Νέο μπλόκο Ανωτάτου για πλήρωση 56ης έδρας

Εκκρεμότητα, η οποία δεν αποκλείεται να κλείσει με τις βουλευτικές εκλογές του 2021, θα παραμείνει η πλήρωση της 56ης έδρας της Βουλής -που ως γνωστόν αφαιρέθηκε από τον Γ. Παπαδόπουλο της Αλληλεγγύης- μετά και από τη χθεσινή τρίτη, για το θέμα, απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Το Ανώτατο, το οποίο όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση αναφοράς νόμου δεν προβλέπει θεραπεία, έκρινε και τη δεύτερη νομοθετική πρωτοβουλία της Βουλής να πληρώσει την έδρα από το ίδιο πρόσωπο, αντισυνταγματική.

Το ουδέν μονιμότερον του προσωρινού συνεπώς θα ισχύσει και εδώ, εκτός και αν κυβέρνηση και νομοθετικό σώμα καταλήξουν σε κοινά αποδεκτή νομοθετική λύση, με ενδεχόμενη τροποποίηση του Συντάγματος, όπως εισηγήθηκε ξανά και επανέλαβε και χθες ο γενικός εισαγγελέας, αφενός για να εγκριθεί από τη Βουλή και αφετέρου για να μην γίνει εκ νέου αναφορά από τον Πρόεδρο στο Ανώτατο. Όσον αφορά την τροποποίηση του Συντάγματος, ο κ. Κληρίδης από τον περασμένο Μάιο είχε γνωματεύσει πως η ασφαλέστερη νομικά οδός προσπέλασης του προβλήματος που έχει προκύψει, είναι η προσθήκη στο Άρθρο 66 του Συντάγματος ρητής πρόνοιας, η οποία να αναφέρεται στην περίπτωση κατανεμηθείσας αλλά «μη καταληφθείσας» έδρας. Σε ενδεχόμενη τροποποίηση του Συντάγματος παρέπεμψε και ο εκ των δικηγόρων της Βουλής Σίμος Αγγελίδης.

Θέλει μελέτη

Όπως και να έχει, ωστόσο, η χθεσινή πρώτη τοποθέτηση του γενικού εισαγγελέα, η οποία παραπέμπει σε επιμελημένη μελέτη «για να δούμε με ποιο τρόπο μπορεί να προχωρήσουμε» δεικνύει ότι απαιτείται χρόνος για την όποια θεραπεία, την ώρα που τα κοινοβουλευτικά κόμματα εμφανίζονται εκ νέου διχασμένα. Απομακρυσμένο είναι, ως φαίνεται, το ενδεχόμενο για αναπληρωματική εκλογή, αίτημα του ΔΗΣΥ που επαναλήφθηκε και χθες διά του εκπροσώπου Τύπου του, βασισμένο στην αρχή της λαϊκής κυριαρχίας που επικαλείται το Ανώτατο, για να σπεύσει να το αντικρούσει ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ Ν. Παπαδόπουλος αλλά και η ΕΔΕΚ που στηρίζει τη θέση Κληρίδη για τροποποίηση του Συντάγματος.

Σύμφωνα με τον κ. Κώστα Κληρίδη το υφιστάμενο νομοθετικό καθεστώς (σ.σ. ο νόμος προβλέπει για πλήρωση της έδρας εντός προθεσμίας 45 ημερών από της κενώσεως) «φαίνεται να προσκρούει πάνω σε διάφορα προβλήματα που αφορούν τόσο τον διορισμό του Εφόρου Εκλογής όσο και προθεσμίες που πρέπει να τηρούνται από τη μη κατάληψη ή κένωση έδρας. Θα τα δούμε όλα αυτά» πρόσθεσε.

Στο σημείο αυτό δέον να υπενθυμιστεί ότι παρέμβαση το περασμένο καλοκαίρι για το θέμα είχε κάνει και ο υποψήφιος με το ΔΗΚΟ στην εκλογική περιφέρεια Κερύνειας και πρώτος σε σταυρούς προτίμησης, Αδάμος Ασπρής, ζητώντας ανακατανομή των εδρών με επιστολή του προς τον γενικό έφορο Εκλογών και την Κεντρική Υπηρεσία Εκλογών, προειδοποιώντας ότι σε διαφορετική περίπτωση θα ακολουθήσει και ο ίδιος τη δικαστική οδό...

