Έτοιμο το αρχείο περιουσιών, όχι όμως ο Πρόεδρος για αποκατάσταση των προσφύγων

Την υπαναχώρησή του από την προεκλογική εξαγγελία του για μελέτη της σταδιακής εισαγωγής «ενός νέου προγράμματος που θα λαμβάνει υπόψη την απώλεια χρήσης περιουσίας που βρίσκεται στα κατεχόμενα» και θα αφορά «όλους τους ιδιοκτήτες γης στα κατεχόμενα» κατέστησε σαφή ο Πρόεδρος Αναστασιάδης στη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Πολίτης» στις 17 Φεβρουαρίου. Η φανέρωση των προθέσεων της κυβέρνησης έγινε από τον κ. Αναστασιάδη, όταν απαντώντας σε σχετική ερώτηση του «Π» άδειασε ουσιαστικά τον υπουργό Κωνσταντίνο Πετρίδη, ο οποίος στις 27 Νοεμβρίου 2017 είχε ενημερώσει την κοινοβουλευτική Επιτροπή Προσφύγων ότι μελετάται πρόγραμμα στήριξης των εκτοπισθέντων για απώλεια χρήσης με βάση την περιουσία εκάστου στα κατεχόμενα. Σύμφωνα με τη δήλωση του Προέδρου στις 17/2/2019, η προεκλογική εξαγγελία του για την καταβολή επιδόματος απώλειας χρήσης «ελέχθη από έναν εκ των υπουργών» με τον ίδιο να είχε πει «πως καλό είναι να προβληματιστούμε με σοβαρότητα πόσο είναι το κόστος και πώς θα υπολογίζεται για να μην λέμε απλώς λόγια. Ήταν ένας προβληματισμός, αλλά είπα πως πρέπει να συνυπολογίσουμε τι σημαίνει αυτό». Απορρίπτοντας κάθε σκέψη περί αποζημίωσης των προσφύγων, ο Πρόεδρος συνεχίζοντας παρέπεμψε στη νέα στεγαστική πολιτική, η οποία κατά αθέτηση μίας ακόμα προεκλογικής εξαγγελίας του, αντιμετωπίζεται ως ενιαία με την προσφυγική πολιτική. Σημειώνεται ότι το προεκλογικό πρόγραμμα του κ. Αναστασιάδη, το οποίο ακόμα βρίσκεται αναρτημένο στην ιστοσελίδα anastasiades.com.cy, γράφει για το υπό μελέτη νέο πρόγραμμα, που θα λαμβάνει υπόψη την απώλεια χρήσης, ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι να παραχωρεί «ετήσια αποζημίωση» στους εκτοπισθέντες «ανάλογα με την αξία της περιουσίας τους και τους διαθέσιμους πόρους του κράτους».

Η δικαίωση του Νικόλα

Μετά την προφορική εξαγγελία στις 27/11/2017 από τον υπουργό Εσωτερικών του προγράμματος αποζημίωσης των εκτοπισθέντων για απώλεια χρήσης των κατεχόμενων περιουσιών (το οποίο τελικά ενσωματώθηκε στο προεκλογικό πρόγραμμα του Προέδρου Αναστασιάδη), το ΔΗΚΟ με ανακοίνωσή του είχε κατηγορήσει την κυβέρνηση για αντιγραφή του προεκλογικού προγράμματος του Νικόλα Παπαδόπουλου. Συγκεκριμένα, ο κ. Παπαδόπουλος είχε στο πρόγραμμά του τη δημιουργία Ταμείου Στήριξης Ιδιοκτητών Κατεχόμενων Περιουσιών με τη δυνατότητα ετήσιας στήριξης ως μέρος αποζημίωσης για την απώλεια χρήσης. Παρόμοια πρόταση είχε κατατεθεί το 2017 από τον βουλευτή της ΕΔΕΚ Κωστή Ευσταθίου στη Βουλή, η οποία είχε κριθεί αντισυνταγματική ως επιβαρύνουσα τις δημόσιες δαπάνες (λόγω των κόστων λειτουργίας του ταμείου). Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Ευσταθίου επανακατέθεσε πρόσφατα διαφοροποιημένη την πρότασή του, ζητώντας την επιβολή τέλους 0,40% σε όλες τις μεταβιβάσεις γης στις ελεύθερες περιοχές, και τα έσοδα (περίπου 30 με 50 εκατ. ευρώ ή το 12,5% των ετήσιων απωλειών χρήσης των εκτοπισθέντων) να αποδίδονται στον Κεντρικό Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών.

