Ζήτησαν επίδομα εγκατάστασης στο Βαρώσι - Ο διχασμός των Βαρωσιωτών αμηχανία της κυβέρνησης

Η αμηχανία της κυβέρνησης Αναστασιάδη για το Βαρώσι είναι τεράστια. Από την άλλη, ο διχασμός μεταξύ των Βαρωσιωτών είναι διπλός. Σε πρώτο επίπεδο διαφωνούν για το αν θα πρέπει να προσφύγουν μαζικά στην Επιτροπή Αποζημιώσεων στα κατεχόμενα και σε δεύτερο κατά πόσον θα πρέπει αν κληθούν να επιστρέψουν ή όχι στην πόλη τους υπό τ/κ διοίκηση. Ομάδες Βαρωσιωτών και των δύο αποχρώσεων είδαν πρόσφατα και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αλλά και τον υπουργό Εξωτερικών. Η κυβέρνηση δείχνει ενδιαφέρον, υπόσχεται βοήθεια αλλά στην πράξη η αντιμετώπισή της είναι αμυντική. Από τη μία ούτε μαζικές προσφυγές επιθυμεί, ούτε ενθαρρύνει επιστροφή Βαρωσιωτών αν η Τουρκία απευθύνει τέτοια πρόσκληση. Από την άλλη, χωρίς κινητικότητα και στην κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το Κυπριακό η κυβέρνηση δεν φαίνεται να διαθέτει λόγο στις εξελίξεις. Οι συζητήσεις με τους Βαρωσιώτες που δηλώνουν ότι θέλουν να επιστρέψουν, αλλά υπό καθεστώς συνολικής λύσης του Κυπριακού, είναι απογοητευτικές. Στο ερώτημα τι θα γίνει με τη λύση, ο Πρόεδρος στην ουσία παραπέμπει στις δηλώσεις των Τούρκων αξιωματούχων. Γι' αυτό ακριβώς συγκάλεσε και το Εθνικό Συμβούλιο για να κολοκυθίσει τα πράγματα. Κάποιοι εκεί θα μιλήσουν για ανάγκη λύσης, αριθμητικά οι περισσότεροι θα μιλήσουν για την αδιαλλαξία της Τουρκίας, οπότε αναμένεται το ίδιο τροπάρι: τι μπορούμε να κάνουμε!

Οι δυναμικοί

Υπάρχει βέβαια και η ομάδα των Βαρωσιωτών που θέλει λύσεις εδώ και τώρα. Σε πρόσφατη συνάντησή τους με τον ΥΠΕΞ Νίκος Χριστοδουλίδη ξεκαθάρισαν ότι αν υπάρξει πρόσκληση εκ μέρους της Τουρκίας είναι αποφασισμένοι να καταφύγουν και στην Επιτροπή Περιουσιών αλλά και να επιστρέψουν στην πόλη τους υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση. Ερωτήθηκε μάλιστα ευθέως ο Νίκος Χριστοδουλίδης: «Εν τοιαύτη περιπτώσει θα αρχίσετε να μας αποκαλείτε προδότες»; Η απάντηση ήταν αρνητική: «Δεν θα σας πούμε προδότες», αλλά οι Βαρωσιώτες δεν έμειναν εκεί. Σε περίπτωση επιστροφής τους ζήτησαν μια σειρά από μέτρα στήριξης: Οικονομική βοήθεια εγκατάστασης στα κατεχόμενα όπως δόθηκε στους Μαρωνίτες στον Κορμακίτη αλλά και σε κατοίκους στο Ριζοκάρπασο, αλλά και πρόσθετη οικονομική βοήθεια. Η κυβέρνηση διά του υπουργού Εξωτερικών δεσμεύτηκε ότι θα μελετήσει τα αιτήματα.

