Ακόμα και για χόρτα θέλουμε έγκριση της ΕΕ

Χυμός ροδιού και πορτοκαλιού, ταχίνη, χαλβάς, ελαιόλαδο, μαρμελάδες και χαρουπόμελο: αυτά είναι τα μεταποιημένα προϊόντα φυτικής προέλευσης τα οποία οι Τουρκοκύπριοι επιδιώκουν να επιτραπεί η διέλευσή τους βάσει του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής, έτσι ώστε να μπορούν να τα εμπορεύονται στις ελεύθερες περιοχές. Βέβαια, πέρα από το πράσινο φως που καλείται να δώσει η Κυπριακή Δημοκρατία μέσω των Υγειονομικών Υπηρεσιών, ως επίσης και το αρμόδιο γραφείο της ΕΕ στα κατεχόμενα που προβαίνει στους σχετικούς ελέγχους Ad hoc, τον λόγο για την όποια τροποποίηση του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής έχει το Συμβούλιο της ΕΕ (Υπουργών), αρμόδιο για να θεσπίζει τη νομοθεσία της ΕΕ και να συντονίζει τις πολιτικές της.

Βλέποντας κανείς τη μεγάλη εικόνα, ενδεχομένως να φαντάζει αστείο το γεγονός ότι απαιτείται να συνέλθει και να αποφασίσει ομόφωνα το Συμβούλιο Υπουργών για τα προϊόντα που δύναται να διακινούνται από τις κατεχόμενες στις ελεύθερες περιοχές για εμπορικούς σκοπούς (πέραν των γεωργικών και σειρά άλλων όπως οικοδομικά, ξυλεία, υποδήματα κ.λπ.) στο πλαίσιο της εφαρμογής του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής από το 2004. Πλην όμως το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να εγκρίνει την προσθήκη ακόμη και ενός σπόρου στον κανονισμό, στο υψηλότερο επίπεδο πολιτικής συνεργασίας των χωρών της, δεικνύει πόσο αυστηρή είναι όσον αφορά τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Είναι άλλωστε ευρωπαϊκή διαπίστωση ότι οι έλεγχοι στα κατεχόμενα δεν ικανοποιούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα, ενώ ειδικά στα ζωικά προϊόντα, το εμπόριο των οποίων διά μέσου της πράσινης γραμμής απαγορεύεται, είναι προβληματική.

Εξ αφορμής της νέας απαίτηση των Τουρκοκυπρίων ο «Π» ζήτησε πρόσθετη πληροφόρηση από το ΥΠΕΞ σύμφωνα με το οποίο η προσθήκη προϊόντων στον Κανονισμό της Πράσινης Γραμμής, όπως τα πιο πάνω δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ένα από τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. «Δεν είναι τόσο πολιτικό, όσο τεχνικό το ζήτημα. Ουσιαστικά πρέπει να εκπληρωθούν κάποιες τεχνικές και υγειονομικές προδιαγραφές» μάς λέχθηκε από διπλωματική πηγή. Σημειώνεται ότι όσον αφορά τον κατάλογο των βρώσιμων προϊόντων που δύνανται να μεταφέρονται στις ελεύθερες περιοχές για εμπόριο και αφορούν γεωργικά προϊόντα, υπήρξαν δύο προσθήκες το 2007: μέλι και φρέσκα ψάρια.

Ανάποδο εμπόριο

Δέον να υπενθυμιστεί και να τονιστεί πως ο Κανονισμός της Πράσινης Γραμμής καθορίζει μόνο το εμπόριο από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές. Δεν καθορίζει το ανάποδο εμπόριο, ήτοι από τις ελεύθερες περιοχές στα κατεχόμενα. Και αυτό γιατί με την ένταξη στην ΕΕ, στις περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας στις οποίες η κυβέρνηση δεν ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο, κρίθηκε αναγκαία η αναστολή της εφαρμογής του κεκτημένου, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο αρ. 10 της πράξης προσχώρησης για την Κύπρο. Η εν λόγω αναστολή απαιτούσε «τον άμεσο καθορισμό ειδικών κανόνων που θα εφαρμόζονταν στη γραμμή μεταξύ των προαναφερομένων περιοχών και των περιοχών των ευρισκομένων υπό τον αποτελεσματικό έλεγχο της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας δεδομένου ότι οι προαναφερόμενες περιοχές βρίσκονται προσωρινά εκτός της τελωνειακής και φορολογικής επικράτειας της κοινότητας και κατ' επέκταση στο εδαφικό όριο με την ανατολική περιοχή των κυρίαρχων Βάσεων του Ηνωμένου Βασιλείου, της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας». Οι κανόνες αυτοί έπρεπε να διασφαλίζουν ισότιμο επίπεδο προστασίας της ασφάλειας της ΕΕ.

