Γιατί δεν αξιοποιήθηκε το «Αφροδίτη»

Είμαστε στη βράση της προεκλογικής περιόδου για τις προεδρικές εκλογές, που θα διεξαχθούν 28 Ιανουαρίου του 2018 ο πρώτος γύρος και 4 Φεβρουαρίου ο δεύτερος, και από τα δίχτυα του άκρατου λαϊκισμού δεν έχει ξεφύγει ούτε η άκρως σοβαρή υπόθεση που λέγεται «κυπριακό φυσικό αέριο». Η προεκλογική συζήτηση για τα ενεργειακά διεξάγεται με επίκεντρο το εάν καθυστέρησε αδικαιολόγητα ή όχι η εκμετάλλευση του «Αφροδίτη». Ακούστηκε, μάλιστα, από χείλη υποψηφίου Προέδρου, μέχρι και ότι μας παρακαλεί η Αίγυπτος να της πωλήσουμε το φυσικό αέριο του κοιτάσματος «Αφροδίτη» του μπλοκ «12» της κυπριακής ΑΟΖ, και κυβέρνηση αρνείται γιατί έχει στον νου της τον αγωγό προς την Τουρκία. Σημειώνεται ότι στην Αίγυπτο υπάρχουν δύο τερματικά υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG), στο Ιντκού (Idku) και την Νταμιέτα (Damietta), τα οποία διαχειρίζονται μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες. Οι λόγοι της μη αξιοποίησης του «Αφροδίτη» είναι, για την ώρα τουλάχιστον, κυρίως οικονομικοί και τεχνικοί, και λιγότερο πολιτικοί.

1. Η πικρή αλήθεια για το κυπριακό αέριο είναι ότι μέχρι στιγμής η μόνη επιβεβαιωμένη ποσότητα που υπάρχει είναι τα περίπου 4,5 tcf (τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια) του κοιτάσματος φυσικού αερίου «Αφροδίτη» σε βάθος 1.700 μέτρων, που θεωρούνται σχετικά βαθιά νερά. Και το απαγορευτικό κόστος αυτή τη στιγμή, δεν είναι ο αγωγός που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο σε ένα από τα δύο τερματικά της Αιγύπτου, αλλά η ανάπτυξη του κοιτάσματος, δηλαδή το ότι δεν συμφέρει οικονομικά η εξόρυξη φυσικού αερίου από τέτοια βάθη στην επιφάνεια της θάλασσας.

2. Οι τιμές του φυσικού αερίου δεν είναι καθόλου συμφέρουσες εδώ και αρκετό καιρό. Η τιμή του πετρελαίου Μπρεντ διεθνώς -βάσει της οποίας υπολογίζεται/εξαρτάται η τιμή του φυσικού αερίου (τιμή Μπρεντ συν κόστος υποδομών συν κόστος μεταφοράς)- είναι πολύ χαμηλή και προβλέπεται ότι θα παραμείνει σε αυτά περίπου τα επίπεδα για πολλά-πολλά χρόνια ακόμη, για πολλούς και διάφορους λόγους μεταξύ των οποίων είναι η αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), η συμφωνία του Παρισιού για τους ρύπους κ.λπ. Και ναι μεν η Αίγυπτος επιδεικνύει ζωηρό ενδιαφέρον (κατά καιρούς, υπάρχουν παλινδρομήσεις στο ενδιαφέρον) για το κυπριακό φυσικό αέριο, η τιμή που προσφέρει δε είναι πολύ χαμηλή.