Το προηγούμενο

Η κυβέρνηση επιμένει ότι σε περίπτωση μαζικών αιτήσεων στην Επιτροπή Περιουσιών στα κατεχόμενα οι Βαρωσιώτες κινδυνεύουν να γίνουν έρμαια των αρχών της Τουρκίας, αφού υπάρχει ο κίνδυνος να μπουν στη λογική της τ/κ επιτροπής που δικαιούται να προσφέρει και άλλες θεραπείες όπως αποζημίωση και ανταλλαγή. Επικαλέστηκε προς τούτο και διεθνείς γνωματεύσεις τις οποίες ωστόσο όταν ζητήθηκαν δεν παρουσιάστηκαν. Η θέση σύμφωνα με αρκετούς νομικούς είναι ανυπόστατη διότι η τριπλή αποτελεσματική θεραπεία αποφασίστηκε σε κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου λόγω της παρουσίας Τουρκοκυπρίων σε ελληνοκυπριακές περιουσίες. Στο Βαρώσι δεν ισχύει αυτό. Υπάρχει βέβαια ένα πρόβλημα που αφορά 1.470 τίτλους που ανήκουν και δήθεν διεκδικεί το Εβκάφ. Η υπόθεση αυτή βρίσκεται ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και όπως φαίνεται το Εβκάφ δεν έχει πολλές πιθανότητες να κερδίσει, αφού με βάση έγγραφα που κατατέθηκαν από την περίοδο της Αγγλοκρατίας οι λεγόμενοι Κήποι του Βαρωσιού κατέχονται νόμιμα από τους Ελληνοκυπρίους.

Ο Αχιλλέας Δημητριάδης

Ο νομικός Αχιλλέας Δημητριάδης σε σειρά άρθρων και συνεντεύξεών του αναφέρει ότι οι νόμιμοι κάτοικοι των Βαρωσίων, που διαθέτουν τα περίπου έξι χιλιάδες τεμάχια στην Αμμόχωστο, πρέπει να αρχίσουν μαζικές προσφυγές στην Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας. Με αυτόν τον τρόπο, εξήγησε ο νομικός, μπορούν να αποτραπούν οι μεθοδεύσεις της Τουρκίας αφού όπως η ίδια αναφέρει θα έχουν διαφορετική μεταχείριση οι 280 υποθέσεις για τις οποίες έχουν ήδη γίνει προσφυγές.

Ο Αχιλλέας Δημητριάδης ανέφερε ότι θα πρέπει οι προσφυγές να γίνουν ιδιαίτερα από τους ιδιοκτήτες 425 τεμαχίων στο παραλιακό μέτωπο, το οποίο επιθυμεί να εκμεταλλευτεί η Τουρκία. Είπε ακόμα ότι οι φορείς της Αμμοχώστου πρέπει να αναλάβουν την οργάνωση αυτών των μαζικών προσφυγών.

«Το τι θα κάνουμε με το Βαρώσι θα αποτελέσει προμήνυμα για τι θα γίνει στο κυπριακό πρόβλημα στο σύνολό του», υπέδειξε ο κ. Δημητριάδης. Υποστήριξε επίσης ότι αν δεν υπάρχουν ορθά νομικά θεμέλια για να επιλυθεί το ζήτημα του περιουσιακού, δεν θα έχει γερές βάσεις μια συνολική λύση του κυπριακού προβλήματος. Εάν δεν κάνουμε τίποτε, σημείωσε o κ. Δημητριάδης, πολύ απλά θα επικρατήσει η θέση των Τουρκοκυπρίων ότι το Βαρώσι ανήκει στο Εβκάφ. Κανένας δεν μπορεί να επικρίνει όσους διεκδικούν την περιουσία τους.

