Αδήριτη ανάγκη η Μονάδα Στήριξης Γυναικών σε κάθε επαρχία

Η έρευνα του «Π» για τις γυναίκες θύματα βίας, η οποία ολοκληρώνεται σήμερα, καταδεικνύει την ύπαρξη σημαντικών κενών σε σχέση με την άμεση ανταπόκριση και διαχείριση περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας. Καταδεικνύει πώς οι γυναίκες θύματα βίας μπροστά στην αποτυχία του συστήματος να της προστατεύσει επαναθυματοποιούνται.

Η αποτυχία

Η εμπλοκή πολλών υπηρεσιών σε διαφορετικά στάδια περιπλέκει την όλη κατάσταση αφού οι ευθύνες πηγαινοέρχονται σαν μπαλάκι του πινγκ πονγκ. Το ολοσέλιδο γράφημα που παρουσιάζει σήμερα ο «Π», αποτέλεσμα τρίμηνης έρευνας, για τις υφιστάμενες διαδικασίες στήριξης και προστασίας γυναικών θυμάτων βίας μιλά από μόνο του. Η κάθε υπηρεσία «δέχεται αναφορές», «ενημερώνει», «παραπέμπει», «μεριμνά»...

Συνεπεία τούτου, γυναίκες θύματα βίας λόγω φύλου οι οποίες, όπως αναγνωρίζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, χρειάζονται ειδική υποστήριξη και προστασία λόγω του υψηλού κινδύνου που συνεπάγεται από την πρωτογενή βία συχνά επαναθυματοποιούνται, πολύ περισσότερο οι μετανάστριες. Χωρίς να λαμβάνουν ουσιαστική προστασία, στήριξη και φροντίδα. Πέρα από την υφιστάμενη νομοθεσία και την κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, η πολιτεία και συνακόλουθα η κυβέρνηση το μόνο που έχουν να επιδείξουν είναι το έργο του Συνδέσμου για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια (ΣΠΑΒΟ). Αυτόν προέταξαν και οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ) απαντώντας σχετικά στον «Π». Ο ΣΠΑΒΟ είναι μη κυβερνητική οργάνωση και χρηματοδοτείται για τη λειτουργία του Κέντρου Κρίσεως, των δύο χώρων προσωρινής φιλοξενίας γυναικών και των παιδιών τους, τα οποία είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας και βρίσκονται σε άμεσο σωματικό και ψυχολογικό κίνδυνο και για τα προγράμματα που εφαρμόζει, «με στόχο την ενίσχυση των γυναικών ώστε να μπορούν να εκφράζουν ελεύθερα και χωρίς επίκριση τις ανάγκες τους και να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις». Ήταν οι ΥΚΕ που μας ενημέρωσαν πως «τον Μάρτιο του 2018 ανακοίνωσαν το νέο Σχέδιο Κρατικών Ενισχύσεων του ΥΕΠΚΑ, βάσει του Κανονισμού 360/2012, για την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος (de minimis), ζητώντας προτάσεις από ΜΚΟ για τη λειτουργία δύο επιπλέον καταφυγίων για θύματα βίας και ενός επιστημονικού κέντρου παροχής υπηρεσιών πληροφόρησης και υποστήριξης γυναικών θυμάτων βίας». Από τότε πέρασαν μήνες και η κατάληξη όταν ρωτήσαμε εκ νέου ήταν η εξής: «Στο πλαίσιο της προκήρυξης του Σχεδίου Κρατικών Ενισχύσεων για το 2018 τέθηκε ως προτεραιότητα επιχορήγησης η λειτουργία νέων καταφυγίων θυμάτων βίας. Στη βάση αυτού υπήρξε ενδιαφέρον από τον ΣΠΑΒΟ και θα δοθεί επιχορήγηση για τη λειτουργία χώρου φιλοξενίας θυμάτων βίας στη Λεμεσό». Συνεπώς, σύντομα ο ΣΠΑΒΟ θα έχει και τρίτο καταφύγιο. Πόσες ωστόσο γυναίκες, μαζί τα παιδιά τους, μπορεί να φιλοξενήσει; 40-50; Και είναι αυτό αρκετό;

