Βλέπουν τον γκρεμό αλλά δεν στρίβουν

Ανοιχτός είναι πλέον ο κίνδυνος η ανικανότητα των δύο ηγετών να συμφωνήσουν στο σχέδιο Α' για λύση του Κυπριακού μέσα από δικά τους λάθη που προηγούνται χρονικά του δημοψηφίσματος στην Τουρκία όπως και η έλλειψη του όποιου σχεδίου Β', να οδηγήσουν σε αργό θάνατο τις συνομιλίες, ή ακόμα και σε μια κρίση που μπορεί είτε να αποβεί μοιραία για την διαδικασία. Εν τω μεταξύ τα Ηνωμένα Έθνη αρχίζουν σοβαρά να προετοιμάζονται για μια συζήτηση για το τι θα συμβεί αν οι κυπριακής ιδιοκτησίας συνομιλίες αποτύχουν.

Καλά ενημερωμένη πηγή ανέφερε στον «Π» πως οι ηγέτες «βλέπουν τις λακούβες που έρχονται» στον δρόμο της διαδικασίας, όμως μέχρι στιγμής δεν έχουν κάνει τις κινήσεις που χρειάζονται για να τις αποφύγουν. Η εμπιστοσύνη που υπήρχε έχει αλωθεί από τους τακτικισμούς του Προέδρου Αναστασιάδη τους μήνες πριν την αποχώρηση του Μουσταφά Ακιντζί από τις συνομιλίες, αλλά και από τις υπαναχωρήσεις του Τ/Κ ηγέτη την ίδια περίοδο και κυρίως την για πολλούς ολοένα και πιο παράλογη συμπεριφορά του με αφορμή το ενωτικό δημοψήφισμα.

Το ερώτημα είναι τι είναι διατεθειμένη να κάνει η διεθνής κοινότητα, ειδικά από τη στιγμή που οι ηγέτες έχουν όχι μόνο ρητορικά αλλά και πρακτικά αποκλείσει γεφυρωτικές προτάσεις από τα Ηνωμένα Έθνη εκτός και αν το ζητήσουν οι ίδιοι. Και από τη στιγμή που και τα Ηνωμένα Έθνη έχουν τις δικές τους προτεραιότητες και αναμένεται την εβδομάδα που μπαίνει με την κάθοδο του Έσπεν Μπαρθ Άιντε στην Κύπρο να αναζητήσουν τους τρόπους να ανατρέψουν την κακή κατάσταση που δημιουργήθηκε. Όπως τα ΗΕ ήθελαν να εξετάσουν - όταν οι διαπραγματεύσεις προχωρούσαν - την πρακτική διάσταση της λύσης για την UNFICYP ούτως ώστε να γίνει ο σωστός προγραμματισμός πριν ενδεχόμενη αλλαγή των καθηκόντων της ειρηνευτικής δύναμης, έτσι και τώρα ο διεθνής οργανισμός θέλει να είναι προετοιμασμένος για την επόμενη ημέρα ενός σαφώς υποβαθμισμένου Κυπριακού.

Το περιβάλλον στο οποίο διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις πάντως φαίνεται να τρομάζει τους ηγέτες. Από τη μία η Τουρκία είναι προς το παρόν εντελώς απρόβλεπτη μετά την οριακή νίκη Ερντογάν, με μόνο σταθερό στοικεία την επιμονή του Τούρκου Προέδρου να αντλήσει πάση θυσία τις ψήφους των εθνικιστών που σκόρπισε στους πέντε ανέμους. Από την άλλη οι ΗΠΑ είναι προς το παρόν αδύναμες να διατυπώσουν, πόσο μάλλον να ασκήσουν, συνεκτική εξωτερική πολιτική και η ΕΕ ζει τους δικούς της εφιάλτες. Όμως αυτό το περιβάλλον έχει επηρεάσει πλέον και πρακτικά τι μπορούν να κάνουν τα ίδια τα Ηνωμένα Έθνη καθώς επικρεμάται η απειλή των ΗΠΑ για περικοπές στις εισφορές του…

Φόβοι και έξοδοι

Το πιο ανησυχητικό είναι πως οι ηγέτες δείχνουν να ψάχνουν όχι για ευκαιρίες να αναστρέψουν το κακό κλίμα, αλλά να πείσουν τις κοινότητές τους και τη διεθνή κοινότητα ο καθένας ξεχωριστά πως δεν φταίνε οι ίδιοι για τη δημιουργία τους. Σύμφωνα με ε/κ πηγές, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν αποκλείεται να αξιοποιήσει την κάθοδο του Barbaros στον κόλπο της Αμμοχώστου για να αποχωρήσει διαμαρτυρόμενος, αν και μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές την Παρασκευή το σκάφος φαινόταν να διενεργεί έρευνες βόρεια της Καρπασίας. Το δεύτερο σημείο που θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο εξόδου, αλλά θα ήταν σαφώς σε πιο οξυμένες συνθήκες, θα ήταν κάποια νέα τουρκική πρόκληση με αφορμή την έναρξη των ερευνών της Total τον Ιούλιο.
Διπλωματικές πηγές εκτιμούν πως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θα ήθελε να επιστρέψει σε συνομιλίες μετά τις προεδρικές εκλογές, ίσως με μεγαλύτερα ευρύματα φυσικού αερίου να προστίθενται στα χαρτιά του. Οι ίδιες πηγές εκτιμούν ωστόσο, απηχώντας παλαιότερες πληροφορίες, πως ο Μουσταφά Ακιντζί δεν ενδιαφέρεται για συνέχιση συνομιλιών σε ένα αυξανόμενα δύσκολο πολιτικό κλίμα, θεωρόντας ως πιθανότητα ακόμα και την παραίτηση.

