Ο Ανδρέας Ζιαρτίδης όπως τον γνώρισα

Του Παύλου Δίγκλη

Είχα το προνόμιο και την ευτυχία να συνεργαστώ στενά με τον αείμνηστο Ανδρέα Ζιαρτίδη για μια, περίπου, εικοσαετία. Ήταν η πιο ενδιαφέρουσα και δημιουργική περίοδος της ζωής μου.

Η περίλαμπρη προσωπικότητα του Ζιαρτίδη έθεσε τη σφραγίδα της σ’ αυτή τη συνεργασία. Εκείνη την εποχή, στην κυπριακή Αριστερά, οι σχέσεις καθοδηγητών και καθοδηγούμενων χαρακτηρίζονταν από τη νοοτροπία της ιεραρχικότητας. Συνήθως αυτές οι σχέσεις προσλάμβαναν το χαρακτήρα επιτηρητή και επιτηρουμένου. Το χαρακτήρα εντολέα και εντελλομένου.

Οι τέτοιες σχέσεις ήταν ξένες για το Ζιαρτίδη. Σχέσεις ισότιμες, πραγματικά συναδελφικές, συντροφικές ήταν η επιλογή του Ζιαρτίδη. Σ’ αυτό το πνεύμα γαλούχησε τα στελέχη και μέλη της ΠΣΕ και στη συνέχεια της ΠΕΟ. Ο Ζιαρτίδης στις συνεργασίες του ήταν πρωτίστως ανθρώπινος. Ποτέ αφ’ υψηλού ηγέτης- καθοδηγητής.

Ύψιστα γνωρίσματά του η απύθμενη εμβρίθεια στη σκέψη, το διαλεκτικό βάθος, ο αδρός- μεστός λόγος, η πειστικότητα, η μεθοδική, τεκμηριωμένη διεκδίκηση των δικαίων των εργαζομένων, αλλά και η διάθεση για συνδιαλλαγή στη διεκδίκησή τους. Τα εύκολα συνθήματα και οι αφορισμοί ήταν ξένα στο Ζιαρτίδη.

Δίκαια ο Ζιαρτίδης θεωρείται ο πατέρας του συνδικαλισμού στην Κύπρο. Συνέβαλε καθοριστικά στην ανάδειξη του συνδικαλιστικού κινήματος σε ισχυρή δύναμη στους αγώνες για τα δίκαια των εργαζομένων. Γεννημένο στις αρχές της δεκαετίας του 1920, μαζικοποιήθηκε και ανδρώθηκε σε ισχυρή οικονομικό- κοινωνική και πολιτική δύναμη στη δεκαετία του 1930. Με τους αγώνες και τις θυσίες του στις κατοπινές δεκαετίες, κατέστη ρυθμιστικός παράγοντας στην κυπριακή κοινωνία. Επέφερε επαναστατικές αλλαγές στις συνθήκες δουλειάς και ζωής των εργαζομένων. Ριζοσπαστικοποίησε γενικά την κυπριακή κοινωνία. Ιδιαίτερα στη δεκαετία του 1930, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης συνοδεύονταν από την τρομοκρατία και την καταπίεση της αποικιοκρατίας και της εργοδοτικής τάξης. Ο αγώνας για οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές απαιτούσε ηρωισμό κι αυτοθυσία. Οι πρωτοπόροι εργαζόμενοι της εποχής έδωσαν μαθήματα ηρωισμού κι αυτοθυσίας. Ανάμεσα τους ο Ανδρέας Ζιαρτίδης και ο Αντρέας Φάντης.

Μέσα από τους αγώνες και τις θυσίες, η εργατική τάξη κατέκτησε το δικαίωμα του συνδικαλίζεσθαι. Η εργατιά, από εργαλείο εξυπηρέτησης των αρχουσών τάξεων, εξελίχθηκε σε τάξη για τον εαυτό της. Η Παγκύπρια Συντεχνιακή Επιτροπή (ΠΣΕ) και στη συνέχεια η ΠΕΟ, κατέστη έπαλξη του αγώνα για καλύτερη κι ανθρώπινη ζωή.

