Τα 44α Χριστούγεννα στην προσφυγιά

Ηταν λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα του 1977 που άνθρωποι από κάθε γωνιά της κατεχόμενης Κύπρου ξεκίνησαν να εγκαθίστανται στους νεοσύστατους τότε κυβερνητικούς οικισμούς. Τρία χρόνια μετά την εισβολή και τον πόλεμο, η ελπίδα για επιστροφή ήταν ακόμα έντονη. Οι περισσότεροι ήταν νέοι, άλλοι παντρεμένοι άλλοι ελεύθεροι, άλλοι ακόμα παιδιά. Όλοι τους είχαν έναν κοινό παρονομαστή. Πίστευαν πως το σπίτι που τους δόθηκε θα ήταν προσωρινό. Ο πρώτος συνοικισμός που ολοκληρώθηκε και κατοικήθηκε ήταν ο Στρόβολος ΙΙ. Ο δεύτερος ήταν ο συνοικισμός Στροβόλου ΙΙΙ και ακολούθησαν οι Κόκκινες, οι Άσπρες και ο συνοικισμός της Παλλουριώτισσας.

Η αυτοσχέδια καμπάνα

Η κυρία Σούλλα από την κατεχόμενη Τύμπου θυμάται ότι τα Χριστούγεννα πήγαν εκκλησία στον Απόστολο Βαρνάβα στη Δασούπολη. «Επειδή ούτε αυτοκίνητο είχαμε, ούτε δρόμους, ξεκινήσαμε περπατητοί. Εμάς η οικογένειά μας ήταν που τους τυχερούς διότι είχαμε συγγενείς μας στον ίδιο δρόμο τζαι έτσι είχαμε την τύχη να μπορούμε να μιλούμε για το χωριό μας, να θυμούμαστε τους τόπους μας τζαι να μοιραζόμαστε τον πόνο μας». Το άγνωστο τρόμαζε τους πρόσφυγες, υποστηρίζει η κυρία Σούλλα που θυμάται με κάθε λεπτομέρεια τις πρώτες μέρες της στον Στρόβολο ΙΙ. «Μετά τον εκκλησιασμό στον Απόστολο Βαρνάβα κάποιοι πρόσφυγες στον συνοικισμό μας μαζί με τον μακαριστό τον πατέρα Κωνσταντίνο σκέφτηκαν πως έπρεπε να αποκτήσουμε τη δική μας εκκλησία, έστω τζαι λυόμενη για αρχή». Έτσι διεξήγαγαν έρανο για να μαζευτούν λεφτά και να ανεγερθεί ιερός ναός στη χάρη του Αποστόλου Αντρέα. «Μέχρι να τελειώσει η εκκλησία μας, θυμούμαι φτιάξαμε μόνοι μας κάποιες εικόνες τζαι είχεν έναν καφενέ. Την Πρωτοχρονιά του 1978 πήγαμε για πρώτη φορά στον καφενέ αυτό και βάλαμε τις εικόνες στο ύπαιθρο, τοποθετήσαμε και κάτι καρέκλες τζαι επειδή δεν είχαμε καμπάνα, είχε μιαν μποτίλια που την βάλαμε δίπλα που τον ψάλτη τζαι εκτυπούσεν της ένας κύριος από τη Νεάπολη Αμμοχώστου με ένα σίδερο». Καθώς διηγείται η κυρία Σούλλα, το βλέμμα της φεύγει για λίγο. «Ήμασταν άγνωστοι μεταξύ αγνώστων. Είχαμε αγωνία για το τι θα βρούμε. Δεν φέραμε τίποτε μαζί μας, πιάσαμε τις οικογένειές μας και ήρθαμε με τον πόθο ότι ο πόλεμος θα κρατούσε μόνο για λίγες μέρες. Πού να ξέραμε ότι θα γεράσουμε σε ξένο τόπο;»

Οι αδικημένοι

Ο σύζυγός της, ο κύριος Παναγιώτης κατάγεται από τους Στύλλους Αμμοχώστου. Με παράπονο μας ανέφερε πως οι πρόσφυγες είναι οι πιο αδικημένοι. «Ήρθαμε στον συνοικισμό χωρίς να έχουμε τίποτε. Τίποτε!» ενώ διερωτήθηκε «ξέρουν άραγε όλοι οι πολιτικοί μας, πόσο δύσκολο είναι να έρχεσαι σε έναν συνοικισμό και να μην ξέρεις αν θα πας σπίτι σου; Εμείς φιλοξενούμαστε εδώ. Οι ρίζες μας, η ψυχή μας είναι στους τόπους που αναγιωθήκαμε. Εδώ ήρθαμε προσωρινά. Τουλάχιστον έτσι μας έλεγαν. Τελικά ριζώσαμε εδώ και ευτυχώς που βρήκαμε καλούς γείτονες και μοιραστήκαμε τον πόνο μας».



