Καταρρέουν οι πέτρινοι μύλοι του Μεταλλείου Αμιάντου

Το μεταλλείο του Αμιάντου πέρασε στα κατάστιχα της ιστορίας εδώ και 30 χρόνια. Οι πέτρινοι μύλοι του ωστόσο εξακολουθούν να επιβάλλονται στο τοπίο, μάρτυρες μιας δύσκολης εποχής γεμάτης μόχθο και ιδρώτα. Παρά τις κατά καιρούς εξαγγελίες για συνολική αξιοποίηση του εγκαταλειμμένου πια μεταλλείου και 13 χρόνια μετά την έναρξη της περιβαλλοντικής αποκατάστασης της περιοχής, τα ιστορικά κτήρια των μύλων κινδυνεύουν με κατάρρευση, καθώς δεν έχει εξευρεθεί ακόμη σχέδιο βιώσιμης αξιοποίησής τους. Πρόκειται για μεγάλα συμπλέγματα πέτρινων κτηρίων συνολικού εμβαδού τεσσάρων χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων περίπου και ύψους δέκα μέτρων, και το κτήριο του παλιού νοσοκομείου. Τα αξιόλογα αυτά κτήρια κατασκευασμένα την περίοδο του Μεσοπολέμου, αποτελούν ιδιοκτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας και μοναδικά δείγματα της βιομηχανικής κληρονομιάς του τόπου μας. Κατά καιρούς έγιναν διάφορες σκέψεις για αξιοποίησή τους, όπως για τη στέγαση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας που προωθείται από το Υπουργείο Γεωργίας, το οποίο ωστόσο τελικά χωροθετήθηκε στο πάρκο Αθαλάσσας στη Λευκωσία. Κάποιες σκέψεις για να ενταχθεί η αποκατάσταση των μύλων (η οποία σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς θα κοστίσει πέραν των δυο εκατομμυρίων ευρώ) σε ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης δεν προχώρησαν, καθώς προϋπέθετε τον καθορισμό βιώσιμων χρήσεων. Όπως επίσης δεν είχαν συνέχεια οι προτάσεις για παραχώρησή τους με μίσθωση σε ιδιώτες για τουριστική αξιοποίηση, καθώς ο περιβάλλων χώρος δεν έχει διαμορφωθεί πλήρως. Οι μύλοι αφέθηκαν να καταρρέουν, ενώ δεν έχει ξεκινήσει ακόμη η εκπόνηση μελέτης για τη στατική επάρκεια και τη βιώσιμη αξιοποίησή τους. Αντιθέτως, καλά παραδείγματα επανάχρησης στον χώρο του μεταλλείου από το Τμήμα Δασών, είναι το κτήριο του τηλεφωνείου, του σχολείου και των γραφείων της εταιρείας Κυπριακά Αμιαντωρυχεία, τα οποία έχουν αποκατασταθεί για τους σκοπούς λειτουργίας του Γεωπάρκου Τροόδους.

Η ιστορία χιλιάδων ανθρώπων

Η εξόρυξη αμιάντου στην περιοχή σε οργανωμένη κλίμακα άρχισε το 1904, ενώ το 1934 το μεταλλείο περιήλθε στην κυριότητα της εταιρείας Κυπριακά Αμιαντωρυχεία. Από τότε μέχρι το κλείσιμό του το 1988, υπολογίζεται ότι παρήχθησαν στο μεταλλείο ένα εκατομμύριο τόνοι ίνες αμιάντου και εξορύχθηκαν 130 εκατομμύρια τόνοι πέτρωμα.
Μετά το 1950 άρχισε η μηχανοποίηση του μεταλλείου με τη χρήση μεγάλων μηχανημάτων εξόρυξης. Αυτό είχε ως επακόλουθο τη μείωση του εργατικού δυναμικού και τη σταδιακή εγκατάλειψη και ερήμωση της κοινότητας, που είχε αναπτυχθεί στον ευρύτερο χώρο του μεταλλείου.Τα Κυπριακά Αμιαντωρυχεία λειτούργησαν κερδοφόρα μέχρι το 1982, όταν η διεθνής εκστρατεία εναντίον της χρήσης του αμιάντου προκάλεσε την κατακόρυφη μείωση στη ζήτηση και τις τιμές του αμιάντου και η εταιρεία άρχισε να αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα, ώσπου το 1988 χρεωκόπησε.

Αποκατάσταση

Οι ανοιχτές πληγές που άφησε το μεταλλείο στην καρδιά του Τροόδους επουλώνονται με τη φύτευση χιλιάδων δέντρων και θάμνων, στο μεγαλύτερο έργο περιβαλλοντικής αποκατάστασης που εξελίσσεται στη χώρα μας. Τον Μάιο του 2010 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του Βοτανικού Κήπου «Α.Γ. Λεβέντης», που δημιουργήθηκε από το Τμήμα Δασών. Με τη φύτευση δέντρων, θάμνων και λουλουδιών στο πρόσθετο καθαρό χώμα πάνω από την γκρίζα σκόνη, το άλλοτε σεληνιακό τοπίο αρχίζει να αποκαθίσταται ως φυσικό περιβάλλον.