Προσκολλημένοι σε δικηγορικά γραφεία οι ημικρατικοί

Με την πρόσφατη δημοσιοποίηση των εκθέσεών της για τους ημικρατικούς οργανισμούς (2016), η Ελεγκτική Υπηρεσία επαναφέρει το θέμα της παροχής νομικών υπηρεσιών από τους ίδιους νομικούς οίκους ή δικηγόρους σε μεγάλο αριθμό νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ) εδώ και πάρα πολλά χρόνια - σε κάποια για δεκαετίες. Συγκεκριμένα ο Κυπριακός Οργανισμός Αθλητισμού διατηρεί τον ίδιο οίκο νομικών συμβούλων από το 1969, έτος της ίδρυσής του, ενώ η ΑΗΚ εδώ και 31 χρόνια. Πρόκειται για ένα θέμα που έχει πολλάκις απασχολήσει και τη Βουλή, από την πλευρά πάντα των ημικρατικών και πώς διαχειρίζονται τα συμβόλαια, αν και εφόσον υπάρχουν τέτοια, με βουλευτές να ζητούν από τα αρμόδια υπουργεία την κατάθεση στοιχείων. Ωστόσο, επικαλούμενα διάφορες προφάσεις (ακόμη και προσωπικά δεδομένα), κάποια αρνούνται να συνεργαστούν, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ολοκληρωμένος κατάλογος για όλα τα ΝΠΔΔ. Η Ελεγκτική Υπηρεσία θεωρεί ότι είναι λογικό για το διοικητικό συμβούλιο ενός ΝΠΔΔ να διατηρεί τον ίδιο νομικό οίκο επί σειρά ετών (πέντε) για την παροχή νομικών συμβουλών σε θέματα που σχετίζονται με την άσκηση δημόσιας εξουσίας, δηλαδή νομικών συμβουλών είτε υπό τη μορφή γνωματεύσεων προς το διοικητικό συμβούλιο είτε για την εκπροσώπηση του ΝΠΔΔ σε περιπτώσεις προσφυγών ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου ή του Διοικητικού Δικαστηρίου. Δεν θεωρεί όμως ότι υπάρχουν ιδιαίτεροι λόγοι που να δικαιολογούν τη διατήρηση για μεγάλο χρονικό διάστημα του ίδιου νομικού συμβούλου για την εκπροσώπηση του ΝΠΔΔ σε περιπτώσεις αστικών αγωγών ή διαιτησιών. «Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή του νομικού οίκου θα πρέπει να γίνεται στη βάση εγκυκλίου του Γενικού Λογιστηρίου», υπογραμμίζει ο ελεγκτής.

Ευρήματα για έξι

Ο γενικός ελεγκτής καταγράφει τις εξής διαπιστώσεις αναφορικά με τα έξι ΝΠΔΔ που ήλεγξε για το 2016:

• Cyta: Δεν υπάρχει συμφωνία για την αγορά υπηρεσιών νομικού συμβούλου, εν προκειμένω της A.C. Hadjioannou & CO. Επίσης, δεν υπάρχει απόφαση του δ.σ. σχετικά με την παροχή αυτών των υπηρεσιών, εκτός από την απόφαση ημερ. 15/9/2015 η οποία αφορά την ανανέωση του συμβολαίου για παροχή υπηρεσιών στο Τμήμα Διαχείρισης Επισφαλειών για την περίοδο από 1/9/2015-31/8/2017. Λόγω του ότι δεν υπάρχει γραπτή συμφωνία, καθιστά δύσκολη τη διενέργεια έλεγχου της σχετικής δαπάνης η οποία το 2015 ανήλθε σε 230.787 ευρώ (συμπεριλαμβάνεται η συμφωνημένη ετήσια αμοιβή ύψους 42.715 ευρώ και ποσό ύψους 31.729 ευρώ για την παροχή υπηρεσιών νομικού συμβούλου στο Τμήμα Διαχείρισης Επισφαλειών της cyta).


• ΑΗΚ: Στην ΑΗΚ παρέχονται νομικές υπηρεσίες από το ίδιο δικηγορικό γραφείο για 31 περίπου χρόνια. Η αρχική συμφωνία της ΑΗΚ είχε γίνει το 1986 με δικηγορικό γραφείο *, το οποίο στη συνέχεια προχώρησε σε συνεταιρισμό δύο ατόμων και, τελικά, κατόπιν συνένωσης με άλλο γραφείο, κατέληξε στην επωνυμία με την οποία παρέχει σήμερα τις υπηρεσίες του στην Αρχή (Ioannides- Demetriou LLC). Τον Ιανουάριο του 2014 η Αρχή υπέγραψε συμφωνία με το εν λόγω δικηγορικό γραφείο με εφαρμογή από 1/1/2014-31/12/2015 και αυτόματη ανανέωση σε ετήσια βάση μέχρι τον τερματισμό της κατά το τέλος οποιουδήποτε έτους με προηγούμενη γραπτή ειδοποίηση όχι λιγότερη των 6 μηνών. Σημειώνεται ότι η σχετική δαπάνη για τα έτη 2016, 2015 και 2014 ανήλθε, σύμφωνα με στοιχεία της Αρχής, σε 192.815, 242.938 και 177.748 ευρώ, αντίστοιχα.


