Πολλά άλλαξαν, οι κροτίδες όχι!

Έτος 1963. Το Γραφείο Δημοσίων Πληροφοριών (νυν Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών) ενημερώνει με ανακοίνωσή του στις 8 Απριλίου για την άφιξη, μια μέρα προηγουμένως, αεροσκάφους που ναυλώθηκε ειδικά για να μεταφέρει στην Κύπρο 109 Ελληνοκύπριους από την Αγγλία με σκοπό να επισκεφθούν τους συγγενείς τους για τις γιορτές του Πάσχα. Οι 109 παρέμειναν στην Κύπρο για τρεις βδομάδες. «Αι αεροπορικαί εκδρομαί των μελών της Ελληνικής Κυπριακής Αδελφότητος Λονδίνου θα συνεχισθούν και εις το μέλλον» αναφερόταν στην ανακοίνωση «ιδίως κατά την θερινήν περίοδον, τόσον διά την ανάπτυξιν του κυπριακού τουρισμού όσον και διά την περαιτέρω σύσφιγξιν των δεσμών των αποδήμων Κυπρίων μετά της ιδιαιτέρας αυτών πατρίδος».

Από τότε πέρασε μισός αιώνας και βάλε, χρονικό διάστημα που άλλαξε άρδην τα δεδομένα, αφήνοντας ίδιο μόνο το γεγονός ότι στο Λονδίνο διαμένουν μέχρι και σήμερα χιλιάδες Ελληνοκύπριοι, κάποιοι απόγονοι των πιο πάνω 109. Κατά τα άλλα οι πτήσεις πλέον είναι καθημερινές, τα εισιτήρια κλείνονται διαδικτυακά ενώ διαδικτυακά γίνεται και το check in… Έννοιες άγνωστες την τότε εποχή, όταν ακόμη και τα αυτοκίνητα ήταν ελάχιστα.

Βεβαίως πέραν της άφιξης ομογενών, που αποτελούσε είδηση την τότε εποχή, ο «Π» από έρευνά του στο αρχείο του ΓΤΠ εντοπίζει και πολλές άλλες ανακοινώσεις που καταδεικνύουν ότι κατά την περίοδο του Πάσχα, περί ου ο λόγος, παρότι πέρασε μισός αιώνας, κάποια πράγματα, δυστυχώς, δεν άλλαξαν.

Προσοχή στις κροτίδες

Έτος 1962. Ανακοίνωση του Υπουργείου Εσωτερικών για τις κροτίδες στις 17 Απριλίου: «Λόγω της συνήθειας της εκτεταμένης χρήσεως κροτίδων κατά τας εορτάς του Πάσχα, ήτις γίνεται αιτία αδικαιολόγητου οχληρίας, ενίοτε δε και σωματικής βλάβης, εις πρόσωπα παρακολουθούντα τας εκκλησιαστικάς ακολουθίας, εδόθησαν προς την Αστυνομίαν και την Χωροφυλακήν οδηγίαι, όπως εφαρμόζη τον νόμον (σ.σ. περί Εκρηκτικών Υλών), και προσάγη τους ενόχους ενώπιον των Δικαστηρίων. Η Αστυνομία και η Χωροφυλακή θα δύνανται ασφαλώς να βασίζωνται εις την πρόθυμον υποστήριξιν και την άμεσον συνεργασίαν των Εκκλησιαστικών Επιτροπών και του κοινού εν γένει διά την πρόληψιν ανεπιθυμήτων επεισοδίων». Λίγα χρόνια αργότερα, το 1970 (14 Απριλίου), εξεδόθη αστυνομική ανακοίνωση ενόψει Πάσχα, λιτή και απέριττη: «Γονείς, θέλετε τα παιδιά σας αρτιμελή και χαρούμενα; Απαγορεύσετέ τους με αυστηρότητα να πάρουν κροτίδες εις τα χέρια τους». Σε άλλο αστυνομικό δελτίο, του Απριλίου του 1973, γινόταν αναφορά και σε τραυματισμούς από κροτίδες. Συγκεκριμένα πέντε νεαροί από τη Σωτήρα τραυματίστηκαν στην προσπάθειά τους να κατασκευάσουν κροτίδες, μετά από έκρηξη. Οι τραυματίες διακομίσθηκαν στο νοσοκομείο Αμμοχώστου. Οι τραυματίες, 16 και 17 χρόνων, αναφέρονται ονομαστικά και με το επάγγελμά τους (υδραυλικός, δύο επιπλοποιοί, γεωργός και οικοδόμος).