Ο Ζιαρτίδης, από το 1943 μέχρι το 1987 ήταν ο ηγέτης της ΠΣΕ- ΠΕΟ. Ήταν ο νους και η καρδιά του συνδικαλιστικού κινήματος, ο εμπνευστής και καθοδηγητής των αγώνων της εργατικής τάξης. Μέσα από τους αγώνες και τις θυσίες, μέσα από τις κατακτήσεις των εργαζομένων, αναδείχτηκε σε λαμπερή προσωπικότητα, από τις λίγες που έχει να επιδείξει η Κυπριακή Ιστορία.

Η φωτεινή προσωπικότητα του Ζιαρτίδη αναδεικνύεται και μέσα από τις εναλλασσόμενες μορφές αγώνα, στην προάσπιση των εργατικών δικαίων. Επιθετική πολιτική στη διεκδίκηση μισθολογικών αυξήσεων, μείωσης των ωρών δουλειάς, κοινωνικών ασφαλίσεων. Αλλά και πολιτική παγοποίησης- αυτοσυγκράτησης, ακόμα και μείωσης των όρων εργασίας, όταν οι συνθήκες το επέβαλλαν. Τόλμη και υπευθυνότητα χαρακτήριζαν το συνδικαλιστικό κίνημα. Κορυφαία μαρτυρία της τολμηρής και υπεύθυνης πολιτικής του συνδικαλιστικού κινήματος, με επικεφαλής το Ζιαρτίδη, η «Κοινή Δήλωση» του 1974 που στόχευε στην τιθάσσευση του καλπάζοντα πληθωρισμού, που απειλούσε την Κυπριακή οικονομία και όχι μόνο.

Δίκαια ο Ζιαρτίδης θεωρείται ο θεμελιωτής και κύριος εκφραστής της σχολής του ρεαλισμού στη συνδικαλιστική πρακτική, αλλά και του πολιτικού ρεαλισμού. Ήταν υπέρμαχος της ειρηνικής συμβίωσης ελληνοκυπρίων- τουρκοκυπρίων, σημαιοφόρος της ομοσπονδιακής λύσης του κυπριακού μετά το πραξικόπημα και την εισβολή. Περίλαμπρη η συναφής ομιλία του στην ΚΕ του ΑΚΕΛ το Νιόμβρη του 1974.

Ο Ζιαρτίδης δεν ήταν σκέτος τρειντγιουνιονιστής. Το συνδικαλισμό τον έβλεπε σαν μέρος του αγώνα για μια καλύτερη ζωή. Ήταν ένθερμος υποστηρικτής του ανθρώπινου και δημοκρατικού σοσιαλισμού. Τάχτηκε κατηγορηματικά ενάντια στην κηδεμόνευση των λαών και στην επέμβαση στα εσωτερικά τους. Απερίφραστα καταδίκασε την εισβολή του 1968 στην Τσεχοσλοβακία.

Κοντεύουν 30 χρόνια από τότε που ο Ζιαρτίδης καθαιρέθηκε από την προεδρία της ΠΕΟ, επειδή ήρθε σε αντιπαράθεση με την ηγεσία του ΑΚΕΛ, για ιδεολογικά και πολιτικά θέματα. Η ιστορία τον δικαίωσε. Είναι καιρός, μετά από 30 χρόνια, η ηγεσία του ΑΚΕΛ και της ΠΕΟ να επανεξετάσουν και αναθεωρήσουν την απόφαση της καθαίρεσης.

Ο Ζιαρτίδης δεν ήταν ηγέτης μόνο των Κυπρίων εργαζομένων. Η φωτεινή και ισχυρή προσωπικότητά του τον ανέδειξε σε συνδικαλιστή ηγέτη παγκόσμιας εμβέλειας. Γι’ αυτό και αναδείχτηκε σε Αντιπρόεδρο της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας (ΠΣΟ).

Το λαμπερό αστέρι του Ζιαρτίδη ας φωτίζει και τις μέλλουσες κυπριακές γενιές.

Ας είναι η μνήμη του αιωνία.