Αντιμετωπίζοντας το Plan B της Τουρκίας

Καθώς το Κυπριακό, όπως αναλύσαμε και στο παρελθόν, υπεισέρχεται σε μια φάση «χωρίς Ελληνοκύπριους» με τη διαπραγματευτική διαδικασία να βρίσκεται στον αέρα χωρίς καμιά ξεκάθαρη προοπτική επανέναρξης, όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη δείχνουν να προετοιμάζονται για ένα έντονο διπλωματικό παρασκήνιο ενόψει Σεπτεμβρίου και της συνηθισμένης πλέον για το Κυπριακό μετάβασης στη Νέα Υόρκη για την ολομέλεια της συνόδου κορυφής του ΟΗΕ. Στην τελευταία ή θα τεθούν κάποιες βασικές προϋποθέσεις για επανέναρξη κάποιου είδους συνομιλιών (έστω και στο χαμηλότερο διπλωματικό επίπεδο) ή το Κυπριακό θα μπει σε μια φάση οριστικής «χειμέριας νάρκης» τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές του Φεβρουαρίου. Λευκωσία, Άγκυρα και διεθνής παράγων, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει ο «Π», δείχνουν να προετοιμάζουν το έδαφος για διπλωματικές κινήσεις με έντονο προληπτικό χαρακτήρα σε σχέση με την ολομέλεια.

Η στάση Ερντογάν

Αυτό που διαφάνηκε έντονα από την τελευταία δημόσια ομιλία του Τούρκου Προέδρου στις αρχές Αυγούστου, αλλά και από την αρθρογραφία στον φιλοκυβερνητικό Τύπο στην Τουρκία είναι μια επαναπροσέγγιση στη στρατηγική της Τουρκίας ενόψει Νοεμβρίου του 2019 και των πρώτων εκλογών με το νέο αλά τουρκικά σύνταγμα της Τουρκίας. Ο Ερντογάν δείχνει να επαναπροσδιορίζει τις στρατηγικές της χώρας σε ένα ευρύ μέτωπο, που περιλαμβάνει το Κουρδικό -ως ζήτημα εσωτερικό αλλά και σε σχέση με τη Συρία και το Ιράκ (Κούρδοι του PKK στον Βορρά της πρώτης, δημοψήφισμα για ανεξαρτησία στο ιρακινό Κουρδιστάν τον Σεπτέμβριο στο δεύτερο)- τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό, την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και φυσικά τις περιφερειακές σχέσεις (Ιράν, Κατάρ, ευρωτουρκικά, σχέσεις με Δύση / ΝΑΤΟ). Αυτό που δεν μπορεί να αποκλειστεί τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη θα είναι μια δημόσια τοποθέτηση του Τούρκου Προέδρου σε σχέση με το τρέχον στίγμα του Κυπριακού. Μια δήλωση μάλιστα που θα έθετε το Κυπριακό εντός ενός εναλλακτικού σχεδίου επίλυσης, αποκλείοντας ουσιαστικά την προοπτική επίλυσής του εντός των γραμμών της τρέχουσας διαπραγμάτευσης που η Άγκυρα σταθμίζει ως «μη επιθυμητή εκ μέρους των Ελληνοκυπρίων». Επειδή στις εκλογές του 2019 (αν δεν προκύψουν και ως πρόωρες εντός του 2018) ο Ερντογάν θα επιδιώξει αυτοδυναμία 50+1% στον πρώτο γύρο έτσι ώστε να μην μπει σε περιπέτειες αναφορικά με τον σχηματισμό κυβέρνησης, αυτό που αναμένεται, θα είναι μια επιστροφή στην τοξική πόλωση και στους υψηλούς εθνικιστικούς τόνους προκειμένου όχι μόνο να προσελκύσει τις ψήφους του MHP, αλλά και να «προκαταλάβει» την τυχόν δυναμική που θα προκύψει από διάσπαση του τελευταίου, αν κι εφόσον η Μεράλ Ακσενέρ επιδιώξει τη δημιουργία ενός νέου πολιτικού μορφώματος.