Από το 2016

Αν κάτι καταδεικνύει η παρούσα έρευνα, είναι πως η συγκέντρωση όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών για τη στήριξη και την προστασία των γυναικών θυμάτων βίας σε μία δομή (τύπου ’one stop shop’) αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Κάτι που, όπως εντοπίσαμε κατά την έρευνά μας, εισηγήθηκε και το ΔΗΚΟ, αλλά κυριότερα είχε υποδείξει από το 2016 η πλέον αρμόδια επιτροπή, η Συμβουλευτική Επιτροπή για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια, υποβάλλοντας ολοκληρωμένη πρόταση για το θέμα στο Υπουργείο Εργασίας. Εκείνη λοιπόν η πρόταση αφορούσε συγκεκριμένο μοντέλο, τη «Μονάδα Στήριξης Γυναικών», το οποίο βασίστηκε και σε παραδείγματα άλλων χωρών. Μάλιστα, περιλήφθηκε στο εγκριθέν από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 25/5/2017, Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την πρόληψη και καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια 2017-2019 (οι πλείστες δράσεις του οποίου παραμένουν ακόμη εισηγήσεις). Στις 25/1/2017 με επείγουσα επιστολή της η πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής Σ. Παύλου αποτάθηκε στην υπουργό Εργασίας, υπενθυμίζοντας την υποβολή της πρότασης στις 4/7/2016. «Στη συνέχεια το υπουργείο σας ενημέρωσε την Επιτροπή ότι η εν λόγω πρόταση προωθήθηκε στις ΥΚΕ για σχόλια και ότι οι ΥΚΕ έχουν οδηγίες από το υπουργείο σας να συνεργαστούν με την επιτροπή για να καταλήξουν μαζί στην τελική πρόταση που αναμένεται να υποβληθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση».

Όπως εξηγούσε εν συνεχεία η κ. Παύλου, «έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από την υποβολή της πρότασης και μέχρι στιγμής η επιτροπή δεν έχει λάβει καμία πρόσκληση από τις ΥΚΕ για διευθέτηση συνάντησης σχετικά με το θέμα». Η κ. Παύλου κατέληγε στο ότι «εξ όσων γνωρίζουμε, από προφορική ενημέρωση, τόσο από το υπουργείο σας, όσο και από τις ΥΚΕ, υπάρχει θετική ανταπόκριση σχετικά με την υλοποίηση της εν λόγω πρότασης. Λόγω της σημαντικότητας του θέματος, παρακαλώ να μας ενημερώσετε σχετικά». Όπως προκύπτει από την έρευνα του «Π», ουδείς ενημέρωσε τη Συμβουλευτική Επιτροπή, η οποία βρέθηκε προ εκπλήξεως για το κάλεσμα των ΥΚΕ τον περασμένο Μάρτιο προς ΜΚΟ για «ένα επιστημονικό κέντρο παροχής υπηρεσιών πληροφόρησης και υποστήριξης γυναικών θυμάτων βίας», όπως ανέφεραν και στον «Π» οι ΥΚΕ. Αναμενόμενο, αφού το «επιστημονικό κέντρο» δεν είχε τη λογική της πρότασης της συμβουλευτικής, ενώ ο ΜΚΟ που θα το αναλάμβανε θα έπρεπε να καλύπτει μέρος του κόστους λειτουργίας του, ουδείς ενδιαφέρθηκε. Εξ ου και η δεύτερη απάντηση των ΥΚΕ για την.... προτεραιότητα επιχορήγησης τρίτου καταφυγίου που τέθηκε, νίπτοντας συνάμα εκ νέου τας χείρας τους!

Το «φτάνει πια», πρέπει να ακολουθεί το «είμαστε δίπλα σου»

Στην παρούσα έρευνα επαναλάβαμε πολλάκις πως όταν μία γυναίκα, η οποία υπόκειται οποιανδήποτε μορφή βίας, αποφασίζει να πει «φτάνει πια», πρωτίστως την ενδιαφέρει να διαφύγει από μία κόλαση και να πάει κάπου που να νιώθει ασφάλεια. Και έτσι να αποφασίσει πώς θα κινηθεί: για την ίδια, για τα παιδιά της, αν έχει, ενάντια στον θύτη, αν το αποφασίσει… Οι απαράδεχτες συμπεριφορές αστυνομικών σε τοπικούς σταθμούς δεν είναι το μόνο πρόβλημα για τις γυναίκες θύματα βίας. Οι οποίες δεν πρέπει να αποθαρρύνονται από του να καταγγέλλουν τη βία καθώς δεν είναι όλοι οι αστυνομικοί ίδιοι, ενώ η ηγεσία του σώματος έχει αποδείξει ότι κάνει τα αδύνατα δυνατά για να απαλείψει τέτοιες συμπεριφορές, όπου υπάρχουν (βλ. σελ. 26, χθεσινή τοποθέτησή της).

