Επίτροπος Διαφάνειας με «μαστίγιο» για την απάτη

Η Κύπρος, έστω και με καθυστέρηση, αποκτά Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς, η οποία περιβάλλεται με ευρύτατες εξουσίες και αρμοδιότητες, τόσο όσον αφορά την πάταξη όσο και την πρόληψη φαινομένων διαφθοράς και απάτης στην δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.

Το Υπουργικό Συμβούλιο την περασμένη Πέμπτη ενέκρινε πρόταση του Υπουργείου Δικαιοσύνης για δημιουργία και λειτουργία Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς.

Με βάση το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, η Αρχή που θα δημιουργηθεί θα είναι ανεξάρτητη και θα διασφαλίζει τη συνεκτικότητα και την αποτελεσματικότητα των δράσεων τόσο της δημόσιας υπηρεσίας όσο και των ημικρατικών οργανισμών και του ιδιωτικού τομέα σε θέματα πρόληψης και καταπολέμησης της διαφθοράς, στα πρότυπα των συστάσεων που έχουν γίνει από την GRECO.

Επίτροπος Διαφάνειας

Προϊστάμενος της Αρχής θα είναι ανεξάρτητος αξιωματούχος, που θα φέρει τον τίτλο «επίτροπος Διαφάνειας», θα διορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο και θα πλαισιώνεται από δύο βοηθούς. Η Αρχή, σύμφωνα με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, θα ενεργεί και ως υπηρεσία για τον συντονισμό της καταπολέμησης της απάτης, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό κανονισμό σχετικά με τις έρευνες που πραγματοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF). Με αυτό τον τρόπο θα διευκολύνονται η αποτελεσματική συνεργασία και η ανταλλαγή πληροφοριών, ακόμα και για υποθέσεις επιχειρησιακού χαρακτήρα, με την OLAF. Η προσπάθεια για δημιουργία της Αρχής με την σύνταξη νομοσχεδίου ξεκίνησε το 2017 με ευρεία δημόσια διαβούλευση, τόσο γραπτή όσο και προφορική, με παρουσίαση του προσχεδίου του νομοσχεδίου σε όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες, αλλά και τις ανεξάρτητες αρχές, όπως η Ελεγκτική Υπηρεσία, το Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως, το Γραφείο Επιτρόπου Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, ο Κυπριακός Οργανισμός Τυποποίησης, συνδέσμους και ΜΚΟ, από τους οποίους λήφθηκαν εισηγήσεις και περιλήφθηκαν στο νομοσχέδιο. Ακολούθησε ο νομοτεχνικός έλεγχος από τη Νομική Υπηρεσία και μετά την έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο τον τελευταίο λόγο έχει η Βουλή.

Ευρείες αρμοδιότητες

Η Αρχή θα έχει μεταξύ άλλων εξουσία να διερευνά, είτε αυτεπάγγελτα είτε μετά από καταγγελία είτε μετά από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, οποιοδήποτε θέμα το οποίο αφορά πράξεις διαφθοράς ή πράξεις εν δυνάμει διαφθοράς οποιασδήποτε υπηρεσίας και να υποβάλλει έκθεση στην αρμόδια αρχή ή στο Υπουργικό Συμβούλιο. Επίσης, θα συνεργάζεται με διεθνείς οργανισμούς, όργανα και υπηρεσίες της ΕΕ ή άλλων κρατών για την εκπόνηση, ανάληψη, χρήση, υλοποίηση προγραμμάτων για την καταπολέμηση της διαφθοράς και της απάτης.

