνου.

Ψάρι Aphanius, αρσενικό άτομο.



Θηρευτής προνυμφών

«Το ψάρι Aphanius είναι απειλούμενο σε πολλές περιοχές της Μεσογείου», αναφέρει στον «Π» η εντομολόγος. «Στη χερσόνησο Ακρωτηρίου, όπως και σε άλλες περιοχές του νησιού, η κατανομή του περιορίζεται σε υφάλμυρες λίμνες, όπου λόγω της αλατότητας δεν έχει καταφέρει να εγκατασταθεί το ξενικό είδος ψαριού Gambusia, το οποίο είχε εισαχθεί στην Κύπρο για την αντιμετώπιση των κουνουπιών τη δεκαετία του ’80», προσθέτει, σημειώνοντας ότι το Aphanius, σε συνδυασμό με την κλασική μέθοδο με βιολογικό προϊόν, το βάκιλο, είναι η μέθοδος αντιμετώπισης για τα κουνούπια της περιοχής Ακρωτηρίου. «Το ψαράκι που ανήκει στο γένος Aphanius είναι θηρευτής προνυμφών των κουνουπιών και ένας πολλά υποσχόμενος παράγοντας βιολογικής αντιμετώπισης», τονίζει.





«Το Aphanius σε συνδυασμό με την κλασική μέθοδο με βιολογικό προϊόν, το βάκιλο, είναι η μέθοδος αντιμετώπισης για τα κουνούπια της περιοχής Ακρωτηρίου», λέει η εντομολόγος Κέλλυ Μαρτίνου.





Λειτουργοί από το Tμήμα Αναπτύξεως Υδάτων  και επιστήμονας του Κέντρου Οικολογίας και Υδρολογίας της Μεγάλης Βρετανίας μελετούν τους οργανισμούς της Λίμνης του Αγίου Γεωργίου (Ακρωτήρι).





Η μεγαλύτερη περιοχή που φιλοξενεί το ψαράκι αυτό είναι η λίμνη του Αγίου Γεώργιου στο Ακρωτήρι. Εκεί, σύμφωνα με την κ. Μαρτίνου, λειτουργοί του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ακρωτηρίου τοποθετούν παγίδες, κάθε δύο εβδομάδες, για μέτρηση των πληθυσμών σε διακυμαινόμενη αλατότητα με στόχο την ευρεία αξιοποίησή του. Όπως σημειώνει, τα αποτελέσματα που δίνουν οι αριθμοί μέχρι στιγμής είναι θετικά για την επιβίωση του ψαριού.







«Μία αναμέτρηση με τα κουνούπια δεν αποβλέπει στην πλήρη εξαφάνισή τους», επισημαίνει την ίδια ώρα η εντομολόγος. Εξηγεί όμως ότι σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, αυτό που μπορεί να γίνεται κάθε φορά είναι να κρατιούνται χαμηλά οι πληθυσμοί των ενοχλητικών δίπτερων. «Η ενόχληση που υπάρχει είναι κατόπιν ενός προγράμματος αντιμετώπισης», τονίζει.





Καταγραφή θηρευτών του ψαριού Aphanius στη λίμνη του Αγίου Γεωργίου (Ακρωτήρι).

Δύσκολη η φετινή χρονιά

Σε ερώτηση για τη φετινή χρονιά, προειδοποιεί για αυξημένη παρουσία κουνουπιών λόγω των έντονων βροχοπτώσεων. Όπως εξηγεί, τα στάσιμα νερά που δημιουργήθηκαν ευνοούν την εκκόλαψη αβγών, τα οποία αποτέθηκαν από το θηλυκό κουνούπι τις προηγούμενες χρονιές σε σημεία, όπου λόγω ανομβρίας ξηράθηκαν και δεν έδωσαν νέα κουνούπια. «Φέτος, που η βροχή κάλυψε τα πάντα, όπου υπήρχε αβγό, για τρία ή και για τέσσερα χρόνια, θα έχει εκκολαφθεί», τονίζει η Κέλλυ Μαρτίνου.

