Κατεχόμενα: Η άλλη λύση στην ατζέντα

Στο αποκορύφωμά της βρίσκεται η προεκλογική περίοδος στα κατεχόμενα, αφού με το «καλημέρα» της νέας χρονιάς και συγκεκριμένα στις 7 Ιανουαρίου είναι προγραμματισμένες οι πρόωρες «βουλευτικές εκλογές».

Η προεκλογική ατζέντα αφήνει σε δεύτερη μοίρα το Κυπριακό και επικεντρώνεται κυρίως σε εσωτερικά και οικονομικά θέματα. Ωστόσο όπως ανέφερε στο πλαίσιο συνέντευξής του στην εκπομπή «Zoom» του Web TV του «Πολίτη» ο τουρκολόγος Νίκος Μούδουρος, όλα τα κόμματα, ακόμη και αυτά που ανήκουν στην Αριστερά ή Κεντροαριστερά και τα οποία παραδοσιακά υποστήριζαν σθεναρά τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία (ΔΔΟ), ανέπτυξαν καθ’ όλη την προεκλογική περίοδο μια νέα ρητορική σε σχέση με το Κυπριακό, διεκδικώντας ενδεχομένως τη μεγάλη μάζα των απογοητευμένων Τουρκοκυπρίων, μετά την κατάρρευση των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά.

Στρατηγική παλινόρθωσης

Αυτή η ρητορική, που σύμφωνα με τον κ. Μούδουρο ονομάστηκε στρατηγική της παλινόρθωσης, περιλαμβάνει μια επί του παρόντος επιφανειακή παράθεση απόψεων για το πώς θα επιβιώσει η τουρκοκυπριακή κοινότητα ως «ΤΔΒΚ» μέσω λύσεων πέραν της ΔΔΟ με τους Ε/Κ, αλλά και της άμεσης προσάρτησης στην Τουρκία. «Υπάρχει στροφή ως προς το πώς οι Τουρκοκύπριοι θα διαχειριστούν αυτό που ονομάζεται ’χωριστή εξουσία’. Βλέπουμε έναν προσανατολισμό για το πώς θα γίνει διαχείριση των εσωτερικών ’δομών’, με τα κόμματα να διεκδικούν αναθεώρηση θέσεων απέναντι στην ΣΤΔΒΚΣ», ανέφερε ο κ. Μούδουρος, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι το φαινόμενο μπορεί να είναι παροδικό και η εμβάθυνση, στρατηγική διαμόρφωση και υλοποίησή του θα εξαρτηθεί κατά πολύ στο κατά πόσο θα υπάρξει νέα πρωτοβουλία στο Κυπριακό. Σε αυτό συνυπολογίζεται το σιωπηλό ρεύμα που εκτιμάται ότι υπάρχει στην τουρκοκυπριακή κοινότητα το οποίο αναμένει ότι μετά τις προεδρικές εκλογές, θα επαναρχίσουν οι συνομιλίες.

Προσάρτηση στα αζήτητα

Ενδιαφέρον προκαλεί το στοιχείο που προκύπτει πιο έντονα σε αυτές τις «εκλογές», ότι η προσάρτηση στην Τουρκία δεν έχει πλέον τον βαθμό δημοφιλίας που είχε τα προηγούμενα χρόνια. «Ακόμη και η παραδοσιακή Δεξιά ωριμάζει στην ιδέα ότι η λύση είναι η προτεκτορατοποίηση της «ΤΔΒΚ» μέχρι την τελική της αναγνώριση, κάτι βεβαίως που αυτή τη στιγμή είναι εντελώς ανέφικτο. Γεγονός είναι πάντως ότι ακόμη και το ΡΤΚ, το Κόμμα Κοινοτικής Δημοκρατίας και άλλα που κινούνται στον χώρο της Κεντροαριστεράς έχουν πολύ μεγάλο βαθμό δυσκολίας να πείσουν για τη ΔΔΟ, λόγω των διαδοχικών απογοητεύσεων. Γι’ αυτό και υπάρχει προς το παρόν υπόκωφη συζήτηση από αριστερά μέχρι δεξιά για άλλα μοντέλα λύσης του Κυπριακού», είπε ο Νίκος Μούδουρος.

Δημοσκοπήσεις

Το σκηνικό ως προς τη νέα σύνθεση της «κυβέρνησης» δεν είναι πάντως εύκολο να ξεκαθαρίσει μέσα από τις δημοσκοπήσεις που βλέπουν το φως στη δημοσιότητας στα κατεχόμενα, καθώς οι έρευνες όπως διεξάγονται έχουν απαξιωθεί από τον κόσμο. Σύμφωνα με τον κ. Μούδουρο «υπάρχει η εντύπωση ότι μπορεί να υπάρχουν πολιτικές σκοπιμότητες από τις εταιρείες που τις διενεργούν».