Λεπτομέρεια και επιμονή

Οι ανησυχίες που μεταφέρουν στον «Π» τόσο η ε/κ όσο και η τ/κ πλευρά δείχνουν πως αν και δεν υπάρχει η γενναιότητα για να γίνουν τα βήματα που χρειάζεται να γίνουν, οι Αναστασιάδης και Ακιντζί θα προτιμούσαν ακόμα μια λύση του Κυπριακού. Όμως οι τάσεις των ηγετών είναι αυτή την περίοδο έρμαιο στα συντηρητικά αντανακλαστικά αρκετών των ίδιων και των συμβούλων τους. Ο κ. Ακιντζί ενεργεί βάσει του τ/κ φόβου πως οι Ε/Κ επιδιώκουν ουσιαστικά την απορρόφησή τους στην Κυπριακή Δημοκρατία, και ο κ. Αναστασιάδης βάσει της διαπίστωσης πως οι Τ/Κ επιδιώκουν ρυθμίσεις, όπως αυτή που αφορά τα δικαιώματα των Τούρκων πολιτών, που έχουν να κάνουν με τα συμφέροντα της Άγκυρας και όχι τα δικά τους.

Ειδικά η εξαντλητική λεπτομέρεια με την οποία συζητήθηκε την Πέμπτη το θέμα της σύστασης ομοσπονδιακών επιτροπών (το γνωστό δηλαδή ζήτημα της εκπροσώπησης των Τ/Κ) ήταν ενδεικτική πως, με αυτούς τους ρυθμούς, οι ηγέτες δεν θα καταφέρουν πολλά στις επόμενες τρεις συναντήσεις του μήνα.

Πάντως η τ/κ πλευρά φέρεται να έχει δείξει περισσότερη διάθεση να μετακινηθεί, καθώς βρίσκεται στη δυσκολότερη άμεσα θέση μετά και το δημοψήφισμα στην Τουρκία. Οι πληροφορίες που έρχονται από τ/κ πλευράς δεν συνάδουν απόλυτα με αυτές που έρχονται από την ε/κ πλευρά και κάνουν λόγο για ανυποχωρητικότητα. Πάντως διπλωματικοί κύκλοι χρεώνουν και στον Πρόεδρο Αναστασιάδη και στον Μουσταφά Ακιντζί, στον πρώτο ροκάνισμα του χρόνου και στον δεύτερο αδιαλλαξία.

Σε σταυροδρόμι και η διεθνής κοινότητα

Το ερώτημα που φτάνει απο πολλές μεριές είναι αν μπορεί να υπάρξει εκείνος ο παράγοντας που να μεταβάλει τη συμπεριφορά των ηγετών έτσι ώστε να αναζητήσουν με πιο αποτελεσματικό τρόπο λύσεις. Αυτές τις ημέρες ο γ. γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες και ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν και το Κυπριακό στην Ουάσινγκτον, στο περιθώριο των εαρινών συναντήσεων του ΔΝΤ με την Παγκόσμια Τράπεζα – μεταξύ όμως πολλών άλλων «καυτών» κρίσεων όπως το προσφυγικό. Ενδεικτικά, την Παρασκευή συμμετείχαν σε πάνελ με θέμα «Χρηματοδοτώντας την ειρήνη» και την αναζήτηση νέων τρόπων αντιμετώπισης των συνθηκών σε ευαίσθητες κοινωνίες, με αντικείμενο εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις της χρηματοδότησης της ειρήνευσης.

Το ζήτημα που απασχόλησε τους δύο αξιωματούχους δεν είναι άσχετο με το Κυπριακό καθώς ο ΟΗΕ έχει να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο περικοπών λόγω της πιθανότητας σημαντικής μείωσης της χρηματοδότησής του από την κυβέρνηση Τραμπ. Όπως μάλιστα έχει ήδη συζητηθεί κατά την πρόσφατη ενημέρωση του γ.γ. από τις Καλές Υπηρεσίες, ο ΟΗΕ θα πρέπει να εξετάσει το μέλλον της εμπλοκής του στην Κύπρο αν διαφανεί πως ούτε αυτή τη φορά, με τόσο καλύτερες αρχικές συνθήκες και προθέσεις, δεν μπορέσει να επιτευχθεί λύση. Μάλιστα σύμφωνα με πληροφορίες, αυτό ήταν και ένα από τα στοιχεία που ο κ. Γκουτέρες εξήγησε στον κ. Ακιντζί στην πρόσφατη συζήτησή τους στις Βρυξέλλες.