Και διάψευση

Το φαινόμενο έκδοσης επίσημων ανακοινώσεων για διάψευση δημοσιευμάτων (ασχέτως αν πολλές φορές η αλήθεια είναι άλλη) συναντάται και στα πρώτα χρόνια της ΚΔ. Στην προκειμένη στις 14 Απριλίου 1966 το Γραφείο Δημοσίων Πληροφοριών εξέδωσε ανακοίνωση για να διαψεύσει την εφημερίδα «Πατρίς», η οποία την ίδια μέρα είχε άρθρο με τίτλο «Λόγω εγκρίσεως των αστυνομικών αρχών υπήρξαν νόμιμοι εκρήξεις βομβών εις πλείστα χωριά». Όπως αναφερόταν στην ανακοίνωση, κανένας αξιωματικός της Αστυνομίας δεν προέβη σε δηλώσεις ότι οι εκρήξεις σε Λεμεσό και Φασούλα επισυνέβησαν λόγω των εορτών του Πάσχα και επίσης ότι καμία άλλη παρόμοιας φύσεως έκρηξη από αυτές που σημειώθηκαν σε άλλα χωριά περιήλθεν εις γνώση της Αστυνομίας. «Συνεπώς ο ισχυρισμός είναι ανυπόστατος», αναφερόταν στην ανακοίνωση η οποία κατέληγε στο γεγονός ότι η Αστυνομία κατέβαλε κάθε προσπάθεια κατά τις γιορτές του Πάσχα «διά την ανακάλυψιν και δίωξιν προσώπων ενεχομένων εις την πυροδότησιν κροτίδων».

Εορταστικό ωράριο ραφείων - οίκων ραπτικής φορεμάτων

Ανακοίνωση του 1965 από το Υπ. Εργασίας αναφορικά με το ωράριο των καταστημάτων «κατά την προ του Πάσχα περίοδον» έχει το δικό της ενδιαφέρον για τις τότε διευθετήσεις αλλά και τα εργασιακά δικαιώματα: «Τα ραφεία ή οι οίκοι ραπτικής γυναικείων φορεμάτων θα δύνανται κατά την διάρκειαν της περιόδου των 30 ημερών των αμέσως προηγουμένων της ημέρας του Πάσχα να παραμένουν ανοικτά το αργότερον μέχρι της 9ης νυκτερινής ώρας προς διευκόλυνσιν του κοινού». Το Υπ. Εργασίας εφιστούσε την προσοχή των καταστηματαρχών στο γεγονός ότι «εν ουδεμιά περιπτώσει θα επιτραπή όπως ως αποτέλεσμα της τοιαύτης διευθετήσεως οι υπάλληλοι τούτων απασχολούνται πέραν των ωρών των καθοριζομένων εις το άρθρον 4 του νόμου, άνευ της συγκαταθέσεώς των και της εις αυτούς πληρωμής συμφωνηθησομένης υπερωρίας. Η ως άνω διευθέτησις... επ’ ουδενί λόγω πρέπει να επηρεάσει τα δικαιώματα των υπαλλήλων των εν λόγω καταστημάτων». Διευθετήσεις στο μεταξύ γίνονταν και για τα αρχαία μνημεία και τα μουσεία. Για το Πάσχα του 1965 όλα τα αρχαία μνημεία έμειναν κλειστά τη Μ. Παρασκευή πλην της Σαλαμίνας. Κλειστά καθ’ όλη τη διάρκεια των εορτών ήταν τα επαρχιακά μουσεία. Το Κυπριακό Μουσείο παρέμεινε ανοικτό για κάποιες ώρες.