Πυρά κατά ΔΗΣΥ

Υπενθυμίζεται ότι η 56η έδρα και τρίτη της Αλληλεγγύης παραμένει κενή για μήνες. Ερωτηθείς σχετικά με τα προβλήματα από τη μη πλήρωση μιας από τις 56 έδρες της Βουλής, ο κ. Κληρίδης είπε ότι «δημιουργούνται διάφορα θέματα και προβλήματα ως προς την πλειοψηφία που απαιτείται σε κάποιες περιπτώσεις…», αναφέροντας ότι δεν θα πρέπει «να αναζητούμε οποιαδήποτε προβλήματα στην κατάσταση όπως έχει δημιουργηθεί». Στο μεταξύ ο Γιώργος Παπαδόπουλος της Αλληλεγγύης σε χθεσινές του δηλώσεις αφού εξέφρασε σεβασμό στις αποφάσεις της δικαιοσύνης ανέφερε πως το κόμμα του θα μελετήσει την απόφαση σε βάθος με τη βοήθεια των νομικών του συμβούλων προτού ανακοινώσει τα επόμενά του βήματα. Τόνισε πως «είναι ξεκάθαρο ότι ο ΔΗΣΥ ήθελε και θέλει κουτσουρεμένη τη Βουλή για να εφαρμόζει ευκολότερα την κυβερνητική πολιτική γι’ αυτό και αντιτάχθηκε τότε σθεναρά στην εισήγηση του γενικού εισαγγελέα» (σ.σ. για τροποποίηση του Συντάγματος). «Σήμερα ο κ. Νεοφύτου μίλησε για καταληφθείσα έδρα του Συναγερμού στην επαρχία Λεμεσού από την Αλληλεγγύη. Τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών και η κατανομή των εδρών που ακολούθησε, μιλούν από μόνα τους. Δεν είμαι καταληψίας ούτε κλέφτης βουλευτικής έδρας» τόνισε ο κ. Παπαδόπουλος. «Διατηρούμε τη θέση ότι η έδρα ανήκει στην Αλληλεγγύη και ξεκαθαρίζουμε ότι τοποθετήσεις που έγιναν ήδη περί ’αναπληρωματικής εκλογής’ δεν εδράζονται σε καμία πρόνοια νόμου αλλά ελαύνονται από μικροπολιτικές σκοπιμότητες του ΔΗΣΥ ο οποίος, μαζί με την κυβέρνηση Αναστασιάδη, εκμεταλλεύεται ένα συνταγματικό κενό για να συντηρεί μια πρωτοφανή θεσμική κρίση» η θέση του ΑΚΕΛ που επίσης θα μελετήσει την απόφαση.

Το σκεπτικό πλειοψηφίας-μειοψηφίας Ανωτάτου

Περί λαϊκής κυριαρχίας

Με τη χθεσινή  απόφασή του το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ως αντισυνταγματικό τον νόμο που ψήφισε η Βουλή σε έκτακτη συνεδρία της στις 13/6/2018 σε σχέση με την 56η έδρα του σώματος, προσθέτοντας πρόνοια έτσι ώστε «όταν βουλευτής αποβιώσει πριν από την ανάληψη των καθηκόντων ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο δεν αναλάβει τα καθήκοντά του, δίδοντας τη νενομισμένη διαβεβαίωση ενώπιον της Βουλής, αντικαθίσταται με τον πρώτο επιλαχόντα του ίδιου συνδυασμού», αποδίδοντας για άλλη μια φορά τη βουλευτική έδρα της Λεμεσού στον κ. Παπαδόπουλο. Σύμφωνα με τη γνωμάτευση της πλειοψηφίας των δικαστών του Ανωτάτου κατ’ αρχάς δεν πληρούνται οποιεσδήποτε από τις προϋποθέσεις, στην προκείμενη περίπτωση, για απόκλιση από τις προαναφερόμενες δύο αποφάσεις του Εκλογοδικείου για το ίδιο θέμα. Περαιτέρω οι δικαστές συμφώνησαν με τη θέση του γενικού εισαγγελέα ότι ο νόμος είναι ασύμβατος και αντίθετος με σειρά άρθρων του Συντάγματος, καθώς και με την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας, δηλαδή της εκλογής των βουλευτών από τον λαό, η οποία είναι διάχυτη στο Σύνταγμα. Ο νόμος παραβιάζει επίσης και τη θεμελιώδη αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Ειδικότερα το Ανώτατο έκρινε ότι η προαναφερθείσα πρόνοια «προσκρούει και είναι αντίθετη στην αρχή της λαϊκής κυριαρχίας». Στην προκείμενη περίπτωση η βουλευτική έδρα της κ. Θεοχάρους στη Λεμεσό, δεν κατελήφθη ή δεν αναλήφθηκε από αυτήν, με τον προσήκοντα τρόπο, δηλαδή με τη νενομισμένη διαβεβαίωση και την ανάληψη της έδρας, συνεπώς «η έδρα ουδέποτε περιήλθε στο προαναφερόμενο Κίνημα και επομένως δεν μπορούσε, νόμιμα, να πληρωθεί από τον πρώτο επιλαχόντα του Κινήματος στη Λεμεσό, κ. Παπαδόπουλο».

