Σωτήρης Παρούτης: Το σπίτι μου στην πούληση!

«Ο Εγγλέζος έφκαλε το σπίτι σου στην πούληση». Έτσι ή κάπως έτσι ήταν το τηλεφώνημα που δέχθηκα πριν από μερικές μέρες από έναν φίλο Τουρκοκύπριο, ο οποίος κατοικεί στο χωριό μου, τη Γιαλούσα. Με αφορμή αυτό το γεγονός, δηλαδή την παρανόμως προωθούμενη μεταπώληση του σπιτιού που μου κληροδότησαν οι γονιοί μου, ξεκινά και το ρεπορτάζ. Ένα ρεπορτάζ το οποίο εκ των πραγμάτων θα παραβεί τον δημοσιογραφικό κανόνα και θα γραφεί σε πρώτο πρόσωπο.

Το σπίτι μου λοιπόν, το σπίτι στο οποίο γεννήθηκα και μεγάλωσα, το σπίτι που έκτισε αρχές της δεκαετίας του ’60 ο πατέρας μου, το σπίτι το οποίο «αποχαιρέτησα» νοερά τον Σεπτέμβρη του 1976 όταν υποχρεωτικά εγκαταλείπαμε την Καρπασία, το σπίτι στο οποίο πήγα με τις κόρες μου ως επισκέπτης τον Μάιο του 2003, ΠΩΛΕΙΤΑΙ!

Αυτό είναι όλο! Και πωλείται, σύμφωνα με τους Βρετανούς «ιδιοκτήτες του», όπως είναι επιπλωμένο(!) στην τιμή ευκαιρίας των 92.000 ευρώ (80.000 στερλίνες).

Στην πραγματικότητα αυτό το οποίο εξελίσσεται αυτές τις μέρες –στον δικό μου κόσμο– είναι ότι χάνεται οριστικά ακόμη και η σε βάθος χρόνου ελπίδα αυτό το σπίτι, το σπίτι μου, να ξαναγίνει δικό μου. Και αυτό γιατί η νέα μεταπώληση περιπλέκει ακόμη περισσότερο τη διεκδίκησή του.

• Για την ώρα η Κυπριακή Δημοκρατία «εφόσον η τουρκική κατοχή συνεχίζεται» σηκώνει ανήμπορη τα χέρια,


• η νομική επιστήμη θέτει όρους και προϋποθέσεις και υπόσχεται μακροχρόνιο δικαστικό αγώνα με αμφίρροπο αποτέλεσμα,


• ενώ η επιτροπή αποζημιώσεων των κατεχομένων διαμηνύει ότι δεν μπορεί να επιτρέψει τη μεταβίβαση περιουσίας σε Ελληνοκύπριο.

Τίποτα το σπουδαίο

Το εικονιζόμενο στη διπλανή φωτογραφία είναι το πατρικό μου στην κατεχόμενη Γιαλούσα. Μην φανταστείτε τίποτε σπουδαίο. Ένα ισόγειο με 4-5 κάμαρες όλες κι όλες. Ηλιακό, σάλα και βεράντα που έβλεπε στη θάλασσα της Γιαλούσας.

Κτίστηκε το 1961-62 με πωρόλιθους της περιοχής από τον μάστρε-Κανταρή, κατά πως έλεγε η μάνα μου. Η σκυροδέτηση της πλάκας έγινε με τον κλασικό για τα χωριά, τρόπο της εποχής. Συνάχτηκαν μια Κυριακή οι συγγενείς και χέρι με χέρι ανέβαζαν τους κουβάδες με το ζυμωμένο με φτυάρι σκυρόδεμα. Τα πορτοπαράθυρα και τα έπιπλα τα έφτιαξε στη συνέχεια ο ίδιος ο πατέρας μου, ξυλουργός το επάγγελμα τα πρώτα χρόνια.

Εκεί μέσα γεννήθηκα. Περίπου όπως αυτό που έγραψε και τραγούδησε ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου: «γιατρός δε με ξεπέταξε, μα μιας μαμής το χέρι». Εκεί μέσα περπάτησα. Εκεί μέσα μεγάλωσα. Και τον Αύγουστο του 1974 εκεί μέσα μας βρήκε η κατοχή. Εγκλωβισμένοι για δύο χρόνια με τον φόβο να πλανάται κάθε νύχτα έξω από τα παραθύρια μας. Τον Σεπτέμβριο του 1976 ήρθε η ώρα του φευγιού. Ήρθε συνάμα και η ώρα του νοερού αποχαιρετισμού μαζί με το βασανιστικό ερώτημα, των μόλις δώδεκα χρόνων: «Θα αξιωθούμε να επιστρέψουμε ξανά;».

