«Φάγαμε» τη σκόνη με τη σέσουλα το 2018

Σαράντα συνολικά ημέρες σκόνης καταγράφηκαν κατά την περσινή χρονιά στην Κύπρο, αριθμός ο οποίος αποτελεί ένα από τα χειρότερα ρεκόρ στον τομέα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης την τελευταία δεκαετία στη χώρα. Σύμφωνα με τα στατιστικά που έχουμε εξασφαλίσει από το Τμ. Επιθεώρησης Εργασίας, και συγκεκριμένα από τον τομέα ελέγχου ρύπανσης, οι ημέρες κατά τις οποίες η χώρα μας πλήγηκε από σκόνη ήταν οι διπλάσιες σχεδόν σε σχέση με τα τρία προηγούμενα χρόνια και τετραπλάσιες σε σχέση με το 2014.

Το πρώτο 6μηνο οι 33

Οι 33 από τις 40 ημέρες σημειώθηκαν κατά το πρώτο εξάμηνο του 2018 και οι υπόλοιπες επτά κατά το δεύτερο. Το φαινόμενο της σκόνης είναι κυρίως ανοιξιάτικο, με την έννοια ότι τα περισσότερα επεισόδια αφρικανικής σκόνης τα οποία έχουν το χαρακτηριστικό να διαρκούν αρκετές μέρες συμβαίνουν την άνοιξη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχει υπέρβαση συγκεντρώσεων μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρα και άλλες εποχές, όπως συνέβη για παράδειγμα τις τελευταίες ημέρες. Συγκεκριμένα, το τετραήμερο 24-27 Ιανουαρίου το Τμ. Επιθεώρησης Εργασίας προέβη σε ανακοινώσεις για υπέρβαση των εισπνεύσιμων αιωρούμενων σωματιδίων 10 PM στην ατμόσφαιρα. Στις 27 Ιανουαρίου, ημέρα κατά την οποία το φαινόμενο είχε κορυφωθεί, οι μέσες ωριαίες τιμές συγκέντρωσης PM10 στην ατμόσφαιρα κυμάνθηκαν μεταξύ 133 μg/m3 και 288 μg/m3 (μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο). Η μέση 24ωρη τιμή δεν πρέπει να ξεπερνά τα 50 μg/m3.

Δύσκολα την άνοιξη

Κατά το 2018 επεισόδια αφρικανικής σκόνης σημειώθηκαν τον Φεβρουάριο, όπου επί έξι συνεχείς μέρες καταγράφονταν υψηλότερες τιμές PM10 στην ατμόσφαιρα, ενώ το χειρότερο επεισόδιο σημειώθηκε τον Μάρτιο με εννέα συνεχόμενες μέρες σκόνης. Ένα εξαήμερο επεισόδιο σκόνης σημειώθηκε τον Μάιο, ενώ επεισόδιο τεσσάρων ημερών σημειώθηκε και τον Οκτώβριο. Εκτιμάται ότι οι κλιματικές αλλαγές που βιώνει η Κύπρος δεν εμφανίζονται μόνο υπό μορφή ερημοποίησης και αύξησης της θερμοκρασίας – αναμενόταν ότι το 2018 θα ήταν και η πιο θερμή χρονιά για την κυπριακή πρωτεύουσα, ωστόσο τα στοιχεία ακόμη δεν έχουν ετοιμαστεί – αλλά και με σημαντική αύξηση των επεισοδίων σκόνης.

Κίνδυνος για την υγεία

Σύμφωνα με το Υπ. Εργασίας, λόγω του μικρού μεγέθους των εισπνεύσιμων αιωρούμενων σωματιδίων και της πιθανής αρνητικής επίδρασής τους στην ανθρώπινη υγεία, το κοινό και ιδιαίτερα οι ευάλωτες ομάδες πληθυσμού (παιδιά, ηλικιωμένοι και ασθενείς) συμβουλεύονται να αποφεύγουν να κυκλοφορούν σε ανοικτούς χώρους μέχρι να παρέλθει το φαινόμενο. Επίσης απαιτείται όπως οι εργοδότες λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα, αφού εκτιμήσουν τους κινδύνους για τους εργοδοτούμενους που βρίσκονται σε ανοικτούς χώρους. Επιπλέον, συστήνεται όπως οι εργαζόμενοι σε ανοικτούς χώρους χρησιμοποιούν κατάλληλα μέσα προσωπικής προστασίας.

Τα μέτρα στο μικροσκόπιο

Μελέτη σε τρεις χώρες

Στο μεταξύ ξεκινά εντός Φεβρουαρίου η παρεμβατική μελέτη δημόσιας υγείας στο πλαίσιο του προγράμματος «Μήδεια» το οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα LIFE της EE, κάτω από τη δράση «Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή». Στο πρόγραμμα συμμετέχουν φορείς από την Κύπρο, την Ελλάδα και το Ισραήλ με συντονιστή την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου και υπεύθυνο ακαδημαϊκό τον καθηγητή δρα Παναγιώτη Γιάλλουρο. Η έρευνα στοχεύει στη μείωση των επιβλαβών συνεπειών των καταιγίδων σκόνης. Το ενδιαφέρον της ΕΕ έγκειται στην ανάγκη διερεύνησης της αποδοτικότητας των μέτρων που λαμβάνονται για την προστασία του πληθυσμού, και ειδικότερα των ευάλωτων ομάδων, από την έκθεση σε επεισόδια καταιγίδων σκόνης. Οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, λόγω του μεγάλου αριθμού επεισοδίων που αντιμετωπίζουν, αποτελούν τον καταλληλότερο γεωγραφικό χώρο για την αξιολόγηση τέτοιων μέτρων, για αυτό και η έρευνα γίνεται στις τρεις χώρες.

Όπως αναφέρει στον «Π» ο δρ Παναγιώτης Κουής, ερευνητής στο πρόγραμμα «Μήδεια», από την Κύπρο θα συμμετέχουν στην έρευνα έξι δημοτικά σχολεία - σε συνεργασία με το Υπ. Παιδείας- όπως επίσης και καρδιοπαθείς απ’ όλη την Κύπρο - σε συνεργασία με τα Γενικά Νοσοκομεία Λευκωσίας και Λεμεσού. Σύμφωνα με τον κ. Κουή, οι ομάδες αυτές που θα συμμετέχουν στην έρευνα θα ενημερώνονται απευθείας για τα επεισόδια σκόνης και θα καταγράφονται τα συγκεκριμένα μέτρα που θα λαμβάνονται για προστασία των παιδιών και των ασθενών. Με αυτό τον τρόπο θα καταγραφεί και το επίπεδο αποδοτικότητας των μέτρων, που είναι αυτό που θέλει να τεστάρει η έρευνα. Ταυτόχρονα με την Κύπρο η έρευνα θα τρέχει σε Ελλάδα και Ισραήλ. Τα αποτελέσματα αναμένονται το 2021 αφού η έρευνα θα συνεχίσει και του χρόνου την άνοιξη.