3. Η πολιτική αστάθεια στην Αίγυπτο είναι ανασταλτικός παράγοντας για μια τόσο μεγάλη συμφωνία, ζωτικής σημασίας για την Κύπρο - είναι το μοναδικό κοίτασμα φυσικού αερίου (και επιβεβαιωμένο) που έχουμε, μέχρι στιγμής τουλάχιστον. Γι' αυτό και οι συζητήσεις περιστρέφονται και γύρω από το πώς θα διασφαλιστεί ότι η Κύπρος θα πάρει τα χρήματά της από μια τέτοια πώληση. Για απευθείας πώληση στην Αίγυπτο χρειάζονται εγγυήσεις για την πληρωμή - σήμερα το LNG που εισάγεται για τις ανάγκες της αιγυπτιακής αγοράς, το εγγυώνται τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Είναι γι' αυτό τον λόγο που η κυπριακή κυβέρνηση επικεντρώθηκε στο σενάριο της πώλησης του κυπριακού φυσικού αερίου στις πετρελαϊκές εταιρείες-κολοσσούς, που βρίσκονται πίσω από τα δύο τερματικά της Αιγύπτου και έχουν μεγάλη και αξιόπιστη πιστοληπτική ικανότητα. Πίσω από το τερματικό του Ιντκού βρίσκεται η Shell, που έχει μερίδιο και στο «Αφροδίτη» (Noble, Delek. Shell). Αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις τον περασμένο Αύγουστο, ο Πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι υπέγραψε τη νομοθεσία με την οποία συστήνεται Εποπτική Αρχή για το φυσικό αέριο, επιτρέποντας παράλληλα την εισαγωγή αερίου από εταιρείες του ιδιωτικού τομέα.

4. Η Αίγυπτος δεν χρειάζεται αυτή τη στιγμή να αγοράσει φυσικό αέριο. Έχει αρχίσει εδώ και λίγες ημέρες η παραγωγή φυσικού αερίου από το αιγυπτιακό κοίτασμα «Ζορ» και μέχρι του χρόνου -σύμφωνα με τον Χαράλαμπο Έλληνα- η παραγωγή θα αυξηθεί σε 10 δις κυβικά μέτρα, ενώ το 2019 σε 27 δις κυβικά μέτρα το χρόνο. «Ταυτόχρονα, αναπτύσσονται και άλλα κοιτάσματα, και η Αίγυπτος, μέχρι το 2019 - 2020, θα κάνει εξαγωγές δικές της. Δηλαδή, τα τερματικά της Αιγύπτου θα χρησιμοποιηθούν για αιγυπτιακό φυσικό αέριο» ανέφερε ο τέως εκτελεστικός πρόεδρος της Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και διεθνής εμπειρογνώμονας/σύμβουλος για θέματα υδρονοναθράκων, Χαράλαμπος Έλληνας, μιλώντας στην «Πρωινή Επιθεώρηση» του Πολίτη 107,6. Σημειώνεται ότι υπάρχουν ειδικοί που πιστεύουν ότι οι ανάγκες της Αιγύπτου σε φυσικό αέριο δεν θα καλυφθούν από τα αιγυπτιακά κοιτάσματα, γι αυτό και δεν έχει κλείσει η πόρτα για συμφωνία πώλησης του κυπριακού (και του ισραηλινού) φυσικού αερίου στην Αίγυπτο. Η εγχώρια ζήτηση για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην πιο πυκνοκατοικημένη χώρα του αραβικού κόσμου, που αριθμεί σχεδόν 87 εκατομμύρια κατοίκους, αυξάνεται ραγδαία με ρυθμούς πέραν του 7% τον χρόνο. Πάντως, ο αναλυτής της Societe Generale στο Παρίσι Τιερί Μπρος, δήλωσε στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg πως «καθώς δεν αυξάνεται η ζήτηση, κυρίως στην Ευρώπη, και υπάρχει έλλειψη χρημάτων, μόνο τα έργα, που θα βρουν μια λύση αμοιβαίου οφέλους με τους αγοραστές, θα προχωρήσουν».

5. Παρά τις επίμονες και επίπονες προσπάθειες της Κυπριακής Δημοκρατίας, εδώ και πέντε περίπου χρόνια που διεξάγονται οι σχετικές συζητήσεις, δεν έχει γίνει ακόμα κατορθωτό να επιτευχθεί συμφωνία συνεκμετάλλευσης με το Ισραήλ του κοιτάσματος «Αφροδίτη». Το Τελ Αβίβ επιδιώκει να έχει ρόλο στην έγκριση της ανάπτυξης του «Αφροδίτη», ένα μέρος του οποίου βρίσκεται και μέσα στην ισραηλινή ΑΟΖ. Η Κύπρος υποστηρίζει ότι ένα πολύ μικρό μέρος του κοιτάσματος βρίσκεται σε ισραηλινά νερά -μόλις 3% του «Αφροδίτη»- ενώ οι Ισραηλινοί θεωρούν ότι το ποσοστό αυτό είναι αρκετά μεγαλύτερο.

