Προσφυγικά χρεόγραφα του status quo

Για την ισότιμη κατανομή των βαρών της κατοχής και για την αποτροπή αποξένωσης της ελληνοκυπριακής γης μέσω της Επιτροπής Ακίνητης Ιδιοκτησίας (ΕΑΑ) που λειτουργεί η Τουρκία υπό την εποπτεία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), ο Κεντρικός Φορέας Ισότιμης Κατανομής Βαρών (ΚΦ) εισηγείται να εκδοθούν κρατικά χρεόγραφα απροσπέλαστης (ή κατεχόμενης) ακίνητης ιδιοκτησίας. Η άλλη εισήγηση του ΚΦ προς τον σκοπό της ισότιμης κατανομής βαρών, όπως καταγράφηκε σε μελέτη του Πανεπιστημίου Κύπρου (ΠΚ) από το 2000, για μετεξέλιξη του ΚΦ σε τράπεζα, έχει απορριφθεί από τον έφορο Κρατικών Ενισχύσεων ως παράνομη.

Τα κρατικά χρεόγραφα προτείνεται από τον ΚΦ να έχουν αξία ίση με την τρέχουσα αξία της κατεχόμενης περιουσίας τον χρόνο έκδοσής τους και ζητείται να εξασφαλίζουν στους κατόχους τους εισόδημα ίσο με το εκάστοτε πραγματικό επιτόκιο (διαφορά μεταξύ επιτοκίου καταθέσεων προθεσμίας και δανεισμού), ενώ προτείνεται να προστίθεται περιοδικά στην αξία των χρεογράφων κεφαλαιουχικό κέρδος ίσο με την αύξηση της αξίας της γης στις ελεύθερες περιοχές. Δηλαδή, η εισήγηση είναι να δοθεί στους ιδιοκτήτες κατεχόμενων περιουσιών εισόδημα αντίστοιχο με το κέρδος που εξασφαλίζεται από τα ακίνητα στις ελεύθερες περιοχές. Στην εκτόξευση της αξίας της ακίνητης ιδιοκτησίας στις ελεύθερες περιοχές μετά το 1974 στηρίζεται εξάλλου ένα μεγάλο μέρος του επιχειρήματος περί άνισης κατανομής των βαρών της κατοχής.

Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με την παρουσίαση την περασμένη Τετάρτη στον Δήμο Αμμοχώστου επικαιροποιημένων στοιχείων (μέχρι το 2009) της μελέτης που ολοκλήρωσε το 2000 το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του ΠΚ υπό τον καθηγητή Π. Πασιαρδή, η μέση τιμή ενός οικοπέδου 260 τ.μ. στις ελεύθερες περιοχές το 1974 ήταν 4.000 ευρώ και σήμερα υπολογίζεται σε 190.000 ευρώ. Το 1978, τέσσερα χρόνια μετά τον πόλεμο, η αξία της γης στις ελεύθερες περιοχές είχε αυξηθεί κατά έξι φορές. 44 χρόνια μετά η αξία πολλαπλασιάζεται κατά 47,5 φορές. Η διαφορά μεταξύ των περιουσιών στις ελεύθερες και στις κατεχόμενες περιοχές, δεν είναι ωστόσο τόσο σημαντική όσον αφορά στην αξία τους, αλλά στη δυνατότητα αξιοποίησής τους.

Η ξεχασμένη απώλεια

Αντικείμενο της μελέτης του ΠΚ ήταν η εκτίμηση της οικονομικής βοήθειας του κράτους προς τους εκτοπισθέντες σε συνάρτηση με την κατανομή των βαρών της κατοχής. Μέχρι το έτος 1997, σύμφωνα με τη μελέτη, το σύνολο της οικονομικής βοήθειας προς τους εκτοπισθέντες ήταν 4 δισ. ευρώ, από τα οποία σχεδόν 2 δισ. δόθηκαν μέσω της Υπηρεσίας Μερίμνης και Αποκαταστάσεως Εκτοπισθέντων (ΥΜΑπΕ). Οι οριστικές ιδιωτικές απώλειες (εγκαταστάσεις, οχήματα, εμπορεύματα, εξοπλισμός, πρώτες ύλες κ.ο.κ.) υπολογίζονται σε 7 δισ. ευρώ (σε τιμές του 2009).

Σημαντικότερες στη μελέτη του ΠΚ, είναι οι απώλειες των εκτοπισθέντων από την αδυναμία πρόσβασης στις περιουσίες τους και χρήσης αυτών. Μέχρι το έτος 2000, οι απώλειες πρόσβασης/χρήσης έφταναν τα 6,25 δισ. ευρώ (σε τιμές 1995). Μέχρι το 2009 οι απώλειες πρόσβασης/χρήσης φτάνουν τα 15,78 δισ. ευρώ. Για τον υπολογισμό τους ο καθηγητής Πασιαρδής εκτιμά την αξία της κατεχόμενης γης με βάση τις αξίες των διάφορων κατηγοριών γης στις ελεύθερες περιοχές. Σύμφωνα με την παρουσίαση της μελέτης από τον ΚΦ την περασμένη Τετάρτη, με δεδομένο ότι η κατεχόμενη γη εξακολουθεί να ανήκει στους νόμιμες ιδιοκτήτες της, η απώλεια για τους Ε/Κ ιδιοκτήτες αντιστοιχεί στο κόστος που καταβάλλουν όταν δανείζονται, αφού αδυνατούν να πουλήσουν τις περιουσίες τους (σ.σ. από το 2014 μπορούν να πουλήσουν μόνο σε Ε/Κ).