Με την απόφαση της πλειοψηφίας διαφώνησε ο δικαστής Παμπαλλής, ο οποίος στη γνωμάτευση που εξέδωσε σημείωσε πως οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση, παρά, η κατακύρωση της βουλευτικής έδρας της Λεμεσού, στην Αλληλεγγύη, παραβιάζει την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας. Καταλήγοντας, αναφέρει ότι ο νόμος θα ήταν συνταγματικός, «εξαιρέσει, βεβαίως, του θέματος της αναδρομικότητας», για το οποίο συμφωνεί με τη γνωμάτευση της πλειοψηφίας.

Ο αντισυνταγματικός νόμος της 13ης Ιουνίου 2018, η δεύτερη απόπειρα Βουλής για ρύθμιση του θέματος

Μία ακύρωση και δύο παραπομπές στο Σύνταγμα

Ο νόμος ο οποίος κρίθηκε χθες αντισυνταγματικός, αποτελεί τη δεύτερη προσπάθεια της Βουλής να ρυθμίσει το πρόβλημα που προέκυψε με την αποποίηση της βουλευτικής έδρας που κέρδισε στη Λεμεσό η ευρωβουλευτής Ελένη Θεοχάρους και την τρίτη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου σε σχέση με την εν λόγω βουλευτική έδρα. Ο τέως βουλευτής του ΔΗΣΥ Αντρέας Μιχαηλίδης προσέφυγε δύο φορές στο Ανώτατο και πέτυχε και τις δύο φορές ακύρωση της εκλογής και ανακήρυξης του κ. Παπαδόπουλου. Σύμφωνα με την πρώτη ακυρωτική απόφαση του Ανωτάτου, που λειτούργησε τότε ως Εκλογοδικείο, η μη αποδοχή της έδρας εκ μέρους της κ. Θεοχάρους έγινε εκτός της βουλευτικής περιόδου και λανθασμένα η πλήρωση της θέσης έγινε κατά τον ίδιο τρόπο που η εκλογική νομοθεσία προβλέπει για την πλήρωση κενωθεισών βουλευτικών εδρών, κατά τη διάρκεια της βουλευτικής περιόδου. Το Εκλογοδικείο περιορίστηκε τότε στην ακύρωση της εκλογής του κ. Παπαδόπουλου, χωρίς να προβλέπει θεραπεία. Το νομικό κενό ήρθε να καλύψει η Βουλή στις 30/6/2017, όταν με 26 ψήφους υπέρ και τις 13 ψήφους των παρόντων βουλευτών του ΔΗΣΥ εναντίον, η ολομέλεια του Σώματος ψήφισε σε νόμο την πρόταση νόμου που κατέθεσε ο πρόεδρος της Βουλής που προέβλεπε ότι η κενωθείσα βουλευτική έδρα πριν την έναρξη της βουλευτικής περιόδου, πληρώνεται με τον ίδιο τρόπο που πληρώνεται κατά τη διάρκεια της βουλευτικής περιόδου με αποτέλεσμα η έδρα να παραμείνει στον κ. Παπαδόπουλο. Ο κ. Μιχαηλίδης προσέφυγε τότε εκ νέου στο Ανώτατο, όπου και δικαιώθηκε για δεύτερη φορά. Σύμφωνα με τη δεύτερη ακυρωτική απόφαση, η οποία λήφθηκε με πλειοψηφία 6-5, ο νόμος κρίθηκε ως αντισυνταγματικός διότι δεν ήταν συμβατός με τη δημοκρατική αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και η οποία επιτάσσει την εκλογή των βουλευτών από τον λαό.

Ακολούθως, η ολομέλεια της Βουλής σε έκτακτη συνεδρία της στις 13 Ιουνίου 2018 ενέκρινε σε νόμο κατά πλειοψηφία δεύτερη πρόταση νόμου με σκοπό και πάλι τη νομοθετική ρύθμιση του ζητήματος με την επίδικη βουλευτική έδρα που κρίθηκε χθες αντισυνταγματική

Δέον να σημειωθεί ότι μέχρι το 1996 το εδάφιο 2 του Άρθρου 66 του Συντάγματος προνοούσε ότι κενωθείσα βουλευτική έδρα (για λόγους που αναφέρονται) πληρούται με αναπληρωματική εκλογή. Εξ ου και στο παρελθόν έγιναν αναπληρωματικές εκλογές. Μια από αυτές όταν ο βουλευτής του ΔΗΣΥ Αμμοχώστου Κ. Χατζηκακού απεβίωσε το καλοκαίρι του 1982 και τη βουλευτική έδρα κατέλαβε, με αναπληρωματική εκλογή, ο υποψήφιος του ΔΗΚΟ Ζ. Τουλούρας.
Το εν λόγω άρθρο τροποποιήθηκε το 1996 έτσι ώστε να προνοείται ότι «κενωθείσα» βουλευτική έδρα πληρούται, σε περίπτωση κένωσής της, βάσει του οικείου νόμου από τον πρώτο επιλαχόντα του κόμματος ή του κινήματος που την κατέχει, στην επαρχία όπου κενούται.