Έλεγχος αποφυλακίσεων με πλαφόν χρόνου έκτισης ποινής

Νομοσχέδιο με το οποίο παραχωρείται εξουσία στο δικαστήριο να καθορίζει, σε περίπτωση καταδίκης, το ελάχιστο όριο της ποινής φυλάκισης που ο καταδικασθείς/σθείσα θα πρέπει να εκτίσει προκειμένου να δικαιούται να υποβάλει αίτηση στο αρμόδιο όργανο για αποφυλάκισή του επ’ αδεία διαβουλεύεται με τους δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου και τον γενικό εισαγγελέα ο υπουργός Δικαιοσύνης. Η διαβούλευση του νομοσχεδίου γίνεται στον απόηχο και αντιδράσεων μετά από πρόωρες αποφυλακίσεις καταδικασθέντων για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών. Παρόμοιες ρυθμίσεις ισχύουν σε πολλές άλλες χώρες, και σύμφωνα με τον υπ. Δικαιοσύνης αποτελούν έναν τρόπο έμμεσου ελέγχου του Συμβουλίου Αποφυλάκισης επ’ Αδεία, με το σύστημα να λειτουργεί και διορθωτικά στον δικό του τρόπο λειτουργίας.

Μιλώντας στον «Π» ο κ. Ιωνάς Νικολάου, ο οποίος εισηγήθηκε και ως βουλευτής την πιο πάνω τροποποίηση του περί Δικαστηρίων Νόμου, εξηγεί πως «με το υπό εξέταση νομοσχέδιο παρέχεται στον δικαστή η δυνατότητα την ώρα που εξετάζει την επιβολή ποινής, σε κάποιες περιπτώσεις που κρίνει ο ίδιος ότι θα πρέπει να κάνει μια τέτοια ρύθμιση, να καθορίσει τον χρόνο κατά τον οποίο ο καταδικασθείς μπορεί να αποταθεί στο συμβούλιο». Όπως εξηγεί περαιτέρω, «με αυτόν τον τρόπο κάποιες περιπτώσεις, οι οποίες μπορεί να χαρακτηριστούν ως ιδιάζουσες, και που το Συμβούλιο Αποφυλάκισης, δεν θα έπρεπε μέσα στα πλαίσια των δικών του αρμοδιοτήτων να ενεργήσει κατά τον Α τρόπο. Θα έρχεται το δικαστήριο εκ των προτέρων να καθορίσει τον υποχρεωτικό χρόνο έκτισης ποινής». Για παράδειγμα, τώρα καταδικασθείς σε ισόβια μπορεί να αποταθεί στο Συμβούλιο Αποφυλάκισης στα 12 χρόνια. «Με την ψήφιση του νόμου, το δικαστήριο θα μπορεί να κρίνει πως σε κάποια περίπτωση ο καταδικασθείς σε ισόβια θα πρέπει να εκτίσει 15-20 χρόνια πριν αιτηθεί σχετικά», τονίζει ο κ. Νικολάου.

Ο σκοπός

Με την τροποποίηση παραχωρείται στο Κακουργιοδικείο και σε κάθε Πρόεδρο Επαρχιακού Δικαστηρίου, ανώτερο επαρχιακό δικαστή και επαρχιακό δικαστή, ανεξάρτητα από τις διατάξεις του περί Φυλακών Νόμου που καθορίζουν τον χρόνο άσκησης του δικαιώματος των κρατουμένων για την υποβολή αιτήματος για επ’ αδεία αποφυλάκιση, να καθορίζουν σε περίπτωση καταδίκης και επιβολής ποινής φυλάκισης το ελάχιστο διάστημα της ποινής φυλάκισης που ο καταδικασθείς θα πρέπει να εκτίσει προκειμένου να δικαιούται να υποβάλει αίτηση στο συμβούλιο. Οι δικαστές κατά την άσκηση της εξουσίας τους αυτής εξετάζουν, λαμβάνουν υπόψη και συνεκτιμούν παράγοντες, όπως ο βαθμός επικινδυνότητας του καταδικασθέντα, η διασφάλιση της προστασίας της κοινωνίας μέσω της πρόληψης διάπραξης αδικημάτων, όπως αυτό για τα οποία ο καταδικασθείς έχει καταδικαστεί, κ.λπ.