Σχολείο Μ. Τρίτη;

Στις 13 Απριλίου 1968 εντοπίσαμε ανακοινωθέν το οποίο διευκρίνιζε πως σύμφωνα με τους κανονισμούς που είχαν εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο και δημοσιεύτηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα της κυβέρνησης τον Μάιο του 1967 η έναρξη των διακοπών του Πάσχα για τα δημοτικά σχολεία αρχίζουν από τη μεγάλη Δευτέρα. Στην επόμενη παράγραφο προέκυπτε και ο λόγος της ανακοίνωσης που σήμερα φαντάζει αδιανόητος: «εάν τυχόν εκ παρεξηγήσεως διευθυνταί σχολείων καθώρισαν τελετάς κατά την Μεγάλην Τρίτην, ταύτας δύνανται να διεξαγάγωσιν είτε σήμερον το απόγευμα είτε αύριον Κυριακήν μετά την θείαν λειτουργίαν».

«Ζήτω ο Βασιλεύς», δι’ ελικοπτέρου!

Ανακοινωθέν της 18ης Απριλίου 1968 ενημέρωνε για τις πασχαλινές επισκέψεις του υπουργού Εσωτερικών και Αμύνης Πολύκαρπου Γιωρκάτζη σε στρατόπεδα: «Ο υπουργός... θα επισκεφθή δι’ ελικοπτέρου την Κυριακήν του Πάσχα διάφορα στρατόπεδα της Εθνικής Φρουράς ευρισκόμενα εκτός Λευκωσίας». Στις μέρες μας, βεβαίως, δεν σπαταλούνται καύσιμα για ελικόπτερο καθώς οι επισκέψεις, που συνεχίζονται στα στρατόπεδα κυρίως προ της Κυριακής του Πάσχα, μοιράζονται ανά επαρχία μεταξύ των διαφόρων πολιτειακών αξιωματούχων.

Ενδιαφέρον για ιστορικούς σκοπούς -που φωτίζουν και λίγο το σήμερα- έχουν και τα μηνύματα αξιωματούχων προς τους εθνοφρουρούς μετά τις διακοινοτικές ταραχές του 1963. Ένα μικρό μόνο δείγμα:

• Π. Γιωρκάτζης, Πάσχα 1964: «Το πολύπαθο νησί μας ανεβαίνει σήμερα καρτερικά τον ανηφορικό κι αιματόβρεκτο Γολγοθά του [...] Το μαρτύριον όμως ευρίσκεται προς το τέλος και η ζωηφόρος Ανάστασις θα επισφραγίση σύντομα τους αγώνες και τις θυσίες του λαού μας. Ηρωικοί εθνοφρουροί, όπου κι αν βρίσκεσθε να το γνωρίζετε, δεν είσθε μόνοι.»


• Ημερήσια διαταγή του αρχηγού της ΑΣΔΑΚ Γ. Γρίβα - Διγενή, Πάσχα 1965: «Εν και μοναδικόν το σύνθημά μας: ΕΝΩΣΙΣ. Ας αντηχήση παντού εις τους στρατώνας διά να δείξωμεν την ακλόνητον θέλησίν μας ότι δεν θα υποκύψωμεν προ ουδεμίας βίας και ότι η Λευτεριά της Κύπρου ευρίσκεται σε χέρια στιβαρά, από τα οποία δεν μπορεί να την αποσπάσει καμμία βία»...


• Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στο στρατόπεδο ΕΛΔΥΚ, Πάσχα 1966: «Η Μεγάλη Παρασκευή της Κύπρου δεν ετελείωσεν ακόμη. Έχομεν όμως ακλόνητον την πίστιν, ότι θα ανατείλη η ημέρα της Αναστάσεως [...]. Ζήτω το Έθνος, Ζήτω ο Βασιλεύς, Ζήτω ο Στρατός, Ζήτω η Ένωσις»!