• ΡΙΚ: Από τον έλεγχο στις δαπάνες του ιδρύματος και τα έξοδα αγωγών και αποζημιώσεων για τα τελευταία οκτώ έτη προκύπτει ότι η Chryssafinis & Polyviou LLC λαμβάνει ως αμοιβή μεταξύ 45-56 χιλ. ευρώ (αναλόγως του έτους), ενώ η αποζημίωση κυμαίνεται από 10.873 ευρώ το 2010 μέχρι και 58.256 ευρώ το 2011. Ο νομικός σύμβουλος του ΡΙΚ κ. Πόλυς Πολυβίου αναλαμβάνει και όλες τις υποθέσεις που παρουσιάζονται στο δικαστήριο και αφορούν το ίδρυμα. Με τον συγκεκριμένο νομικό σύμβουλο το ίδρυμα διατηρεί μακροχρόνια συνεργασία. Αναφέρεται σχετικά ότι η τελευταία φορά για την οποία η ανανέωση της συνεργασίας εγκρίθηκε από το δ.σ. του ΡΙΚ ήταν στις 4/9/2008 και αφορούσε τα έτη 2009-2011, χωρίς ωστόσο να υπογραφεί συμφωνία συνεργασίας. Για την περίοδο 2012-2016 συμφωνήθηκε η συνέχιση της συνεργασίας χωρίς την έγκριση του δ.σ., αλλά μόνο με την έγκριση του προέδρου του δ.σ. Σημειώνεται ότι στις 29/1/2016 υπογράφηκε συμφωνία για την περίοδο 1/1/2015-31/12/2017 με ετήσια αμοιβή ύψους 45.000 ευρώ μη συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ.


• ΚΟΑ: Ο οργανισμός διατηρεί τον ίδιο οίκο νομικών συμβούλων από το έτος ίδρυσής του, δηλαδή το 1969 (S. Sampson & Associates LLC η σημερινή επωνυμία υπό τον Σωτήρη Σαμψών). Στην απαντητική επιστολή του ΚΟΑ για τον έλεγχο του 2015, ενώ είχε αναφερθεί ότι ο οργανισμός θα συμμορφωνόταν, εντούτοις μέχρι την ημερομηνία του ελέγχου (Μάιος 2017) αυτό δεν είχε γίνει. Στο μεταξύ η Ελεγκτική Υπηρεσία καλεί τον ΚΟΑ να τερματίσει αμέσως την «ανάθεση δικηγορικών υπηρεσιών» σε συγκεκριμένη δικηγόρο για περίοδο ενός έτους, έναντι του ποσού των 1.220 ευρώ τον μήνα, με ισχύ από 16/1/2017 καθώς η εν λόγω ανάθεση έγινε χωρίς προκήρυξη προσφορών ενώ τα καθήκοντα που αναφέρονται στην εν λόγω συμφωνία είναι γενικής φύσεως καθήκοντα, τα οποία δεν έχουν σχέση με νομικά θέματα και θα μπορούσαν να εκτελεστούν από υπαλλήλους του ΚΟΑ...


• Οργανισμός Αγροτικών Πληρωμών: Για το 2016 τα νομικά έξοδα του ΟΑΠ ανήλθαν σε 20.655 ευρώ και αφορούν πληρωμές σε συγκεκριμένο δικηγορικό οίκο (Ioannides- Demetriou LLC), για νομικές υπηρεσίες βάσει συμφωνημένης κατ' αποκοπήν αμοιβής ύψους 15.500 ευρώ πλέον ΦΠΑ και επιπλέον αμοιβή για δικαστηριακές υποθέσεις. Ο ΟΑΠ συνεργάζεται από την ίδρυσή του με τον ίδιο δικηγορικό οίκο (από την 1/1/2004-30/6/2007 με το δικηγορικό γραφείο Τάσσος Παπαδόπουλος & Σία και από την 1/7/2007 μέχρι και σήμερα με την Ιωαννίδης-Δημητρίου ΔΕΠΕ). Ωστόσο μέχρι το 2016 δεν είχε υπογραφεί οποιαδήποτε γραπτή συμφωνία. Στις 12/12/2016 συνομολογήθηκε συμφωνία, για την περίοδο 1/1/2016- 31/12/2016. Συνεπώς η σχετική συμφωνία υπογράφηκε με αναδρομική ισχύ και έληξε 19 μέρες μετά την υπογραφή της.


• Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς: Η αρχική συμφωνία του ΔΣΜΚ για παροχή νομικών συμβουλών είχε συνομολογηθεί στις 26/1/2005 για 1+1 έτος, με το δικηγορικό γραφείο Koushos & Korfiotis Advocates and Legal Consultants, κατόπιν προκήρυξης διαγωνισμού έναντι συνολικής ετήσιας αμοιβής ύψους 16 χιλ. ευρώ η οποία περιλάμβανε ετήσια χρέωση ύψους 4.100 ευρώ πλέον 12 χιλ. ευρώ για την παροχή 200 ωρών νομικών υπηρεσιών, με ωριαία χρέωση 60 ευρώ την ώρα. Μέχρι το 2009 το συμβόλαιο ανανεωνόταν με τους ίδιους όρους, ενώ, από το 2010 μέχρι το 2016 ανανεωνόταν με μειωμένη κατά 10% αμοιβή. Στις 13/2/2017 εγκρίθηκε από τον διευθυντή ΔΣΜΚ η ανανέωση της σύμβασης με το ίδιο δικηγορικό γραφείο και με τους ίδιους όρους, αναδρομικά από τις 19/12/2016, για 1+1 έτος, κατόπιν σημειώματος του διευθυντή Λειτουργίας και Προσωπικού του ΔΣΜΚ, στο οποίο επισημαίνετο το πολύ μικρό χρονικό διάστημα ανάληψης καθηκόντων από τη νέα διεύθυνση, καθώς επίσης η ύπαρξη σωρείας θεμάτων νομικής φύσης, τα οποία είχε χειριστεί ο προηγούμενος νομικός σύμβουλος. Συνεπώς συγκεκριμένο δικηγορικό γραφείο παρέχει νομικές συμβουλές στον ΔΣΜΚ για 12 συνεχόμενα χρόνια.


• Παρότι η Αρχή Λιμένων Κύπρου δεν είναι στους ημικρατικούς για τους οποίους δημοσιοποίησε έκθεση πρόσφατα η Ελεγκτική Υπηρεσία, θα πρέπει να τονιστεί ότι και αυτή διατηρεί το ίδιο δικηγορικό γραφείο εδώ και δεκαετίες (Tassos Papadopoulos & Associates LLC).

Συστάσεις προς όλους

Υπό το φως των πιο πάνω, ο γενικός ελεγκτής συστήνει για την παροχή νομικών συμβουλών σε θέματα που σχετίζονται με την άσκηση δημόσιας εξουσίας (θέματα διοικητικού δικαίου), τα ΝΠΔΔ να συνάπτουν μακροχρόνιες συμβάσεις (μέχρι πέντε έτη) με νομικούς οίκους ακολουθώντας κατά το δυνατό ανταγωνιστική διαδικασία. Επίσης τα ΝΠΔΔ θα πρέπει να αναθέτουν την εκπροσώπησή τους σε περιπτώσεις αστικών αγωγών ή διαιτησιών σε νομικούς οίκους που θα επιλέγονται ανά περίπτωση, ή για ομάδες παρόμοιων υποθέσεων για συγκεκριμένη περίοδο. Θα μπορούσε για την επιλογή των οίκων αυτών να δημοσιεύεται πρόσκληση επίδειξης ενδιαφέροντος και υποβολής προσφορών (ειδικά αν πρόκειται για συγκεκριμένη υπόθεση με αμοιβή μεγάλης αξίας) ή να ζητείται συνδρομή από τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο ώστε να ενημερωθούν τα μέλη του για επίδειξη ενδιαφέροντος και καταρτισμό σχετικού καταλόγου προεπιλογής νομικών συμβούλων, ανά επαρχία ή παγκύπρια, νοουμένου ότι οποιαδήποτε τέτοια διαδικασία υποστηρίζεται από κατάλληλη τεκμηρίωση. Νοείται ότι σε ειδικές περιπτώσεις, στις οποίες κρίνεται ότι την εκπροσώπηση του οργανισμού θα πρέπει να αναλάβει συγκεκριμένος νομικός σύμβουλος, για παράδειγμα επειδή χειρίστηκε συναφή προσφυγή που επηρεάζει την υπό αναφορά αγωγή, τότε τούτο θα μπορεί να γίνεται κατ' εξαίρεση αφού υπάρξει κατάλληλη και επαρκής τεκμηρίωση. Σε περιπτώσεις που προκύπτει ανάγκη για την εξασφάλιση υπηρεσιών νομικού συμβούλου για την ετοιμασία ειδικών μελετών ή εγγράφων διαγωνισμού που θα προκηρύξει ο οργανισμός, τότε θα πρέπει να τηρούνται οι πρόνοιες της σχετικής περί συμβάσεων νομοθεσίας και οι σχετικές αρχές της ίσης μεταχείρισης των οικονομικών φορέων, της διαφάνειας και της μη διάκρισης λόγω ιθαγένειας και συνεπώς θα πρέπει να προκηρύσσονται ανοικτοί διαγωνισμοί, αναλόγως βέβαια και με την εκτίμηση της αξίας της εκάστοτε ανάγκης.

* Εκ παραδρομής στην έντυπη έκδοση αναφέρθηκε πως το δικηγορικό γραφείο που αρχικά εκπροσωπούσε την ΑΗΚ ήταν το Τάσσος Παπαδόπουλος & Σία