Τα 3 κριτήρια του Αναστασιάδη

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα επιχειρήσει να ανοίξει απόψε στη Νέα Υόρκη, κατά τη διάρκεια του δείπνου με τον γενικό γραμματέα, το κεφάλαιο ασφάλεια-εγγυήσεις, σε βαθμό που δεν συζητήθηκε ποτέ μέχρι στιγμής, τουλάχιστον επίσημα. Όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές, θα το κάνει αναλαμβάνοντας τεράστιο ρίσκο αφού υπάρχει ο κίνδυνος να φορτωθεί και το κόστος του αδιεξόδου σε ό,τι αφορά τη μεσολαβητική πρωτοβουλία του γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.

Συγκεκριμένα ο Νίκος Αναστασιάδης θα επαναλάβει τη διάθεσή του για άμεση μετάβαση στη Γενεύη, υπό την αίρεση ότι θα υπάρξουν σοβαρές εγγυήσεις και διαβεβαιώσεις ότι η συζήτηση εκεί θα διεξαχθεί επί της ουσίας και στη βάση μετρήσιμων κριτηρίων προόδου.

Τι ζητά

Ενώπιον του γενικού γραμματέα και στην παρουσία του Μουσταφά Ακιντζί, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες μας, θα ζητήσει σαφή κριτήρια τα οποία στη Γενεύη θα αξιολογηθούν από τα ίδια τα Ηνωμένα Έθνη. Αν κριθούν ικανοποιητικά, τότε η συζήτηση θα προχωρήσει σε όλα τα κεφάλαια για να καταλήξει η συζήτηση σε ένα τελικό πάρε-δώσε. Συγκεκριμένα τα μετρήσιμα κριτήρια που θέτει η ε/κ πλευρά επί της αρχής σε μια νέα Γενεύη είναι τρία στο σύνολό τους:

• Η τελική λύση του Κυπριακού δεν θα περιλαμβάνει εγγυήσεις καμιάς χώρας στην Κύπρο


• 
  Καμία χώρα δεν θα έχει με οποιοδήποτε τρόπο επεμβατικά δικαιώματα στην ομοσπονδιακή Κύπρο


• 
  Μετά τη λήξη μιας λογικής μεταβατικής περιόδου, κανένας ξένος στρατιώτης δεν θα παραμείνει στην Κύπρο.

Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι η ε/κ πλευρά δεν είναι έτοιμη να συζητήσει ένα σύστημα ασφάλειας το οποίο να ικανοποιεί τις λογικές ανησυχίες τόσο των Ε/Κ όσο και των Τ/Κ.

Το νέο πλαίσιο

Όπως προκύπτει μέσα από την πρόταση που κατέθεσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αλλά και μέσα από τις επαφές του Έσπεν Μπαρθ Άιντε σε Άγκυρα και Αθήνα, εκ πρώτης όψεως προκύπτει ένα σχέδιο ασφάλειας το οποίο θα μπορούσε να αποδειχθεί ικανοποιητικό:

Μια πολυεθνική δύναμη στην Κύπρο θα μπορούσε να εγγυηθεί την εφαρμογή της συμφωνίας της λύσης και κυρίως την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων αποχώρησης των ξένων στρατευμάτων, την επιστροφή εδαφών, αλλά και την αποτελεσματική συμμετοχή των Τ/Κ στα νέα ομοσπονδιακά σώματα.
Μια ανανεωμένη συνθήκη φιλίας και συμμαχίας Ελλάδας, Τουρκίας και Κύπρου, με στόχο τη διασφάλιση της χώρας από εξωτερικούς κινδύνους, διά της παρουσίας μικρών αγημάτων τύπου ΕΛΔΥΚ και ΤΟΥΡΔΥΚ, για κάποιο χρονικό διάστημα.

Υπογραφή μιας σειράς διμερών εμπορικών και οικονομικών συμφωνιών με την Τουρκία (με την Ελλάδα υπάρχουν λόγω ΕΕ) οι οποίες θα μπορούσαν να διασφαλίσουν ένα σαφές πλαίσιο προνομιακής συνεργασίας της ομοσπονδιακής Κύπρου και με τη χώρα αυτή.