Η λειτουργία της Επιτροπής Αποζημιώσεων της Τουρκίας είναι ελαττωματική καθώς ο χρόνος εξέτασης των υποθέσεων είναι τεράστιος και δυσανάλογος, ανέφερε ο κ. Δημητριάδης. Πρόσθεσε ακόμα ότι επηρεάζεται η ελεύθερη δικαιοσύνη, κάτι που αποτελεί και απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Ο κ. Δημητριάδης σημείωσε ωστόσο ότι δεν μπορούμε να εξαφανίσουμε αυτήν την επιτροπή, αλλά μπορούμε να προσπαθήσουμε να την κάνουμε να λειτουργεί με τρόπο που να συνάδει με τα ανθρώπινα δικαιώματα, κυρίως μέσω προσφυγών στο ΕΔΑΔ. Όπως ανέφερε ο νομικός, μέχρι στιγμής στην Επιτροπή Αποζημιώσεων έχουν γίνει συμβιβασμοί της τάξης των 300 εκατ. ευρώ, ενώ τα 200 εκατ. ευρώ δόθηκαν σε πολίτες. Πρόκειται κυρίως για κόσμο με οικονομικά προβλήματα, σημείωσε ο κ. Δημητριάδης, τον οποίο κανένας δεν μπορεί να επικρίνει. Είναι άδικο να καλλιεργούν κάποιοι ενοχές στον προσφυγικό κόσμο ο οποίος για 47 χρόνια υπομένει την κατοχή, είπε ακόμη, και πρόσθεσε ότι το κράτος θα μπορούσε να δώσει λύσεις για τους άνθρωπους που έχασαν τις περιουσίες τους.

Ο Γεώργιος Αρέστη

Ο πρώην δικαστής του Ανωτάτου Γεώργιος Αρέστη διαφωνεί με την προσφυγή στην τ/κ επιτροπή. Σε δηλώσεις του στον «Φ», αναφέρει ότι έχει αυτή τη θέση διότι «δεν εμπιστεύομαι την επιτροπή στην οποία καλούνται οι Αμμοχωστιανοί να καταφύγουν. Δεύτερον, διότι και εάν ακόμα ξεπεράσει κάποιος τον σκόπελο της επιτροπής, όταν επιστρέψει στην Αμμόχωστο το μέλλον του είναι εξαιρετικά αβέβαιο. Δεν εμπιστεύομαι την Τουρκία, δηλαδή τους Τατάρ και Ερντογάν». Σε ό,τι αφορά τις διεκδικήσεις του Εβκάφ, ο κ. Αρέστη αναφέρει ότι «οι Τ/Κ θεωρούν ότι ανήκουν στο Εβκάφ περιοχές στον Άγιο Λουκά, στο Κάτω Βαρώσι, στη Δερύνεια, στον Άγιο Μέμνονα και στα Βαρώσια, τα οποία εκλαμβάνω ότι εννοεί ως το κέντρο της νέας πόλης των Βαρωσίων». Ο λεγόμενος γενικός εισαγγελέας στα κατεχόμενα έφερε ένσταση σε αυτές τις αξιώσεις, τελικά όμως δέχτηκε να περιοριστούν τα αιτήματα αυτά σε 1.472 τίτλους ιδιοκτησίας εντός της περίκλειστης πόλης. Στο τέλος η απόφαση του «δικαστηρίου» καταλήγει ως εξής: Λόγω των πιο πάνω εκπεφρασμένων απόψεων και λαμβάνοντας υπόψη τον συμβιβασμό των μερών, έχουμε πειστεί ότι μια δηλωτική απόφαση μπορεί να εκδοθεί. Και αναφέρει ότι αυτές οι 1.472 περιουσίες που βρίσκονται στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου ανήκουν στο Εβκάφ. Ήταν μια καθαρά πολιτική απόφαση στην οποία αναφέρεται ότι: «Λαμβάνουμε υπόψη ότι αυτές οι περιουσίες του Εβκάφ υπήρξαν αντικείμενο εκμετάλλευσης της ελληνοκυπριακής διοίκησης, η οποία καταχράστηκε την Κυπριακή Δημοκρατία από τον Δεκέμβριο του 1963». Δηλαδή καταλήγει σε αυτή την απόφαση λαμβάνοντας υπόψη και πολιτικούς λόγους. Δείχνουν ακριβώς πως δεν είναι όλοι οι Τ/Κ το ίδιο, όπως θέλουν κάποιοι να πιστεύουν. Ο Ερντογάν προχώρησε με το σκεπτικό ότι οι Ε/Κ θα πατήσουν την πεπονόφλουδα και δεν θα πάνε σε συνομιλίες. Μας έριξε μια φωτοβολίδα κι αντί να σταθούμε και να πολεμήσουμε στις διαπραγματεύσεις, όπου θα κριθεί ο πόλεμος του Κυπριακού (η Αμμόχωστος είναι μια μάχη), ο Ερντογάν εκτιμά ότι από αντίδραση δεν θα πάμε να διαπραγματευτούμε. Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα αν το κάνουμε αυτό; Έχουμε ακόμα χρόνο για να πολεμήσουμε για τη ΔΔΟ.