Από τότε πέρασαν χρόνια, πέρασαν δεκαετίες. Το σπίτι μας «δόθηκε», δυο τρεις μέρες αφότου φύγαμε, σε ένα ζευγάρι Τουρκοκυπρίων, με καταγωγή από τη Μανσούρα. Εκ των υστέρων έμαθα ότι ο Τ/Κ ένοικος υπήρξε στέλεχος της ΤΜΤ.

Η πρώτη επιστροφή

Οπλιστήκαμε με αρκετή ψυχική δύναμη, όπως όλοι, όταν μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων, τον Απρίλιο του 2003, ήρθε η ώρα της δικής μας προσκυνηματικής επιστροφής. Ακόμα ηχεί στα αφτιά μου η βαριά φωνή του Τουρκοκύπριου ηλικιωμένου που ήταν ξαπλωμένος στο σαλόνι του σπιτιού μας, εκείνο το Σαββατιάτικο πρωινό της 10ης Μαΐου του 2003, όταν η χανούμισσά του, του είπε σε άπταιστα «κυπριακά» το «άνου πάνω γέρο τζ’αι ήρταν τα πλάσματα που έχουν το σπίτι». Και η απάντηση του γέρου σκληρή, όπως η ακραία γραμμή της ΤΜΤ που υπηρέτησε: «Τζιαι μένα το δικό μου πού είναι;».

Οι Τουρκοκύπριοι ηλικιωμένοι ένοικοι του σπιτιού μου, όπως μάθαμε, μετά από κανένα δυο χρόνια πέθαναν. Κάπου εκεί, 2005-2006 είναι που πήγαν και οι γονείς μου στο εδρεύον προσωρινά(!) στη Λάρνακα, Κτηματολογικό Γραφείο Αμμοχώστου και μου μεταβίβασαν το σπίτι μας στη Γιαλούσα. Τουλάχιστον μου έμεινε ο τίτλος!

Εγώ πάντως συνέχισα να το επισκέπτομαι. Το έβλεπα μόνο απ’ έξω και φοβόμουνα ότι την επόμενη φορά θα είχε καταρρεύσει. Η φθορά του χρόνου αμείλικτη.

Η ανακαίνιση

Ήτανε άνοιξη του 2008, εάν δεν κάνω λάθος, όταν σε άλλη μια «επιστροφή» μου στη Γιαλούσα βρήκα το σπίτι μου γιαπί και μέσα σε αυτό μαστόρους να εργάζονται πυρετωδώς. Ποιος, τι, γιατί; «Το σπίτι το αγόρασε ένας Εγγλέζος, το φτιάχνει και θα έρθει να κατοικήσει», μου είπε ένας Τ/Κ οικοδόμος από τη γειτονική Γαληνόπωρνη. Ήταν μάλιστα και παρηγορητικός: «Μέ μαραζώνεις. Θα το σάσουμεν καλά και εάν βρεθεί λύση θα το έβρεις και σασμένο». Εκείνη την περίοδο πύκνωσα τις επισκέψεις μου στη Γιαλούσα. Έπαιρνα και κανένα παγωμένο αναψυκτικό στους μαστόρους και «επέβλεπα» τις εργασίες στο... σπίτι μου. Κάποια στιγμή τελείωσε η ανακαίνιση και μερικά στοιχεία, όπως η εξώπορτα και οι μεσόθυρες, συντηρήθηκαν και διατηρήθηκαν. Οι νέοι Βρετανοί «ιδιοκτήτες» στρογγυλοκάθισαν στο σπίτι μου και εγώ πλέον συνέχιζα να το βλέπω απ’ έξω. Μου πέρασε κάποια στιγμή από το μυαλό να κινηθώ νομικά εναντίον των Βρετανών (Ευρωπαίων πολιτών) επί τη βάσει της άκρως σημαντικής νομολογίας στην υπόθεση Όραμς-Αποστολίδη, αλλά... επένδυα ματαίως, όπως αποδείχθηκε, στη λύση του Κυπριακού που δεν ήρθε.

Η αντίδραση

Μετά την τελευταία πληροφορία που έφθασε τηλεφωνικά από τη Γιαλούσα, ότι «πωλείται το σπίτι μου», κατέστρωσα σχέδιο αντίδρασης.

