Λύση δύο κρατών εντός της Ευρώπης

Με την ιδέα της λύσης των δύο κρατών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ουσιαστικά διά της επιστροφής εδαφών έναντι αναγνώρισης, φλερτάρουν με σαφώς λιγότερες ενοχές πλέον οι κυπριακές πολιτικές ελίτ και στις δύο πλευρές της πράσινης γραμμής, μετά την τρανταχτή αποτυχία των ιδίων και των εγγυητριών να δρομολογήσουν λύση εντός του συμφωνημένου πλαισίου. Το όλο θέμα, σύμφωνα με πληροφορίες μας, συζητείται άτυπα και δεν είναι εκτός της ατζέντας των συζητήσεων ακόμα και του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη.

Φαίνεται ωστόσο πως οι Κύπριοι πολιτικοί έχουν λογαριάσει χωρίς τον ξενοδόχο, καθώς στις Βρυξέλλες -όπου το μήνυμα έχει ληφθεί- η ιδέα θεωρείται εντελώς μη ρεαλιστική, αλλά και επικίνδυνη για την Ευρώπη και για την ίδια την Κύπρο, σύμφωνα με ανώτατες κοινοτικές και διπλωματικές πηγές.

Αυτό ωστόσο που δεν έκανε η ε/κ πλευρά είναι να δοκιμάσει την ιδέα αυτή απέναντι στην κοινή γνώμη. Πολιτικοί παράγοντες ανέφεραν στον «Πολίτη» ότι «κάτι τέτοιο δεν αποκλείεται να γίνει μετά τις προεδρικές», τονίζοντας ότι «κάποιοι θα εκπλαγούν από την αποδοχή που θα έχει στον κόσμο». Το μόνο σίγουρο αυτή τη στιγμή είναι πως με μια τέτοια λύση βολεύεται μόνο το κυπριακό πολιτικό κατεστημένο, το οποίο δεν θα αναγκάζεται πλέον να διαπραγματευτεί το κεφάλαιο της διακυβέρνησης - αλλά θα αναγκαστεί να βρει λύσεις για όλα τα υπόλοιπα. Και σίγουρα η μόνη η οποία δεν θα έχει κόστος θα είναι η Τουρκία.

Η σκέψη δεν είναι νέα

Μάλιστα αυτή η συζήτηση γίνεται, όπως πληροφορείται ο «Π», ακόμα και πριν από το Κραν Μοντανά, άτυπα μεταξύ μελών των διαπραγματευτικών ομάδων αλλά και των διαπραγματευτών. Σύμφωνα με πληροφορίες, το ενδεχόμενο αυτό αποτέλεσε και αντικείμενο συζήτησης μεταξύ του ΠτΔ και του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στο Κραν Μοντανά, λόγω των ανησυχιών που υπήρχαν για το κατά πόσο μια λύση θα περνούσε από δημοψηφίσματα.

Σύμφωνα με τ/κ πηγές, τα κατεχόμενα θα μπορούσαν να ενταχθούν ως δεύτερο κυπριακό κράτος στην ΕΕ ή έστω να λάβουν καθεστώς ειδικής σχέσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, στα πρότυπα της σχέσης που έχουν σήμερα με την ΕΕ η Νορβηγία και η Ελβετία. Προς αυτή την κατεύθυνση τ/κ πηγές επιχειρηματολογούν «ότι η βόρεια Κύπρος θα είναι κράτος μεγαλύτερο από τη Μάλτα και το Λουξεμβούργο, χώρες οι οποίες είναι ήδη μέλη της ΕΕ».

Υπενθυμίζεται πως τον Απρίλιο είχαν δει το φως της δημοσιότητας πληροφορίες πως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αναφέρθηκε σε αυτή την πιθανότητα διχοτόμησης σε συνάντηση με εκπροσώπους των Βαρωσιωτών, πληροφορίες βέβαια τις οποίες το Προεδρικό αρνήθηκε να επιβεβαιώσει. Υπενθυμίζεται πως και η «Kibris Postasi» είχε κάνει λόγο για σκέψεις για παραχώρηση ειδικού καθεστώτος στους Τ/Κ εντός της ΕΕ, κάτι που δεν επιβεβαιωνόταν από καμία πλευρά.

Από ε/κ πλευράς, τα πιθανά θετικά στοιχεία μιας λύσης δύο κρατών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ενδεχομένως η αποφυγή της ήττας ενός σχεδίου λύσης σε πιθανό δημοψήφισμα, κάτι που θα αποτελούσε την οριστική ταφόπλακα κάθε προσπάθειας για λύση στο εξής και θα έφερνε την οριστική αποενοχοποίηση της Τουρκίας. Εναλλακτικά, σύμφωνα με την ίδια λογική, η ε/κ πλευρά παίρνει το Βαρώσι και τη νεκρή ζώνη και γενναίες αποζημιώσεις στο περιουσιακό. Όπως ανέφερε στον «Π» τουρκοκυπριακή πηγή, «από τη στιγμή που δεν φαίνεται να μπορούμε να συμφωνήσουμε σε μια κοινή κυβέρνηση, τα δύο κράτη εντός της ΕΕ λύνουν πολλά λειτουργικά προβλήματα. Την ίδια στιγμή και στα δύο κράτη θα εφαρμόζεται η ευρωπαϊκή νομοθεσία και θα μπορούσε ακόμα να λυθεί και το περιουσιακό με βάση τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων». Σε ερώτησή μας ποιος θα έδινε τις αποζημιώσεις, η ίδια τ/κ πηγή ανέφερε ότι τα ποσά που θα απαιτούνταν για αποζημιώσεις θα τα έδινε η Τουρκία.

