Καθώς η νέα χρονιά δείχνει τα δόντια της σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο, το σκηνικό στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή αποκτά ξεχωριστό ενδιαφέρον με τις εξελίξεις να έχουν προεκτάσεις, άμεσα και έμμεσα, και για την Κύπρο. Ενέργεια, Συριακό και οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις με φόντο το Κουρδικό, την έκβαση στο Ίντλιμπ, αλλά και τη Ρωσία διαμορφώνουν ένα ιδιαίτερο πλέγμα δυναμικών που θα θέσει τη μεγάλη εικόνα της επόμενης ημέρας.

H ενεργειακή συνεργασία

Το χαρτί της ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ των χωρών της περιοχής διαμορφώνεται με γοργούς ρυθμούς το 2019. Κύπρος, Ισραήλ, Ελλάδα και Αίγυπτος έχουν ήδη θέσει τις βάσεις μέσω του διπλωματικού σχήματος των τριμερών. Όμως, παρά το φιλόδοξο πρότζεκτ του αγωγού EastMed και πιθανές... guest star εμφανίσεις Αμερικανών αξιωματούχων, η ουσία είναι πιο απλή, και συνάμα πολύπλοκη: Για την Κύπρο η μη εξεύρεση μεγάλου κοιτάσματος από την Exxon δυσκολεύει τις προοπτικές να καταστεί κόμβος στην περιοχή, ενώ για το μοναδικό εμπορεύσιμο τεμάχιο, το «Αφροδίτη», εκκρεμεί ακόμη η συμφωνία με το Ισραήλ. Επιπλέον για το Ισραήλ η εν λόγω συνεργασία, πέραν του πολιτικού σινιάλου για την περιοχή καθίσταται, αρκετά δίκοπο μαχαίρι: Πρόσφατα, στο Eastern Mediterranean Gas Forum του Καίρου, η συνεργασία μεταξύ Αιγύπτου, Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ, Ιταλίας, Παλαιστινιακής Αρχής και Ιορδανίας κατέδειξε την ανάγκη για τη δημιουργία μιας «επισημοποιημένης» κοινής αγοράς ενέργειας στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου. Πέραν της συνεργασίας Ισραήλ-αραβικών χωρών που θα οδηγούσε σε έμμεσες πολιτικές πιέσεις για το πρώτο, η περιοχή του τεμαχίου Gaza Marine αποτελεί κόκκινη γραμμή για το Ισραήλ λόγω Γάζας (βλέπε Χαμάς), ενώ, τέλος, η προοπτική της Αιγύπτου ή της Κύπρου να καταστούν οι μεγαλύτεροι παίκτες στην περιοχή δεν βοηθούν το endgame του Τελ Αβίβ. Για την Κύπρο, οι επιλογές παραμένουν ανοικτές. Αλλά χωρίς γκάζι στο «10» και με την Τουρκία εν δυνάμει να ασκεί πολεμικά παίγνια που στο μέλλον θα μπορούσαν να επηρεάσουν και την Total και την ΕΝΙ, τα πράγματα για το ενεργειακό πρόγραμμα της ΚΔ δυσκολεύουν. Κι ας έρθει ο Πομπέο για... υπογραφές του EastMed στην Κρήτη.