Χρεόγραφα αποκατάστασης

Θέση του ΚΦ είναι πως για να ανακοπεί η περαιτέρω συσσώρευση απωλειών και η επιδείνωση της άνισης κατανομής βαρών θα πρέπει να αυξηθεί η ετησία οικονομική βοήθεια προς τους εκτοπισθέντες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης του ΠΚ, σε τιμές του 2009, η βοήθεια υπολογίζεται ότι πρέπει να είναι 1,23 δισ. ευρώ ετησίως. Το 2000, η βοήθεια είχε υπολογιστεί ότι έπρεπε να αυξηθεί (σε τιμές του 1995) σε 425 εκατ. ευρώ ετησίως. Στον ίλιγγο που προκαλεί το ποσό του 1,23 δισ. ευρώ, ο πρόεδρος του ΚΦ αντέτεινε, στην εκδήλωση του Δήμου Αμμοχώστου την περασμένη Τετάρτη, ότι σημαντικότερο είναι να υιοθετηθεί μια πολιτική προς αυτή την κατεύθυνση, με τη δημιουργία ενός ταμείου, το οποίο θα προικοδοτηθεί αρχικά με 100 εκατ. ευρώ. Το ταμείο στήριξης προσφύγων προτείνεται να εκδίδει τα χρεόγραφα απροσπέλαστης ακίνητης ιδιοκτησίας. Τα έσοδα του ταμείου, ο ΚΦ εισηγείται όπως προέλθουν από τα έσοδα του ΚΦ (από αποπληρωμές δανείων -περίπου 30 εκατ. ευρώ ετησίως- που καταλήγουν στο πάγιο ταμείο της Δημοκρατίας), από επιβολή τέλους υπεραξίας στην ακίνητη ιδιοκτησία, από επιβολή 25% ΦΠΑ σε πωλήσεις κτημάτων, οικιών, διαμερισμάτων κ.λπ., από αξιοποίηση χαλίτικης γης, από την αξιοποίηση των τ/κ περιουσιών και από μέρος των εσόδων από το φυσικό αέριο. Σημειώνεται ότι η θέση του ΚΦ για αξιοποίηση των τ/κ περιουσιών για μεγιστοποίηση των εσόδων του κράτους ανατρέπει σημαντικά τη φιλοσοφία που διέπει το καθεστώς της υφιστάμενης διαχείρισης.

Με οδηγό το αρχείο

Κλειδί στην αναγνώριση της ανάγκης για αποκατάσταση της φερεγγυότητας των εκτοπισθέντων ιδιοκτητών είναι για τον ΚΦ το αρχείο κατεχόμενων περιουσιών και κρατικής βοήθειας. Το αρχείο αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός της Κρατικής Αποθήκης Πληροφοριών αρχές του 2018 και θα περιλαμβάνει τα σχετικά με εκτοπισθέντες αρχεία του ΚΦ, της ΥΜΑπΕ, της Υπηρεσίας Διαχείρισης Τ/κ Περιουσιών, του Αρχείου Πληθυσμού, του Γενικού Λογιστηρίου (για κρατικά δάνεια προς εκτοπισθέντες), του εφόρου Εταιρειών, του Κτηματολογίου, του Υπουργείου Εσωτερικών και του Υπουργείου Εμπορίου. Η δημιουργία του αρχείου θα επιτρέψει την αντιπαραβολή της βοήθειας που έλαβε κάθε δικαιούχος με την αξία της ακίνητης ιδιοκτησίας του στα κατεχόμενα. Σημειώνεται ότι τη δημιουργία του αρχείου ζήτησε το Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο ως εκ τούτου θα πρέπει να τοποθετηθεί αρχές του 2018 σε σχέση με την αξιοποίησή του για τους σκοπούς διαμόρφωσης νέων πολιτικών για πρόσφυγες. Υπενθυμίζεται, τέλος, ότι από το 2000 η μελέτη του ΠΚ δεν έχει τύχει οποιασδήποτε αξιοποίησης από το κράτος.

Κατεχόμενα υπό πώληση

Η κατεχόμενη ε/κ γη καλύπτει έκταση 2.021.000 σκάλες. Το σύνολο της κατεχόμενης γης, χωρίς τη νεκρή ζώνη, είναι 2.415.000 σκάλες, δηλαδή 394.000 σκάλες είναι τ/κ ιδιοκτησίας. Σύμφωνα με την παρουσίαση του ΚΦ στον Δήμο Αμμοχώστου, αν οι Τ/Κ κατορθώσουν να αποκτήσουν πάνω από το 50% της κατεχόμενης γης, θα νομιμοποιούνται να ζητήσουν διεθνή αναγνώριση, έχοντας εξασφαλίσει εδαφική και πληθυσμιακή πλειοψηφία. Προς αυτό τον σκοπό, οι Τ/Κ χρειάζονται 650.000 σκάλες. Προφανώς, η εκπλήρωση ενός τέτοιου στόχου δεν μπορεί να είναι ανέφικτη ενόσω το status quo διατηρείται, αφού, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΚΦ δρα Άκη Πούρο, η απραξία του κράτους να αποκαταστήσει τη φερεγγυότητα των προσφύγων τους οδηγεί στην ΕΑΑ.