Από στιγμή σε στιγμή το κουνούπι Τίγρης θα έρθει και στην Κύπρο 

Τα κουνούπια εκτός του ότι ενοχλούν τους ανθρώπους και τα ζώα, μεταδίδουν και σοβαρές ασθένειες, όπως η ελονοσία, ο δάγκειος πυρετός, ο ιός του Δυτικού Νείλου κ.ά. Στην Κύπρο έχουν καταγραφεί περίπου 24 διαφορετικά είδη κουνουπιών. «Αυτό που αναμένουμε από στιγμή σε στιγμή είναι να έρθει και στην Κύπρο, αφού βρίσκεται πλέον στη γειτονιά μας, όπως στην Κρήτη, το ασιατικό κουνούπι Τίγρης, με την επιστημονική ονομασία Aedes (Stegomyia) albopictus», αναφέρει η Κέλλυ Μαρτίνου. «Θεωρείται είδος κουνουπιού που κατάγεται από την Ανατολική Ασία και προκαλεί έντονη ενόχληση, ενώ είναι, μεταξύ άλλων, διαβιβαστής του ιού του δάγκειου πυρετού (ιός Ζίκα) και του ιού Chikungunya», προσθέτει.





Το ασιατικό κουνούπι Τίγρης [Aedes (Stegomyia) albopictus] αναμένεται να έρθει σύντομα και στην Κύπρο από κάποιο λιμάνι ή αεροδρόμιο.



Όπως πληροφορεί η εντομολόγος, σήμερα υπάρχει στην Κύπρο ένα άλλο είδος κουνουπιού, το οποίο μοιάζει πάρα πολύ με το ασιατικό κουνούπι Τίγρης, με τη διαφορά ότι αυτό δεν μεταφέρει ασθένειες. Η ίδια και άλλοι ερευνητές σχεδιάζουν να ερευνήσουν πού εξαπλώνεται γεωγραφικά στην Κύπρο, γιατί, όπως συνέβη και στην Ελλάδα, το κουνούπι Τίγρης ανταγωνίστηκε με αυτό το είδος, το νίκησε και πήρε τις θέσεις του. «Μόλις δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες και παρουσιαστεί το κουνούπι Τίγρης -ενδεχομένως μεταφερόμενο και εισερχόμενο από κάποιο λιμάνι ή αεροδρόμιο- θα ξέρουμε ποιες θα είναι οι οικοθέσεις του είδους, αφού θα πάει εκεί που βρίσκεται σήμερα το άλλο είδος», επισημαίνει. «Επιπλέον, πρέπει να πούμε ότι είναι απαραίτητη η εγκατάσταση παγίδων σε αεροδρόμια και λιμάνια για τον έγκαιρο εντοπισμό του κουνουπιού Τίγρη, όταν φτάσει στο νησί, καθώς και η ευρύτερη μελέτη της κατανομής των ήδη υπαρχόντων ειδών κουνουπιών στο νησί».

Μέτρα προστασίας από το κοινό

Σε ό,τι αφορά τα μέτρα προστασίας από το κοινό, σε οικίες και γύρω χώρους, η εντομολόγος αναφέρει ότι το νερό σε σιντριβάνια, μεγάλα ανθοδοχεία ή άλλες διακοσμητικές κατασκευές θα πρέπει να αντικαθίστανται τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Τα πιατάκια επίσης στις γλάστρες θα πρέπει να αδειάζουν σε τακτά χρονικά διαστήματα. Στα ανθοδοχεία των νεκροταφείων, χώρους που εντάσσει στις κύριες εστίες ανάπτυξης κουνουπιών στο αστικό περιβάλλον, είναι καλύτερα να χρησιμοποιούνται συνθετικά άνθη ώστε να μην απαιτείται η χρήση νερού. Γενικά η άντληση υδάτων από πισίνες και δεξαμενές που δεν χρησιμοποιούνται και η τοποθέτηση σήτας σε πόρτες και παράθυρα στα σπίτια. Η λειτουργία ανεμιστήρων και κλιματιστικών μπορεί να συμβάλει στη μείωση της δραστηριότητας των κουνουπιών στις κατοικίες. Για εσωτερικούς χώρους, εντομοαπωθητικά (ηλεκτροθερμαινόμενα πλακίδια ή υγρά). Τέλος, εντομοαπωθητικά σώματος.



-Σύμφωνα με την Κέλλυ Μαρτίνου, στα πλαίσια του προγράμματος έχει δημιουργηθεί ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με τις απόψεις των πολιτών για τα κουνούπια και τις ασθένειες που μεταφέρουν. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να το συμπληρώσουν ΕΔΩ.