Οι Τουρκοκύπριοι

Ο Ακιντζί και η τουρκοκυπριακή ηγεσία δείχνουν, τουλάχιστον όσο ο Ακιντζί παραμένει στην εξουσία για σχεδόν δύο χρόνια ακόμη, να προσπαθούν να αποφύγουν μια διαδικασία την οποία η Άγκυρα θα τους επιβάλλει ipso facto τα επόμενα βήματα ως προς την τύχη τόσο της «ΤΔΒΚ» (ενσωμάτωση ή περαιτέρω διαδικασία αναγνώρισης /αναβάθμισης) όσο και των κυρίαρχων πολιτικών και οικονομικών δυναμικών στον Βορρά. Μπορεί η στάση Ακιντζί ως προς τούτο να έγινε αρχικώς αποδεκτή από τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ωστόσο αυτό δεν αναιρεί το γεγονός πως η Τουρκία θα προχωρήσει με τη διαδικασία ένταξης στην ατζέντα της σχέσης της με την «ΤΔΒΚ», εκείνα τα στοιχεία που θα παρακάμψουν τις αντιστάσεις της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Μάλιστα αυτό που καθίσταται σαφές είναι πως ο ίδιος ο Ερντογάν πιθανόν κάποια στιγμή να το θέσει με μια βαρυσήμαντη δήλωση (σ.σ. η τελευταία φορά που εκφράστηκε αναλυτικά σε σχέση με το Κυπριακό ήταν μετά το ναυάγιο του τρίτου Μοντ Πελεράν. Σημειωτέον μετά το Κραν Μοντανά δεν αναφέρθηκε στην Κύπρο με στοχευμένη δήλωση). Στο αμέσως επόμενο διάστημα ωστόσο αυτό που η τουρκοκυπριακή κοινότητα θα προβάλλει ως στρατηγική, θα είναι μια μεικτή προσέγγιση: Αφενός ο συντονισμός με την Άγκυρα ως προς τα ζητήματα που θα επιβάλλουν κάποιου είδους «κανονικοποίηση» της ζωής στην «ΤΔΒΚ» και αφετέρου προβολή αντίστασης σε όποιες κινήσεις αλλοιώνουν ή επηρεάζουν αμέσως την ταυτότητα της κοινότητας. Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών είναι ενδεικτικές: Διαμαρτυρίες για τη διδασκαλία του Κορανίου σε κατασκηνώσεις, διαμαρτυρία για νέες πολιτογραφήσεις, σιωπηρή αποδοχή τετελεσμένων σε σχέση με την αναδιάρθρωση του συνεργατικού τραπεζικού συστήματος στον Βορρά.

Και η Λευκωσία

Για τη Λευκωσία το οπλοστάσιο ακύρωσης κινήσεων της Τουρκίας σε σχέση με το Κυπριακό, που θα δημιουργούσαν προηγούμενο, κινείται ήδη στην υιοθέτηση προληπτικών διπλωματικών μέτρων. Ωστόσο αυτή είναι μια πάγια διπλωματική πρακτική που ναι μεν αποδίδει κάθε φορά που η Τουρκία παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο ή θέτει ζητήματα αμφισβήτησης της νομιμότητας της ΚΔ που απορρέουν από την άσκηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων ως de iure κράτος, εντούτοις αυτή τη φορά εμπεριέχει κινδύνους. Όσο η Λευκωσία δεν επιδιώκει την άμεση επανέναρξη των συνομιλιών με πρακτικά μέσα -πέραν του επιπέδου διακήρυξης ελλοχεύει ο κίνδυνος όταν επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων να έχει να αντιμετωπίσει πρακτικά προβλήματα, που θα έχουν προστεθεί από τις κινήσεις της Άγκυρας και πλέον θα έχουν «εγγραφεί» ως ζητήματα υπό διαπραγμάτευση. Επιπλέον, μια κίνηση εκ μέρους της Άγκυρας να τοποθετήσει μια ερευνητική πλατφόρμα σε οικόπεδο της κυπριακής ΑΟΖ αλλά «με Τουρκοκύπριους πάνω» θα δημιουργήσει μια διαδικασία που θα πάει πέραν της αμφισβήτησης και του «γκριζαρίσματος», μετατρέποντας τη δυναμική της ανεύρεσης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων από την ΚΔ, από καταλύτη για μια πιθανή επίλυση του Κυπριακού σε ζήτημα διαπραγμάτευσης εντός του τελευταίου. Επίσης, η ελληνοκυπριακή κοινότητα οφείλει να προκαταλάβει κινήσεις εκ μέρους της Άγκυρας με τρόπο που δεν θα ισοφαρίζει τις ευθείες αμφισβητήσεις της τελευταίας, αλλά θα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για επανέναρξη του διαλόγου. Και επί τούτου, όσο και αν η δική μας πλευρά διαχρονικά απέφευγε κάθε έννοια χρονοδιαγράμματος στο Κυπριακό, αυτήν τη φορά το χρονοδιάγραμμα υπάρχει: Είναι η παραμονή Ακιντζί στην εξουσία. Αλήθεια αν στη θέση του υπάρξει κάποιος με άλλες ιδέες, τι σηματοδοτεί αυτό; Πόσο μάλλον αν στην Άγκυρα, με κάποιον τρόπο που ακόμη δεν έχουμε σταθμίσει η Ακσενέρ καταφέρει να… εκθρονίσει τον Ερντογάν.

*Twitter: @JohnPikpas