Ούτε να το ακούσει η ΕΕ

Αυτές ωστόσο οι σκέψεις -και ιδιαίτερα οι προσδοκίες κύκλων στην τ/κ πλευρά- θεωρούνται τουλάχιστον αστείες σύμφωνα με ανώτατη κοινοτική πηγή. Και αυτό γιατί:

• Δεν θεωρείται πως τα κατεχόμενα έχουν αυτή τη στιγμή τους κατάλληλους υγιείς θεσμούς για να έχουν μια σωστή σχέση με την ΕΕ, πόσω μάλλον μια ειδική σχέση όπως αυτήν που έχουν χώρες όπως η Νορβηγία και η Ελβετία. Χώρες που έχουν να προσφέρουν στην ΕΕ πολύ περισσότερα από ό,τι μια αναγνωρισμένη ΤΔΒΚ. Χώρες επίσης οι οποίες καταβάλλουν τεράστια ποσά για να έχουν ειδική σχέση και πρόσβαση στην τεράστια ευρωπαϊκή αγορά.

• Αρκετές χώρες της Ευρώπης δεν θα ήθελαν να ανταμείψουν με ένταξη ή προνομιακή σχέση μια ουσιαστικά αποσχισθείσα περιοχή, δεδομένης της εμπειρίας της προσπάθειας της Σκωτίας και της Καταλωνίας για ανεξαρτητοποίηση. Θα ψήφιζε υπέρ της ένταξης αυτού του κράτους στην ΕΕ η Ισπανία, π.χ., για να επικυρώσει με την ψήφο της τη διάλυσή της;

• Και σίγουρα, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη τις σημερινές ευρωτουρκικές σχέσεις, τα κράτη μέλη δεν θέλουν εντός της ΕΕ ένα κράτος που να εξαρτάται από την Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν και να λειτουργεί ως αντιπαραγωγικό στοιχείο εντός της ΕΕ, είτε εκούσια είτε ακούσια.

Στην ΕΕ σημειώνουν πως μια σωστή σχέση των Τ/Κ με την Ένωση επιτυγχάνεται μόνο με ένταξή τους μέσω των ομοσπονδιακών δομών του ενωμένου κυπριακού κράτους, καθώς στη βάση του πρωτοκόλλου 10 της ένταξης της Κύπρου ολόκληρη η επικράτεια του νησιού αποτελεί ευρωπαϊκό έδαφος με προσωρινή αναστολή του κεκτημένου στο κατεχόμενο μέρος. Ευρωπαίος αξιωματούχος σημειώνει επίσης με νόημα ότι «ακόμα και αν ο τελικός στόχος των Τουρκοκυπρίων είναι να λειτουργήσουν ως δεύτερο ανεξάρτητο κράτος εντός της ΕΕ, αυτό μπορούν να το πετύχουν μόνο κατά φάσεις. Και η πρώτη φάση είναι να ενταχθούν στην ΕΕ ως μέρος μιας ομοσπονδίας με τους ήδη ενταγμένους στην ΕΕ Ελληνοκύπριους».

Το σενάριο ενός κράτους-παρία

Από την άλλη, διπλωματικές πηγές εκτιμούν πως η επόμενη ημέρα ενός τέτοιου σεναρίου διχοτόμησης χωρίς ευρωπαϊκή εμπλοκή δεν θα ικανοποιήσει καμία πλευρά (εκτός από την Τουρκία, η οποία όπως έχουν τα πράγματα μπορεί να διασφαλίσει τα συμφέροντά της με ή χωρίς λύση), αλλά θα φέρει μαζί της πολλούς αστάθμητους παράγοντες.

Με τη διχοτόμηση το ψευδοκράτος θα αποκτήσει μια κάποια υπόσταση, η οποία όμως δεν είναι σίγουρο κατά πόσο θα αρκεί για την ομαλή ένταξή του στη διεθνή νομιμότητα. Το τ/κ κράτος, αν η Τουρκία επιλέξει να μην το ενσωματώσει διοικητικά, αναμένεται να αποκτήσει το καθεστώς περισσότερο ενός κράτους-παρία, δίκην παγκόσμιου συνεδρίου μαφιόζων, στο οποίο θα προσελκύει περισσότερες παράνομες δραστηριότητες από ό,τι κάνει τώρα.

Μάλιστα, λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας, ο υπόκοσμος του ε/κ κράτους θα εμβαθύνει τις σχέσεις του με τα εγκληματικά στοιχεία της άλλης πλευράς. Την ίδια στιγμή, δύσκολα θα μπορούσε το ε/κ κράτος να διατηρήσει την έστω και περιορισμένη αξιοπιστία του εντός της ΕΕ, κύκλοι της οποίας ήδη θεωρούν το νησί επιρρεπές στο ξέπλυμα βρόμικου χρήματος.