6. Ένα από τα βασικά ζητήματα που αφορούν την ανάπτυξη ενός κοιτάσματος και στην έναρξη παραγωγής, είναι -εκτός από το πού θα πωλείται το φυσικό αέριο- σε ποιους θα πωλείται, δηλαδή η εξεύρεση πελατών. Αυτό σημαίνει ότι τα χρονοδιαγράμματα για την εκμετάλλευση του «Αφροδίτη» εξαρτώνται από την πελατεία που θα υπάρξει και τις διαπραγματεύσεις οι οποίες θα ακολουθήσουν. Όταν εξασφαλιστούν δεσμευτικές πωλήσεις ή μια συγκεκριμένη βάση πελατών, τότε θα μπορούν να γίνουν οι σχεδιασμοί και να τεθούν τα χρονοδιαγράμματα.

7. Ακόμα διεξάγονται συζητήσεις για το κατά πόσον η πιο οικονομικά συμφέρουσα επιλογή για το κυπριακό φυσικό αέριο είναι η μεταφορά του σε ένα από τα δύο τερματικά της Αιγύπτου (χερσαίες μονάδες υγροποίησης φυσικού αερίου/LNG). Υπάρχουν και αυτοί που έχουν ισχυρά επιχειρήματα για τη χρήση πλωτών μονάδων υγροποίησης φυσικού αερίου (FLNG), ενώ κάποιοι άλλοι επιμένουν ότι για την περίπτωση της Κύπρου, ταιριάζει καλύτερα η λύση του συμπιεσμένου φυσικού αερίου (CNG).

Προεκλογικές αστειότητες

Ο Χαράλαμπος Έλληνας, άρτι αφιχθείς από το συνέδριο του Economist με τίτλο «Cyprus: Regaining its momentum - Targeting investment and growth», που πραγματοποιήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου, ανέφερε ότι εκεί συζητήθηκε το ότι η Κύπρος θα αντιμετωπίσει τεράστιες δυσκολίες στις προσπάθειές της να εκμεταλλευθεί το φυσικό αέριο του «Αφροδίτη», λόγω των τιμών του Μπρεντ διεθνώς και λόγω του μεγάλου βάθους που βρίσκεται το αέριο - δύο παράγοντες που εκτινάσσουν την τιμή του κυπριακού φυσικού αερίου (και του ισραηλινού) στα ύψη. Μιλώντας στο ραδιόφωνο Πολίτης 107,6 και σχολιάζοντας τοποθετήσεις της αντιπολίτευσης ότι «μας παρακαλεί η Αίγυπτος να της πωλήσουμε το φυσικό αέριο του 'Αφροδίτη' και η κυβέρνηση δεν δέχεται», ο κ. Έλληνας είπε χαρακτηριστικά: «Τώρα αστειευόμαστε; Εμείς δεν έχουμε δικαίωμα στο 'Αφροδίτη'». Το «Αφροδίτη’», εξήγησε, ανήκει στις εταιρείες. «Και οι εταιρείες -Noble, Delek και Shell- μετά από όσα έχουν ξοδέψει στο 'Αφροδίτη', πιστεύετε ότι εάν υπήρχε τρόπος εκμετάλλευσης, θα καθόντουσαν και θα έλεγαν, α ξεχάστε τα 300-400 εκατομμύρια δολάρια που ξοδέψαμε μέχρι τώρα και θα δούμε τι θα γίνει; Οι εταιρείες, εάν έχουν ευκαιρία εκμετάλλευσης των πόρων τους, την παίρνουνε. Ο λόγος που δεν έχει γίνει μέχρι τώρα, είναι διότι δεν υπάρχει τρόπος εκμετάλλευσης λόγω των διεθνών τιμών» κατέληξε.