Το ρίσκο

Για να φτάσουμε βεβαίως στο σημείο αυτό χρειάζεται να υπάρξει μια νέα Γενεύη, με την ε/κ πλευρά να ζητά πιεστικά από τα Ηνωμένα Έθνη να εγγυηθούν ότι η διαδικασία θα προχωρήσει. Το θέμα είναι δύσκολο, αφού στο αποψινό δείπνο δεν θα είναι παρούσα η Τουρκία για να δώσει διαβεβαιώσεις στην ε/κ πλευρά ότι θα συμπεριφερθεί με τον τρόπο που θα ήθελε ο Νίκος Αναστασιάδης. Εκτός και αν ο Μουσταφά Ακιντζί είναι εξουσιοδοτημένος να αναφέρει κάτι ή αν τα Ηνωμένα Έθνη έχουν κάνει σχετική προεργασία με την Τουρκία. Το αίτημα αυτό του Κύπριου Προέδρου έχει ήδη δημόσια χαρακτηριστεί από τουρκικής πλευράς ως απαράδεκτη προϋπόθεση, ενώ ο Μουσταφά Ακιντζί έχει ήδη διαμηνύσει ότι δεν μπορεί να μιλά εκ μέρους της Τουρκίας. Οπότε αυτό που απομένει είναι ο κ. Γκουτέρες να επιμένει στη διάσκεψη της Γενεύης δίνοντας προσωπικές εγγυήσεις ότι οι συζητήσεις θα εξελιχθούν όπως ζητά ο Νίκος Αναστασιάδης. Όπως ανέφερε στον «Π» πηγή των Ηνωμένων Εθνών, αυτό «δεν είναι καθόλου εύκολο, αφού τα Ηνωμένα Έθνη δεν μπορούν να πιέζουν για μια λύση περισσότερο από ό,τι θέλουν τα δύο ενδιαφερόμενα μέρη. Αυτό που μπορούν και έχουν υποχρέωση τα Ηνωμένα Έθνη είναι να φέρνουν όλες τις πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων». Αν δεν εξευρεθεί, πάντως, μεταξύ τυρού και αχλαδίου η χρυσή τομή, τότε αυτή η φάση του Κυπριακού τελειώνει απόψε, με τις ευθύνες να βαραίνουν την ε/κ πλευρά η οποία θα κατηγορηθεί και από τα ΗΕ ότι έθεσε προϋποθέσεις. Αν ο Νίκος Αναστασιάδης κατορθώσει απόψε να πείσει τον γενικό γραμματέα να αναλάβει την ευθύνη της προόδου, τότε σε περίπτωση κατάρρευσης των συνομιλιών στη Γενεύη, οι ευθύνες ίσως επιμεριστούν. Διπλωματική πηγή, πάντως, εκτιμά ότι «η ε/κ πλευρά δεν θα παραστεί στο δείπνο έτοιμη για όλα, αλλά με μια αμυντική τακτική αποτροπής δυσμενών εξελίξεων».

Τι θέλει η Τουρκία;

Σύμφωνα με ξένη διπλωματική πηγή, αυτό που επιδιώκει η Τουρκία σε περίπτωση μιας δεύτερης Γενεύης δεν είναι αυτό που νομίζουν οι Ε/Κ. Σύμφωνα με τον ίδιο διπλωμάτη, το θέμα των μονομερών εγγυητικών δικαιωμάτων θα μπορούσε να ξεπεραστεί σχετικά εύκολα, ιδιαίτερα μετά τη θέση της Ελλάδας και της Βρετανίας ότι δεν ενδιαφέρονται να συμμετέχουν σε ένα νέο σύστημα τύπου Ζυρίχης. Αν επιμένει σε κάτι τέτοιο η Τουρκία, θα χάσει κατά κράτος και θα εκτεθεί ανεπανόρθωτα. Σε αυτό που θα επιμένει η Τουρκία είναι στην παρουσία ενός μικρού σώματος στρατού (δεν την ενδιαφέρει αν είναι 500 ή 3.000) αν είναι δυνατόν για πάντα. Το θέμα αυτό έχει ήδη συζητηθεί και η διαφωνία που υπάρχει είναι αν η αποχώρηση του σώματος αυτού (εννοείται ότι θα υπάρχει και αντίστοιχο ελλαδικό) θα έχει καταληκτική ημερομηνία ή θα έχει ημερομηνία αναθεώρησης της παραμονής του. Η ε/κ πλευρά επιμένει σε ημερομηνία τελικής αποχώρησης, αντίθετα η τουρκική κάνει λόγο για συζήτηση π.χ. του θέματος σε 10 χρόνια. Το δεύτερο και ίσως σημαντικότερο θέμα που αναμένεται να εγείρει η Τουρκία είναι η ίση μεταχείριση των Τούρκων υπηκόων στην Κύπρο σε σχέση με τους Έλληνες. Όπως ανέφερε στον «Π» τ/κ πηγή, «η αποτελεσματική συμμετοχή των Τ/Κ στην ομοσπονδία και η ποιότητα μιας νέας, κυρίως οικονομικής, σχέσης της Κύπρου με την Τουρκία, είναι τα δύο πιο σημαντικά στοιχεία για τον τερματισμό των στρατιωτικών εγγυήσεων της Τουρκίας στην Κύπρο».