Πάγιο αίτημα της Κυπριακής Δημοκρατίας ωστόσο -για να ικανοποιηθούν ουσιαστικά και οι Ελληνοκύπριοι οι οποίοι όσον αφορά τον ανταγωνισμό νιώθουν ότι πλήττονται- είναι να αναπτυχθεί και το ανάποδο εμπόριο ώστε να υπάρχει και ισότιμη μεταχείριση παραγωγών και εμπόρων. Το Υπουργείο Εξωτερικών έχει θέσει επανειλημμένα το θέμα στην Κομισιόν με τον υπουργό Νίκο Χριστοδουλίδη να το θέτει ως προτεραιότητα στις συζητήσεις του με τα αρμόδια όργανα της ΕΕ. Τυχόν έγκριση πάντως από το Συμβούλιο της ΕΕ της προσθήκης των μεταποιημένων προϊόντων στα εμπορεύσιμα από τα κατεχόμενα αναμένεται να προκαλέσει αντιδράσεις από τους Ελληνοκύπριους παραγωγούς και εμπόρους των προαναφερθέντων.

Βραχνάς το λαθρεμπόριο

Πέραν των πιέσεων που δέχεται η κυβέρνηση από Ελληνοκύπριους παραγωγούς και εμπόρους για το ανάποδο εμπόριο, με την εφαρμογή του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής το ΥΠΕΞ καταγράφει σειρά προβλημάτων τα οποία πηγάζουν ως επί το πλείστον από τις τρύπες στο σύστημα ελέγχου (Πύλα και σημεία διέλευσης μέσω Βρετανικών Βάσεων) πολύ περισσότερο από το λαθρεμπόριο μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων. Δέον να τονιστεί πως η διέλευση εμπορευμάτων από τη γραμμή επιτρέπεται μόνο στα καθορισθέντα σημεία διέλευσης και θα πρέπει να συνοδεύονται από έγγραφο που εκδίδεται από το τουρκοκυπριακό εμπορικό επιμελητήριο. Όσον αφορά δε τα φρέσκα ψάρια που απαιτούν ειδικές συνθήκες διατήρησης, το εμπόριο επιτρέπεται μόνο από το σημείο διέλευσης στον Άγιο Δομέτιο όπου υπάρχει ο κατάλληλος εξοπλισμός αλλά και αρμόδιοι λειτουργοί των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών.

Η απουσία του εγγράφου από το τ/κ εμπορικό επιμελητήριο αλλά και ο τρόπος που επιχείρησε πρόσφατα Τουρκοκύπριος να μεταφέρει μεγάλη ποσότητα αγρελιών (σπαράγγια) ήταν ο λόγος της κατάσχεσής τους αφού ως προϊόν η μεταφορά του στις ελεύθερες περιοχές για εμπορικούς σκοπούς επιτρέπεται αν ελεγχθούν αρμοδίως. Σημειώνεται πως η ποσότητα δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι αποσκοπούσε σε προσωπική χρήση, σύμφωνα με τον κανονισμό. Όμοια και το θέμα που προέκυψε με τα καύσιμα, που αποτελεί προϊόν μεταποίησης, και η μεταφορά τους από τα σημεία διέλευσης για εμπορικούς σκοπούς (το γέμισμα από τα κατεχόμενα είναι εμπορικός σκοπός), απαγορεύεται. Πλην όμως και επειδή δεν μπορεί να ελεγχθεί κατά πόσο κάποιος χρειάστηκε να γεμίσει το αυτοκίνητό του ενόσω βρισκόταν στα κατεχόμενα ή αν μετέβη συγκεκριμένα για τον σκοπό αυτό, ο «Π» πληροφορείται πως η πολιτική απόφαση, είναι να μην ελέγχονται τα ιδιωτικά οχήματα (το ρεζερβουάρ/ ντεπόζιτό τους) αλλά οι έλεγχοι να επικεντρώνονται στη μεταφορά για μεταπώληση. Ευρύτερα, πάντως είναι πεποίθηση του ΥΠΕΞ πως «δεν είναι θέμα Τ/Κ και Ε/Κ, συμβαίνει και στις ελεύθερες περιοχές να προσπαθείς να ξεγελάσεις το σύστημα». Συνεπώς, πέραν των προβλημάτων που αναφύονται από την εφαρμογή του κανονισμού η κυβέρνηση εκτιμά πως από το 2004 ενισχύθηκε η συνεργασία μεταξύ των εμπόρων στις δύο πλευρές την ώρα που η αγορά συνεχώς βρίσκει τρόπους να ξεπερνά τους πολιτικούς σκοπέλους.