Αν μη τι άλλο από τη γενική εικόνα των δημοσκοπήσεων προκύπτει ότι υπάρχει μια σταθερότητα στην ιεράρχηση των δύο πρώτων κομμάτων, με το δεξιό Κόμμα Εθνικής Ενότητας να συγκεντρώνει τα μεγαλύτερα ποσοστά και το αριστερό Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα να ακολουθεί.
Όπως φαίνεται η «κυβέρνηση» δεν θα είναι μονοκομματική, με το ερώτημα που τίθεται να είναι αν η «κυβέρνηση» συνεργασίας θα χρειαστεί τη στήριξη δύο ή τριών κομμάτων. Τουλάχιστον προεκλογικά, τα αριστερά και κεντροαριστερά κόμματα προβάλλουν ισχυρά τη θέση ότι δεν πρόκειται να ξαναδοκιμάσουν τη συνεργασία με το Κόμμα Εθνικής Ενότητας, κάτι που έγινε για πρώτη φορά το 2016 με τη συνεργασία ΡΤΚ και ΚΕΕ.

Ξεφουσκώνει το κόμμα του Όζερσαϊ

Με ενδιαφέρον αναμένονται τα αποτελέσματα και για τα τρία νέα κόμματα τα οποία δοκιμάζουν δυνάμεις σε αυτές τις «εκλογές». Το Κόμμα του Λαού του Κουντρέτ Όζερσαϊ, το Κόμμα Αναγέννησης των εποίκων και το Κόμμα Κοινοτικής Σωτηρίας Νέων Δυνάμεων το οποίο αποτελείται από διασπάσεις που προέρχονται από το ΡΤΚ και το Κόμμα Κοινοτικής Δημοκρατίας.
Αν και οι δημοσκοπήσεις δεν μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστο εργαλείο για εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, εντούτοις φαίνεται πως το κόμμα του Κουντρέτ Όζερσαϊ σημειώνει μια πολύ διαφορετική πορεία από αυτήν που φαινόταν όταν δημιουργήθηκε. «Είχε ξεκινήσει ως προσπάθεια μιας νέας Δεξιάς πιο λαϊκής, αλλά με πιο σύγχρονο προφίλ από την παραδοσιακή Δεξιά, όμως φαίνεται ότι υπήρξε αυτό που λέμε φούσκα που το τελευταίο διάστημα φαίνεται να ξεφουσκώνει», ανέφερε ο κ. Μούδουρος.

Σύμφωνα πάντως με άλλες πηγές, επικρατεί μια προσωποκεντρική συμπάθεια απέναντι στον κ. Όζερσαϊ, η οποία μπορεί να μεταφραστεί και σε μετρήσιμο στοιχείο, αφού οι «εκλογές» στα κατεχόμενα είναι οριζόντιες.

Το κόμμα των εποίκων

Σημείο αναφοράς είναι και το κόμμα των εποίκων. Πρόκειται για το κόμμα που εκπροσωπεί τη δεξιά πτέρυγα των εποίκων (υπάρχουν και οι κουρδικής καταγωγής και αριστεροί οι οποίοι διαχέονται στα υπόλοιπα κόμματα), το οποίο διεκδικεί περισσότερη πολιτικοποίηση, εμπλοκή στα κέντρα λήψεως αποφάσεων και ουσιαστική εκπροσώπηση. Στόχος του κόμματος είναι να καταφέρει να περάσει το όριο του 5% για να εισαχθεί στη «Βουλή». Σε μια τέτοια περίπτωση, οι δεξιοί έποικοι θα έχουν λόγο και ρόλο στον καθορισμό αποφάσεων.

Οι πελατειακές σχέσεις

Ο πλέον ζωτικός παράγοντας διαμόρφωσης της εκλογικής συμπεριφοράς των Τουρκοκυπρίων είναι το πελατειακό σύστημα, το οποίο όχι μόνο λειτουργεί αλλά κυριαρχεί και αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα των σχέσεων ανάμεσα σε πολίτες και εξουσία. Στα κατεχόμενα, το πελατειακό σύστημα κουβαλά εξαρτήσεις από την εποχή της διαχείρισης και διαμοιρασμού των ε/κ περιουσιών μετά το 1974. Μετά από 43 χρόνια, η εξάρτηση αυτή σε μια μερίδα Τουρκοκυπρίων, ίσως μη ευνοούμενων, μπορεί να ξεθωριάζει, αναπτύσσονται ωστόσο άλλες με επίκεντρο τον δημόσιο τομέα όπου η εργοδότηση σε αυτόν δεν είναι τίποτα περισσότερο από μάχη κομματικής ταυτότητας. Είναι πάντως χαρακτηριστικό το γεγονός ότι σχεδόν κάθε οικογένεια Τουρκοκύπριου έχει τουλάχιστον έναν δημόσιο υπάλληλο, ενώ τα παραδοσιακά ή τεχνικά επαγγέλματα που δεν απαιτούν επιστημονική κατάρτιση, όπως κομμωτές, υδραυλικοί, τεχνίτες, υπάλληλοι καταστημάτων, έχουν παραχωρηθεί αποκλειστικά σε έποικους.