Ευκαιρίες για το Βαρώσι

Αν και η επιστροφή της Αμμοχώστου αποτέλεσε αντικείμενο πολλών πρωτοβουλιών, με διαφορετικό βέβαια περιεχόμενο, σημειώνουμε πιο κάτω τις πιο χαρακτηριστικές.

* Το 1978 στο πλαίσιο του Αμερικανοκαναδικού σχεδίου το Βαρώσι προτάθηκε να παραδοθεί στους κατοίκους ως μέτρο καλής θέλησης για έναρξη διαπραγματεύσεων.

• Το 1981 τα Ηνωμένα Έθνη κατέθεσαν πρόταση για επιστροφή της Αμμοχώστου ταυτόχρονα με την επαναλειτουργία του αεροδρομίου Λευκωσίας υπό τη διοίκηση των ΗΕ και τη χρήση του και από τις δύο κοινότητες.


• Λίγο αργότερα, ο τότε γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών Κουρτ Βάλντχαϊμ παρουσίασε χάρτη στον οποίο για πρώτη φορά η Αμμόχωστος και η Μόρφου τοποθετούνται υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση.


• Το 1985 ο τότε γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών Πέρεζ ντε Κουεγιάρ παρουσίασε σε διαφορετικές εκδοχές τα «Ενοποιημένα Έγγραφα», στα οποία προτείνετο να «τεθεί το Βαρώσι και έξι επιπρόσθετες περιοχές υπό την προσωρινή διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών για επανεγκατάσταση των κατοίκων τους».


• Το 1992, ο τότε γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών Μπούτρος Μπούτρος-Γκάλι κατέθεσε τη «Δέσμη Ιδεών» στην οποία προβλεπόταν πως «ενώ προωθείται η εγκαθίδρυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Κύπρου, το Βαρώσι θα τεθεί υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών και θα ετοιμασθεί και θα εφαρμοσθεί πρόγραμμα δράσης για απόδοση της πόλης στους κατοίκους της». Λίγο αργότερα, το 1993, εισηγήθηκε αριθμό μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, μεταξύ των οποίων και την παράδοση στην ειρηνευτική δύναμη του περιφραγμένου τμήματος της Αμμοχώστου για επανεγκατάσταση των νόμιμων κατοίκων της με αντάλλαγμα την επαναλειτουργία του αεροδρομίου Λευκωσίας προς όφελος και των δύο κοινοτήτων.


• Το 2004 κατατέθηκε το 5ο Σχέδιο του τότε γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών Κόφι Ανάν, στο οποίο προβλεπόταν η επιστροφή των κατοίκων της Αμμοχώστου στις 10 Αυγούστου 2004.

* Το 2017 στη Γενεύη ο Μουσταφά Ακιντζί κατέθεσε χάρτη με το Βαρώσι να συμπεριλαμβάνεται στα υπό επιστροφή εδάφη. Λίγους μήνες αργότερα στο Κραν Μοντανά η διαδικασία κατέρρευσε.