Άιντε να φάμε και τον Άιντε...!

Πικρή γεύση από Κύπρο παίρνει έντονα το τελευταίο διάστημα ο ειδικός σύμβουλος του γ.γ. των ΗΕ Έσπεν Μπαρθ Άιντε, ο οποίος δεν γλύτωσε από τη μανία καταδίωξης που κυριεύει διαχρονικά αυτόν τον τόπο απέναντι στους απεσταλμένους των Ηνωμένων Εθνών. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», ο κ. Άιντε εμφανίζεται απογοητευμένος λόγω των έντονων επικρίσεων απέναντί του. Δεν κρύβει τη δυσαρέσκειά του τόσο για το γεγονός της στασιμότητας στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού (αν και επιτεύχθηκε τελικά ο στόχος της επανέναρξης των συνομιλιών) όσο κυρίως για το κλίμα δυσπιστίας στο πρόσωπό του. Πηγές από το περιβάλλον του αναφέρουν πως ο κ. Άιντε, κατά τη διάρκεια της ανυπαρξίας εξελίξεων, είχε εκφράσει ακόμα και την πιθανότητα πρόωρης αποχώρησής του από την Κύπρο. Είναι πάντως γνωστό ότι η θητεία του ολοκληρώνεται τον Σεπτέμβριο και πως σκέφτεται να επιστρέψει στη Νορβηγία όπου κατά πάσα πιθανότητα θα εκδηλώσει ενδιαφέρον για τις εκλογές.

Ο 27ος απεσταλμένος

Ο κ. Άιντε είναι ο 27ος στη σειρά απεσταλμένος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών από το 1964, όταν το Συμβούλιο Ασφαλείας υιοθέτησε το ψήφισμα 186 με το οποίο αποφασίστηκε η σύσταση ειρηνευτικής δύναμης στην Κύπρο με τη σημείωση ότι η κατάσταση στη χώρα είναι πιθανόν να απειλήσει τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια και μπορεί να επιδεινωθεί περαιτέρω αν δεν ληφθούν αμέσως δράσεις για αναζήτηση μιας διαρκούς λύσης.

Έκτοτε, εγκαθίσταντο στο νησί μεσολαβητές, οι οποίοι αρχικά ονομάζονταν απεσταλμένοι και ακολούθως ειδικοί σύμβουλοι του γ.γ. των ΗΕ και ειδικοί αντιπρόσωποι των ΗΕ στην Κύπρο, με στόχο την υποβοήθηση των προσπαθειών επίτευξης λύσης. Άλλοι με ενεργό συμμετοχή και ρόλο σε περιόδους με έντονη κινητικότητα και άλλοι σχεδόν απαρατήρητοι σε περιόδους στασιμότητας.

Ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε εμφανίζεται ιδιαίτερα ενοχλημένος από τις επικρίσεις απέναντί του. Πηγές από το περιβάλλον του ανέφεραν ότι εξέφρασε ακόμα και την πρόθεση να φύγει πρόωρα από την Κύπρο.

Όλοι εναντίον μας

Ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε δεν είναι ο πρώτος ειδικός σύμβουλος του γ.γ. των ΗΕ στην Κύπρο που δέχεται σωρηδόν βολές από πολιτικούς ή βρίσκεται στο στόχαστρο της μίας ή της άλλης κοινότητας, παίρνοντας το μερίδιο του λέοντος της ευθύνης για κάθε αποτυχημένη προσπάθεια επίτευξης λύσης. Κατά την πολύ πρόσφατη ιστορία του Κυπριακού, και ιδιαίτερα από τις προσπάθειες που κατέληξαν στο δημοψήφισμα το 2004 και μετά, οι απεσταλμένοι των ΗΕ αντιμετωπίζονται με καχυποψία από το σύνολο σχεδόν του κόσμου, αναμένοντας σχεδόν με σιγουριά το πρώτο τους ατόπημα. Φρεσκάρουμε τη μνήμη με τα ονόματα μόνο των πιο πρόσφατων λειτουργών των ΗΕ που δεν μας άρεσαν: Alvaro de Soto, Michael Moller, Alexander Downer.

Τα ατοπήματα των λειτουργών των ΗΕ συνοδεύουν συνήθως θεωρίες συνωμοσίας οι οποίες δικαιολογούν την αφοσίωσή τους στην εξυπηρέτηση των τουρκικών συμφερόντων. Διασυνδέσεις με τουρκικές εταιρείες, με αμερικανικές εταιρείες ή συμφέροντα τα οποία επίσης εξυπηρετούν τους τουρκικούς στόχους, μέχρι και ερωτικά ειδύλλια τα οποία πάντως στρέφονταν κατά των κυπριακών επιδιώξεων!

Φρέσκιες στη μνήμη είναι οι αντιδράσεις απέναντι στον Αλεξάντερ Ντάουνερ, για τον οποίο υπήρχε μαζική απαίτηση για αποχώρηση.