Η προτεινόμενη Μονάδα Στήριξης Γυναικών, ένας χώρος ο οποίος θα στεγάζεται μέσα στα γενικά νοσοκομεία κάθε επαρχίας εμπλέκοντας έτσι άμεσα και τις υπηρεσίες υγείας, αυτήν την ανάγκη της άμεσης προστασίας έρχεται να καλύψει. Το θύμα θα μεταφέρεται μέσα από διάφορα σημεία εισδοχής και θα νιώθει από την πρώτη στιγμή ασφάλεια. Εκεί θα κληθεί εξειδικευμένο μέλος της Αστυνομίας για τη λήψη κατάθεσης, εκεί θα υπάρχει δικηγόρος ο οποίος θα παρέχει δωρεάν νομική αρωγή στο θύμα (ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης), εκεί θα καλείται διερμηνέας για γυναίκες που δεν μιλούν ελληνικά, εκεί θα υπάρχει ο οικογενειακός σύμβουλος που θα λειτουργεί ως υπερασπιστής του θύματος. Μελετώντας κανείς το γράφημα που παρουσιάζει σήμερα ο «Π» αντιλαμβάνεται και την υφιστάμενη κατάσταση (που συνήθως επαναθυματοποιεί το θύμα), αλλά και το γιατί είναι αδήριτη ανάγκη να λειτουργήσουν οι μονάδες σε κάθε επαρχία (ενδεχομένως πρώτα πιλοτικά στη Λευκωσία). Αυτό που δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό είναι πού προσκρούει η απόφαση εφαρμογής του προτεινόμενου μοντέλου.

Μήπως το κόστος είναι απαγορευτικό; Η Συμβουλευτική Επιτροπή στην πρότασή της δεν το αγνόησε. Με την αγορά εξοπλισμού (μη επαναλαμβανόμενο κόστος), την εργοδότηση ενός συντονιστή, δύο οικογενειακών συμβούλων και ενός δικηγόρου αλλά και τις λειτουργικές δαπάνες κάθε μονάδα υπολογίζεται να στοιχίζει 98 χιλ. ευρώ ετησίως. Είναι αλήθεια τόσο μεγάλο το κόστος απέναντι στην αδήριτη ανάγκη να προστατέψουμε αποτελεσματικά τις γυναίκες; Είναι ένα τέτοιο ποσό απαγορευτικό, όταν ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επικαλούμενος σε ομιλία του για τη Μέρα της Γυναίκας το 2016 στοιχεία για το ότι «28% των Κυπρίων γυναικών έχει υποστεί κάποια μορφή κακοποίησης από νυν ή πρώην σύζυγο ή σύντροφό της, ενώ υπήρξαν 30 δολοφονίες γυναικών από συντρόφους ή πρώην συντρόφους τα τελευταία 10 χρόνια», είπε πως τα στοιχεία αυτά «αποτελούν ντροπή για την κοινωνία μας και συνιστούν ένα σήμα συναγερμού για μας». Μήπως ντροπή είναι που ακόμη συζητάμε για 100 χιλ. ευρώ (100Χ5 επαρχίες = 500 χιλ. ευρώ);

Στο ακουστικό

Στα συρτάρια δεν βρίσκεται μόνο η μονάδα, αλλά και η πρόταση, και πάλι από τη Συμβουλευτική Επιτροπή Πρόληψης της Βίας, για δημιουργία ενός συστήματος συλλογής δεδομένων, το οποίο είναι απαραίτητο γιατί θα βοηθήσει στη διατμηματική συνεργασία και στον συντονισμό μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και οργανισμών όπως ΜΚΟ, υπηρεσιών υγείας, υπηρεσιών κοινωνικής ευημερίας, της Αστυνομίας και άλλων. Γιατί θα διευκολύνει τη λήψη συγκεκριμένων πολιτικών για την προστασία των θυμάτων και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, ανάλογα με τις αρμοδιότητες της κάθε υπηρεσίας. Μόλις 10 χιλ. ευρώ προϋπολογίζονται γι’ αυτό τον σκοπό, ενώ η χορηγία του μπορεί να εξασφαλιστεί μέσα από χορηγία του Υπ. Δικαιοσύνης ως συγκεκριμένης δράσης στο Στρατηγικό Σχέδιο για την Ισότητα Ανδρών και Γυναικών. Πού προσκρούει αλήθεια και αυτή η πρόταση;

#BeTheirVoiceCY2