Επίσης θα δέχεται καταγγελίες και θα συλλέγει πληροφορίες για υποθέσεις διαφθοράς, παρατυπιών, υπόνοιας για απάτη και θα έχει την εξουσία απρόσκοπτης πρόσβασης σε πληροφορίες, έγγραφα, αρχεία, ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων όλων των υπηρεσιών του δημόσιου, ημιδημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Ποινές

Σε περίπτωση που κάποιος αρνείται ή αποφεύγει να υποβοηθήσει το έργο της Αρχής με πρόσβαση στα απαιτούμενα στοιχεία ή παρεμποδίζει τη διεξαγωγή έρευνας, είναι ένοχος ποινικού αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης του τιμωρείται με φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τον έναν χρόνο και με χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις 10.000 ευρώ. Αν πάλι κάποιος διαβιβάσει στην Αρχή, με πρόθεση, ψευδή ή παραπλανητικά στοιχεία ή στοιχεία που ξέρει ότι είναι ανακριβή, τότε είναι επίσης ένοχος ποινικού αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης του αντιμετωπίζει φυλάκιση μέχρι και τρία χρόνια και χρηματική ποινή μέχρι και 50.000 ευρώ.

Ανεξαρτησία

Η Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς και το προσωπικό της, καθώς και τα άτομα στα οποία ανατίθενται έρευνες δεν θα ζητούν ούτε θα δέχονται οδηγίες από την κυβέρνηση ή οποιαδήποτε όργανα ή αρχές ή οποιαδήποτε άλλα άτομα. Θα μπορούν να διεξάγουν έρευνες χωρίς περισπασμό, κάτι που αναμένεται να δημιουργήσει τριβές με άλλους θεσμούς οι οποίοι θεωρούν ότι μπορούν να υπερβαίνουν τις εξουσίες τους μπαίνοντας σε χωράφια άλλων.

Και πρόληψη

Εκτός από τον έλεγχο των καταγγελιών ή τις αυτεπάγγελτες έρευνες, η Αρχή θα κάνει αξιολόγηση κινδύνων από φαινόμενα διαφθοράς, υποβάλλοντας εισηγήσεις και προτάσεις για καταστολή και περιορισμό τους και θα καθορίζει τους δείκτες αξιολόγησης. Επίσης θα συντονίζει, θα εποπτεύει και θα αξιολογεί τις δράσεις όλων των υπηρεσιών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε θέματα πρόληψης και καταστολής της διαφθοράς. Ακόμα θα ετοιμάζει μελέτες και θα εκδίδει εγκυκλίους προς τις αρμόδιες αρχές, λαμβάνοντας παράλληλα μέτρα για να διασφαλίσει την αποστολής της.

Κάθε τρεις μήνες θα υποβάλλει στις αρμόδιες αρχές συνοπτικές εκθέσεις με τις παρατηρήσεις ή και τις εισηγήσεις της αναφορικά με θέματα για τον συντονισμό της δράσης, την ανάληψη πρωτοβουλιών και την υλοποίηση ελεγκτικών ενεργειών για την αποτελεσματική καταπολέμηση της διαφθοράς.

Διεθνές δίκτυο

Τον περασμένο Οκτώβριο, σε συνέδριο που διοργανώθηκε από τo Υπουργείο Δικαιοσύνης της Κροατίας και την GRECO, κλήθηκε η Κύπρος, μέσω του Υπ. Δικαιοσύνης, να υπογράψει τη διακήρυξη με τίτλο «Declaration for a Network of Corruption Prevention Authorities», με την οποία οι αντίστοιχες αρχές κάθε χώρας που είναι αρμόδιες για την καταπολέμηση της διαφθοράς δεσμεύονται να εργαστούν για τη δημιουργία ενός διεθνούς δικτύου για την ανίχνευση και πρόληψη της διαφθοράς με σκοπό την προώθηση της συστηματικής συλλογής, διαχείρισης και ανταλλαγής πληροφοριών και καλών πρακτικών μεταξύ τους. Η Κύπρος υιοθέτησε μεν το περιεχόμενο της διακήρυξης, αλλά δεν ήταν κατορθωτό να τη συνυπογράψει καθώς δεν διέθετε θεσμοθετημένο όργανο για θέματα διαφθοράς. Με τη λειτουργία της Αρχής η Κύπρος θα υπογράψει τη διακήρυξη και θα ενταχθεί στο διεθνές δίκτυο.