Εξαντλητικό το αρχείο

Μετά τη συνέντευξη Αναστασιάδη στον «Π» στις 17/2, η Παγκύπρια Ένωση Προσφύγων (ΠΕΠ) με επιστολή της προς τον υπουργό Εσωτερικών Κωνσταντίνο Πετρίδη σημειώνει την ολοκλήρωση του Μητρώου Ιδιοκτητών Κατεχομένων Περιουσιών από τον Κεντρικό Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών (ΚΦ), το οποίο χαρακτηρίζει «σημαντικό βοήθημα στην υλοποίηση» του προεκλογικού προγράμματος του Προέδρου για την ανάγκη κάλυψης της απώλειας χρήσης. Υπενθυμίζοντας τη λειτουργία της τουρκικής Επιτροπής Ακίνητων Περιουσιών και τον κίνδυνο οι ε/κ ιδιοκτησίες να καταστούν μειοψηφία στα κατεχόμενα, η ΠΕΠ ζήτησε συνάντηση με τον υπουργό για να συζητηθεί το αίτημά της. Όπως προκύπτει, η υπαναχώρηση του Προέδρου από την προεκλογική εξαγγελία του έγινε ακριβώς τη στιγμή που συντρέχουν οι προϋποθέσεις υλοποίησής της, δηλαδή η δημιουργία του αρχείου κατεχόμενων περιουσιών και βοηθειών υπέρ εκτοπισθέντων από τον ΚΦ. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», ομάδα λειτουργών του Υπουργείου Εσωτερικών ανέλαβε να μελετήσει το αρχείο, το οποίο ολοκληρώθηκε τέλη του 2018-αρχές του 2019. Το αρχείο, όπως πληροφορείται ο «Π», περιλαμβάνει εξαντλητικά στοιχεία από τον Κεντρικό Φορέα, το Κτηματολόγιο, την Υπηρεσία Μερίμνης, τη Διαχείριση Τ/κ Περιουσιών, το Στεγαστικό Σχέδιο Κρατικών Υπαλλήλων, το Υπουργείο Εργασίας και το Υπουργείο Εσωτερικών.

Αντιπαραβολή 440.000 τίτλων και βοήθειας

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Πολίτη», το αρχείο περιουσιών και βοηθειών περιλαμβάνει εξαντλητικά στοιχεία τόσο για τα βοηθήματα που δόθηκαν σε πρόσφυγες από το 1974 και έπειτα όσο και σε σχέση με τις κατεχόμενες περιουσίες και τις μεταβιβάσεις τους μετά το 1974. Στο αρχείο περιλαμβάνονται 55.000 αιτήσεις δικαιούχων στον Κεντρικό Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών (ΚΦ). Στην Υπηρεσία Μερίμνης (ΥΜΕΠΑ) μεταξύ 1974 και 2014 δεν υπήρχε μηχανογραφικό σύστημα για την παραλαβή αιτήσεων. Στην ΥΜΕΠΑ εντοπίστηκαν μόνο scans των περίπου 220.000 καρτελών των αιτήσεων, οι οποίες δεν διαχωρίζονταν μεταξύ εκείνων που εγκρίθηκαν και εκείνων που απορρίφθηκαν. Ως εκ τούτου, ο ΚΦ, ως η αρχή αρμόδια για τη διαμόρφωση του αρχείου περιουσιών και βοηθειών, κατέφυγε στις επαρχιακές διοικήσεις, στο Γενικό Λογιστήριο, στην Πολεοδομία και στο Κτηματολόγιο για τη διασταύρωση των στοιχείων στις καρτέλες της ΥΜΕΠΑ.