Αμερικανοτουρκικά

Όπως ξαναγράψαμε στον «Π», οι σχέσεις Ουάσινγκτον-Άγκυρας δείχνουν να εισέρχονται λόγω Συριακού σε μια ενδιαφέρουσα φάση, η απαρχή της οποίας υπάρχει στην επαναπροσέγγιση των δύο κάποιους μήνες νωρίτερα. Μπορεί η Κύπρος να βρίσκεται σε φάση αφηγημάτων για τη στρατηγική αναβάθμιση των σχέσεών της με την Ουάσινγκτον, ωστόσο Τραμπ και Ερντογάν βρίσκονται σε απευθείας γραμμή επικοινωνίας, με τον πρώτο να αντιλαμβάνεται πλήρως ότι η Τουρκία πρέπει να λάβει μια λωρίδα, ένα δικό της buffer zone, στα σύνορά της με τη Συρία και τους Κούρδους. Μετά τις εκλογές ή λίγο πριν από αυτές για την ανάδειξη δημάρχων στην Τουρκία, ο Ερντογάν θα μπορούσε να κάνει μια κίνηση τύπου «Ασπίδας του Ευφράτη», αλλά περισσότερο συμβολικά παρά ουσιαστικά –ιδίως αν πριν βρεθεί μια win-win προσέγγιση για την τύχη του Ίντλιμπ και την έκβαση –κατ’ επέκταση- του Συριακού από όλους τους εμπλεκόμενους δρώντες. Η έκβαση του Συριακού συνολικά μετατοπίζει το όποιο ενδιαφέρον της Τουρκίας για το Κυπριακό τουλάχιστον στα τέλη του 2019, αρχές 2020 –με την τουρκοκυπριακή πλευρά να παίζει –ελέω Όζερσαϊ- ένα παράλληλο «διπλωματικό» παίγνιο προσέγγισης της Ουάσινγκτον, όπως είδαμε πρόσφατα με τις επαφές του λεγόμενου ΥΠΕΞ στις ΗΠΑ.

Τι να αναμένουμε

Παρά την έλλειψη κινητικότητας στο Κυπριακό, οι επόμενοι μήνες σηματοδοτούν μια σειρά εξελίξεων που σε μεγάλο βαθμό κρίνουν τις επόμενες κινήσεις στο τελευταίο. Στο διεθνές επίπεδο υπάρχει γενικά η αίσθηση ότι όλα βαίνουν καλώς, παρά τις επιμέρους επιπλοκές που θα μπορούσαν να προκύψουν. Ωστόσο, πέραν των αφηγημάτων, ο Μπόλτον επισκέφθηκε το Ισραήλ και την Τουρκία χωρίς ενδιάμεσο σταθμό, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν θα είναι στη Κύπρο στις 29 Ιανουαρίου για λίγες μόνο ώρες –στα πλαίσια συνάντησης των ηγετών της Μεσογειακής Συνεργασίας-. Επιπλέον, παρά τις προσδοκίες που δημιουργήθηκαν για εύρεση μεγάλου κοιτάσματος στο «10», η πρώτη γεώτρηση δεν έδειξε καν αποτελέσματα. Σε κάθε περίπτωση όλα τα σενάρια παραμένουν ανοικτά. Εντούτοις, καλό θα ήταν η ΚΔ να προσπαθήσει να δράσει προληπτικά ακόμη και αν οι εξελίξεις δεν επιβεβαιώσουν στο μέγιστο τα best case scenarios.

Αντί επιλόγου

Η Κύπρος παραμένει ένα νησί με το πρόβλημα της τουρκικής κατοχής και χωρίς λύση για τέσσερις δεκαετίες. Αν δεν βρεθεί καμιά λύση το επόμενο διάστημα, το Κυπριακό θα εισέλθει σε μια καινούργια φάση, η οποία αναπόφευκτα θα συνδεθεί και με τις εσωτερικές πολιτικές πτυχές ενόψει των εκλογών του 2023. Αυτή η προοπτική θα αποτελέσει κομβικό σημείο για το πώς η αλλαγή παραδείγματος έναντι της ΔΔΟ θα εκδηλωθεί σε επίπεδο αφηγήματος, ιδεολογιών, αλλά και επιλογών εξωτερικού προσανατολισμού μεταξύ των κυπριακών κομμάτων και όσων δρώντων θα επιθυμούν τον προεδρικό θώκο το 2023. Συνεπώς, το μόνο σίγουρο είναι πως η παραμονή στο ισχύον status quo, η μετακύληση σε σχέδια λύσης (π.χ. δύο κρατών) εκτός ομοσπονδίας και ο τρόπος δημιουργίας αντίβαρων στην Τουρκία περνάει μέσα από τις συμπληγάδες των περιφερειακών και διεθνών εξελίξεων. Ας ελπίσουμε ότι μεταξύ αυτών των συμπληγάδων θα υπάρξουν μερικά tcf φυσικού αερίου που θα δημιουργήσουν προοπτικές.

Τwitter: @JohnPikpas