Τι καλείται να εξετάσει το Δικαστήριο

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, προσχέδιο του οποίου εξασφάλισε ο «Π», κατά τη συνεκτίμηση των διαφόρων παραγόντων, το Κακουργιοδικείο και ο κάθε πρόεδρος Επαρχιακού Δικαστηρίου, ανώτερος επαρχιακός δικαστής και επαρχιακός δικαστής, καλούνται να εξετάσουν μεταξύ άλλων:

• Το είδος και τη σοβαρότητα του αδικήματος του καταδικασθέντα


• το ύψος της ποινής φυλάκισης που του έχει επιβληθεί


• τον τρόπο δράση και την όλη συμπεριφορά του καταδικασθέντα κατά τη διάπραξη του αδικήματος για το οποίο έχει καταδικαστεί


• το σύνολο των περιστάσεων που περιβάλλουν τη διάπραξη του αδικήματος για το οποίο έχει καταδικαστεί και διαγράφουν το μέγεθος της βλάβης και τις εν γένει συνέπειες που μπορεί να επιφέρει η διάπραξη του αδικήματος στην κοινωνία


• το ποινικό μητρώο του καταδικασθέντα και


• τυχόν προηγούμενες ευκαιρίες που δόθηκαν στον καταδικασθέντα από δκαστήριο για αποτροπή υποτροπής του.

Εξυπακούεται πως η ανώτατη χρονική περίοδος της ποινής που το δικαστήριο δύναται να ορίσει ότι θα πρέπει να εκτίσει καταδικασθείς, δεν μπορεί να είναι μικρότερη από αυτήν που πρέπει τώρα να εκτίσει για να δικαιούται να υποβάλει αίτημα για την υπό όρους αποφυλάκισή του επ’ αδεία.

Σταυρωμένο από τη Βουλή το Συμβούλιο Αποφυλακίσεως

H νομοθεσία για τη λειτουργία του θεσμού της αποφυλάκισης επ’ αδεία θεσπίστηκε στην Κύπρο τον Απρίλιο του 2009 μετά από δεσμεύσεις της Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων, αλλά και ενώπιον του ΕΔΑΔ στην υπόθεση στην υπόθεση KAFKARIS v CYPRUS. Δικαίωμα υποβολής αίτησης έχουν κρατούμενοι που έχουν καταδικαστεί πέραν των δύο χρόνων φυλάκισης και έχουν εκτίσει το ήμισυ της ποινής φυλάκισής που τους επέβαλε το δικαστήριο. Για ισοβίτες, όσοι έχουν μια καταδίκη σε ισόβια δικαιούνται όταν συμπληρώσουν 12 χρόνια, όσοι έχουν πέραν του ενός ισοβίων, 2 ισόβια και άνω, όταν εκτίσουν 25 χρόνια φυλάκισης. Για να εξεταστεί μία αίτηση πρέπει να γίνει γραπτό αίτημα. Το συμβούλιο κατά την εξέταση μίας αίτησης, προκειμένου να αποφασίσει την αποφυλάκιση επ’ αδεία ενός κρατουμένου, εξετάζει πρωτίστως τον δείκτη επικινδυνότητας ενός κρατουμένου και την αναμόρφωση του χαρακτήρα του.

Για να το κρίνει αυτό εξετάζει σωρεία παραγόντων που καταγράφονται ενδεικτικά στο άρθρο 14Η του περί Φυλακών Νόμου (πηγή:Γιάννης Πολυχρόνης). Σημειώνεται πως η ψήφιση πρότασης νόμου για το Συμβούλιο Αποφυλακίσεως Επ΄ Αδεία προ μηνών είχε προκαλέσει σωρεία αντιδράσεων, ενώ για πρώτη φορά, με τροπολογία ΑΚΕΛ και Οικολόγων στον κρατικό προϋπολογισμό, την οποία στήριξαν και άλλα κόμματα, επιτυγχάνεται δέσμευση του κονδυλίου που αφορά το Συμβούλιο Αποφυλάκισης, αποφάσεις του οποίου επικρίθηκαν από την αντιπολίτευση, γεγονός που συνεπάγεται πως θα πρέπει για να μπορεί να λειτουργήσει το 2019 να δώσει το πράσινο φως η Επιτροπή Οικονομικών, αποδεσμεύοντας τα 253 χιλ. ευρώ που το αφορούν.