Αποσπασματικές πολιτικές

Η ιστορία του προσφυγικού προβλήματος περιλαμβάνει και άλλα, πιο αποσπασματικά στοιχεία. Ενδεικτικά, μεταξύ 1974-1984 μέσω συνεργατικών ιδρυμάτων είχαν δοθεί 7.628 δάνεια για γεωργοκτηνοτροφικούς σκοπούς, συνολικού ύψους 19,1 εκατ. ευρώ, σε εκτοπισθέντες. Η διαχείριση των δανείων γινόταν από τους δανειστικούς επιτρόπους. Τα μισά από τα 7.628 δάνεια δεν έχουν αποπληρωθεί και θεωρούνται από το Υπουργείο Οικονομικών μη εξυπηρετούμενα.

Στην Υπηρεσία Διαχείρισης Τ/κ Περιουσιών σήμερα υπάρχουν καταχωρισμένα 19.000 ενεργά συμβόλαια παραχώρησης τ/κ κλήρων ή υποστατικών και 14.000 τερματισμένα συμβόλαια. Όπως είναι γνωστό από στοιχεία που κατατέθηκαν στη Βουλή το 2016, περίπου το 12% αυτών των συμβολαίων έχουν συναφθεί με μη εκτοπισθέντες, ενώ αρμόδιες πηγές ανεβάζουν το ποσοστό των μη δικαιούχων (με βάση την απώλεια χρήσης) ακόμα και στο 80%.

Στο Υπουργείο Εμπορίου λειτουργούσε σχέδιο παροχής κυβερνητικών εγγυήσεων για δανειοδότηση εκτοπισθέντων και πληγέντων επιχειρηματιών. Είχαν δοθεί 74 δάνεια συνολικής αξίας περίπου 750.000 ευρώ, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων έχει αποπληρωθεί.

Στον Σύνδεσμο Αστυνομίας λειτουργούσε επίσης σχέδιο στέγασης εκτοπισθέντων αστυνομικών. Είχε παραχωρηθεί γη στη συντεχνία για ανέγερση 75 κατοικιών.

Παρόμοια σχέδια στέγασης εκτοπισθέντων λειτούργησαν και άλλες συντεχνίες (ΠΟΕΔ, ΟΕΛΜΕΚ, Κεντρικές Φυλακές, Εθνική Φρουρά), καθώς και η ΠΑΣΥΔΥ μέχρι το 1994.

Όλα αυτά τα δεδομένα, μαζί με τα στοιχεία του Κτηματολογίου για τις κατεχόμενες περιουσίες (περίπου 400.000 τίτλοι), υπάρχουν πλέον ψηφιακά στο Κεντρικό Αρχείο Πληροφοριών (ΚΑΠ) του κράτους.

Δυναμικά... ευρήματα

Το αρχείο κατεχόμενων περιουσιών και βοηθειών υπέρ εκτοπισθέντων (αλλά και μη εκτοπισθέντων), που ετοίμασε ο ΚΦ και μελετάται από το Υπουργείο Εσωτερικών, παρέχει τη δυνατότητα βάσει του αριθμού ταυτότητας ενός ατόμου να εμφανίζεται λίστα με τα βοηθήματα που έλαβε το εν λόγω άτομο ανά φορέα / υπηρεσία και ανά χρονική περίοδο. Ο ΚΦ ετοίμασε ακόμα, σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», λίστα με τα άτομα που έχουν πάρει βοήθεια από το κράτος χωρίς να έχουν περιουσία στα κατεχόμενα, καθώς και λίστα με τα άτομα που αξιοποίησαν προσφυγικά προγράμματα χωρίς να είναι καν πρόσφυγες. Το αρχείο-εργαλείο στη διάθεση του Υπουργείου Εσωτερικών ενημερώνει ακόμα για την προσφυγική βοήθεια ανά έτος που έδωσε κάθε υπηρεσία ή φορέας μετά το 1974.