Ουδέν μονιμότερο του προσωρινού

Σταθμός το 2003

Απέναντι από την κυρία Σούλλα μένει ο κύριος Μιχαλάκης από την Άσσια. Ο πεθερός και ο θείος του χάθηκαν το 1974 και έκτοτε αγνοούνται. Παντρεμένος το 1974, ήρθαν με τη σύζυγό του στον συνοικισμό αφού πρώτα έμειναν σε συγγενείς και φίλους. «Ήρθαμε νομίζω δέκα μέρες πριν τα Χριστούγεννα. Δεν ξέραμε σχεδόν κανέναν. Είχαμε μόνο δυο τρεις συγγενείς. Έτσι μέρες ήταν διαφορετικά στα χωριά μας. Άλλο να είσαι με τους ανθρώπους σου, τους γείτονές σου». Ο κύριος Μιχαλάκης θυμάται τις προετοιμασίες στο χωριό του και συγκρίνει τα ξέγνοιαστα χρόνια με τις πρώτες μέρες στον συνοικισμό. «Ταΐζαμε χοίρους να μεγαλώσουν και να τους σφάξουμε για τα Χριστούγεννα. Η μάνα μου η μακαρίτισσα μας έκανε την αβγολέμονη και μαζευόμασταν όλοι μας. Μετά ήρθαμε στον συνοικισμό και δεν ξέραμε τι θα μας ξημερώσει. Πηγαίναμε περπατητοί στην εκκλησία του Αποστόλου Βαρνάβα και ελπίζαμε να δούμε κανέναν χωριανό να μοιραστούμε τον πόνο μας. Η συζήτηση ήταν μόνο πότε θα μας αφήσουν να πάμε πίσω». «Πιστεύαμε» συμπληρώνει, «πως θα ήταν κάτι προσωρινό, αλλά ουδέν μονιμότερο του προσωρινού τελικά».

Στον Στρόβολο ΙΙΙ ζουν πολλοί πρόσφυγες από την περιοχή της Μεσαορίας. Μεγάλος αριθμός εκτοπισθέντων είναι από την Κερύνεια. Ο κύριος Γιάννης αντικρίζει ως σταθμό της πορείας του στην προσφυγιά το 2003, όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα. «Μπορούσαν να έρθουν από εδώ οι Τουρκοκύπριοι και κάλεσα κάποιους φίλους και ήρθαν. Νιώσαμε ότι κάπου μας λυπούνταν. Νομίζω ότι κατάλαβαν πόσο δύσκολο ήταν για εμάς να ξέρουμε ότι στο σπίτι μας εδώ και χρόνια μένει ένας ξένος. Ένιωθαν τον πόνο μας και πιστεύω πως κατάλαβαν πόσο δύσκολο ήταν για εμάς που αναγκαστήκαμε να φτιάξουμε τα πάντα από το μηδέν». Για το νέο έτος ο κύριος Γιάννης εύχεται: «να προλάβουμε πριν πεθάνουμε να δούμε τον τόπο μας επανενωμένο. Να πάμε σπίτι μας. Ναι ήμασταν τυχεροί που βρήκαμε μια δεύτερη οικογένεια και ένα καταφύγιο στον συνοικισμό, αλλά σαν το σπίτι μας δεν έχει».

«44 χρόνια κάμνουμε την ίδια ευχή τζαι 44 χρόνια είμαστεν στην προσφυγιά»

Έμαθαν να μοιράζονται τον πόνο

Περπατώντας προς το καφενείο στον συνοικισμό Στροβόλου ΙΙ, οι μυρωδιές από τα λουλούδια των κήπων δεν μπορούν να σε αφήσουν ανεπηρέαστο. Στο σπίτι της κυρίας Γιαννούλας που μας υποδέχθηκε για καφέ στην πολυκατοικία όπου διαμένει, υπάρχουν λεμονιές και πορτοκαλιές. «Εμείς φύγαμε από του Μόρφου άρον άρον χωρίς να πάρουμε τίποτε μαζί μας. Ήμασταν οκτώ αδέλφια με τους γονείς μας. Εγώ είχα τον γιο μου βρέφος τότε τζαι η έγνοια μου ήταν το μωρό». Μας ξεναγεί στην αυλή της και μιλά με περηφάνια για την περίφημη γιορτή του πορτοκαλιού που γινόταν στη Μόρφου. «Όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα ήμουν σκεφτική διότι δεν ήξερα τι θα συναντήσω. Όταν πήγαμε η έγνοια μου ήταν να προσπαθήσω να βρω μια λεμονιά και μια πορτοκαλιά να φέρω να φυτέψω στην αυλή μου». Θυμάται κάθε συναίσθημα που ένιωσε την πρώτη φορά που ήρθε στον Συνοικισμό. Εξηγεί ότι η αβεβαιότητα που υπάρχει εδώ και τόσα χρόνια της φέρνει απογοήτευση. «Τα πρώτα μας Χριστούγεννα στον συνοικισμό ήταν αίνιγμα για όλους μας», και συνεχίζει με το βλέμμα της να ξεφεύγει για λίγο. «Είχαμε ένα βρέφος και δεν ξέραμε ακόμα κανέναν. Ούτε αν ήρθε κανένας χωριανός μας τουλάχιστον, να πεις πως θα έχουμε ο ένας στήριγμα τον άλλο. Πήγαμε στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα που τότε ήταν ένα λυόμενο και βλέπαμε γύρω μας μπας και βρούμε κανέναν χωριανό μας. Ήταν δύσκολο για όλους μας». 44 χρόνια μετά και τίποτα δεν άλλαξε, μας λέει με παράπονο η κυρία Γιαννούλα. «Δοξάζουμε τον Θεό που βρήκαμε καλούς ανθρώπους. Έμαθε ο ένας τον άλλο και μοιραστήκαμε τον πόνο μας. Μακάρι να μην έρτουν τα χειρότερα για τα παιδιά μας. Εύχομαι τζαι προσεύχομαι στον πλάστη μας να βρεθεί μια λύση. 44 χρόνια κάμνουμε την ίδια ευχή τζαι 44 χρόνια είμαστεν στην προσφυγιά».