Εν αρχή βρήκα το κινητό τηλέφωνο των Βρετανών στη Γιαλούσα. Αρχές της εβδομάδας επιστράτευσα φίλο με βρετανικό αριθμό κινητού τηλεφώνου. Μιλήσαμε με την «ιδιοκτήτρια» του σπιτιού μου, ως ενδιαφερόμενοι αγοραστές. Μας εξήγησε γιατί θέλουν άρον άρον να το πουλήσουν. Ταυτόχρονα μας ανέπτυξε τα πλεονεκτήματα: ευάερο και ευήλιο με θέα στη θάλασσα, πλήρως ανακαινισμένο, με κλιματιστικά οροφής, στεγασμένο γκαράζ και με όλα τα έπιπλα. Στην εξευτελιστική(!) (ridiculously low price) τιμή των 80 χιλιάδων λιρών Αγγλίας. Μας απέστειλε μάλιστα και δύο συνδέσμους στο διαδίκτυο, με αναρτημένες πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό.

• http://www.rightmove.co.uk/overseas-property/property-53244293.html


• https://www.propertyshowrooms.com/cyprus/property/l-145955/yialousa.html

Η νομική οδός

Η νομική συμβουλή από γνωστό δικηγόρο με εμπλοκή στο θέμα του περιουσιακού, που ακολούθησε, ήταν διττή:

• Είτε καταχωρείς αγωγή στο Επαρχιακό Δικαστήριο Αμμοχώστου με βάση την απόφαση Όραμς, επιδίδεις την απόφαση στον Βρετανό «ιδιοκτήτη» στη Γιαλούσα και κινείσαι δικαστικώς για τυχόν ακίνητη περιουσία που έχει στην Αγγλία,


• Είτε βρίσκεις έναν άγνωστο «Χ» (φυσικό ή νομικό πρόσωπο στην αλλοδαπή) για να διαπραγματευτεί και να αγοράσεις για λογαριασμό σου το σπίτι.

Και συνεχίζει:

• Το μεν πρώτο συνεπάγεται ότι δεν θα ξαναπεράσεις στην κατεχόμενη Κύπρο, αφού «το καθεστώς» θα σε βάλει στη μαύρη λίστα και ότι η όλη διαδικασία θα πάρει σε μάκρος.


• Το δε δεύτερο ότι στην ουσία θα ξαναγοράσεις την περιουσία σου, με ό,τι αυτό σημαίνει, εάν και εφόσον φυσικά έχεις τα χρήματα. Δηλαδή τις 90 χιλιάδες ευρώ.

Το αδιέξοδο

Δεν θα ήθελα να απολέσω ακόμη και αυτή «τη δυνατότητα» να επισκέπτομαι από καιρού εις καιρό... την άλλη μας Κύπρο. Ως εκ τούτου απορρίπτεται η πρώτη επιλογή του αμφίβολου και μακροχρόνιου νομικού αγώνα.

Μπαίνω στο τριπ της δεύτερης επιλογής. Πού να βρω όμως τις 90 χιλιάδες για αγοράσω –εάν είναι δυνατό– ξανά το πατρικό μου σπίτι. Και άντε και τις βρήκα, μπορεί να γίνει αυτό με ασφάλεια και ει δυνατόν χωρίς την εμπλοκή του «άγνωστου Χ»;

Επικοινωνώ με πηγή προσκείμενη στην επιτροπή αποζημιώσεων στα κατεχόμενα. Εκ προοιμίου μου λέει ότι είναι δύσκολη υπόθεση και ότι θα γίνει ακόμη δυσκολότερη εάν πωληθεί σε τρίτο πρόσωπο. Μου ξεκαθαρίζει πάντως ότι είναι επίσης πολύ δύσκολο έως αδύνατο να αγοράσει Ελληνοκύπριος περιουσία στη «βόρειο τμήμα» χωρίς την άδεια του «υπουργικού».

Τελικά κατέληξα ότι θα πρέπει να ενημερώσω για την περίπτωσή μου την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εξιστορώ την υπόθεσή μου σε πρωτοκλασάτο κυβερνητικό στέλεχος, το οποίο, ομολογώ, ακούει μετά προσοχής. Ωστόσο στο διά ταύτα, δηλαδή τι μπορώ να κάμω δεν έχει να προτείνει καμία λύση. Ουδέποτε είχε εξάλλου λύση για τους πρόσφυγες, πέραν της μόνιμης προσωρινότητας στις ελεύθερες περιοχές, το επίσημο κράτος.

Φρονώ εν κατακλείδι ότι το μόνο που μου απέμεινε ήταν να γράψω την ιστορία του σπιτιού μου, όπως την έχετε διαβάσει.

Το σίγουρο είναι ότι δύσκολα, έως πολύ δύσκολα, θα ξαναγίνει το... σπίτι μου!