Ποιος θυμάται τον Spinelli;

Μερικές βδομάδες μετά την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας το 1964 για τη σύσταση ειρηνευτικής δύναμης, στην Κύπρο εγκαθίσταται ο πρώτος απεσταλμένος του ΟΗΕ, ο Φιλανδός Sakari Tuomioia, ο οποίος έφυγε πρόωρα από τη ζωή σε ηλικία 53 ετών από καρδιακή προσβολή πριν προλάβει να αναλάβει ουσιαστική δράση.

Αντικαταστάθηκε τον επόμενο χρόνο από τον Galo Plaza Lasso από το Εκουαδόρ, ο οποίος είχε ίσως την πιο θετική προς τους Ε/Κ προσέγγιση, υποστηρίζοντας λύση βασισμένη στην ανεξαρτησία με εξουσίες στην πλειοψηφία και εγγυημένα μέσω διεθνών συνθηκών ανθρώπινα δικαιώματα για τη μειοψηφία. Απορρίφθηκε ασφαλώς από την τουρκοκυπριακή κοινότητα.

Μέχρι το 1974 πέρασαν άλλοι τρεις απεσταλμένοι, ο Carlos Benandes από τη Βραζιλία (1965-1967), ο Pier Spinelli από την Ιταλία (1967) και ο Ισπανός Bibiano Osorio Tafall (1967-1974).

Ο Taffal αντικαταστάθηκε από τον Luis Weckmann Munoz από το Μεξικό, ο οποίος ήταν ο αντιπρόσωπος των ΗΕ στη διάρκεια της εισβολής και έδωσε τη σκυτάλη το 1975 στον Perez de Cuellar (μετέπειτα γ.γ. του ΟΗΕ ) από το Περού, ο οποίος έμεινε στο νησί μέχρι το 1977, για να ακολουθήσουν άλλοι δύο απεσταλμένοι μέχρι το 1980, οι Remy Gorge από την Ελβετία και Reynaldo Galindo Pohl από το Ελ Σαλβαδόρ .

Η ατάκα του Gobbi

Ο Αργεντινός Hugo Gobbi προσέφερε τις καλές του υπηρεσίες από το 1980 μέχρι το 1984, όταν Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν ο Σπύρος Κυπριανού και υπήρχε έντονη κινητικότητα προς την κατεύθυνση επίλυσης του Κυπριακού, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Έφυγε απογοητευμένος, σημειώνοντας σε μια από τις ομιλίες του ότι το «δράμα της Κύπρου είναι ότι δεν υπάρχει αρκετό δράμα», προκαλώντας έντονες αντιδράσεις.

Ο Gobbi ακολουθήθηκε από τον James Holger από τη Χιλή (1980-1984), ο οποίος αντικαταστάθηκε από τον Oscar Camillion (1988-1993) που είχε σημαντική συμβολή στην διατύπωση του σχεδίου Γκάλι, ο οποίος έδωσε με τη σειρά του την σκυτάλη στους Joe Clark (1993-1996) και τον αμερικανό Gustave Feissel (1993-1998). Από το 1993 καθιερώνεται ο όρος ειδικός σύμβουλος του γ.γ. των ΗΕ και την περίοδο εκείνη τον ρόλο αυτό είχε ο Clark και ο όρος ειδικός αντιπρόσωπος των ΗΕ στην Κύπρο, θέση την οποία τότε κατείχε ο Feissel.

Ο Feissel είχε εκφράσει την άποψη πως οι δύο πλευρές υιοθετούν ανέφικτες θέσεις, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την ανυπαρξία προόδου, αλλά και την ελαχιστοποίηση των πιθανοτήτων για εξεύρεση λύσης.

Να 'σου κι ο Άλβαρο

Μέχρι το 2000 πέρασαν άλλοι τέσσερις απεσταλμένοι, οι Han Sung-Joo (1996-1997), Dame Ann Hercus (1999), James Holger (1999-2000), μέχρι να εμφανιστεί ο Άλβαρο ντε Σότο, ο οποίος διαμεσολαβούσε ως ειδικός σύμβουλος του τότε γ.γ. των ΗΕ Κόφι Ανάν, σε μια περίοδο κατά την οποία τα «άστρα ευθυγραμμίστηκαν» (ατάκα του νυν ειδικού συμβούλου του γ.γ. Έσπεν Μπαρθ Άιντε) για να καταλήξει το τότε σχέδιο λύσης του Κυπριακού στη βάση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, το επονομαζόμενο «σχέδιο Ανάν», σε δημοψηφίσματα με τα γνωστά αποτελέσματα.

Ο Άλβαρο ντε Σότο θεωρείται ακόμη από την πλειονότητα των Ε/Κ ως ένας από τους εμπνευστές και συγγραφείς του «επαίσχυντου» σχεδίου Ανάν, αλλά και ως ο άνθρωπος που πίεζε ασφυκτικά φέρνοντας την πλευρά μας προ τετελεσμένων για να ολοκληρωθεί η διαδικασία των συνομιλιών. Επόμενος σταθμός του Ντε Σότο μετά την Κύπρο ήταν η ανατολική Σαχάρα, με τα ανέκδοτα να τον συνοδεύουν για «δυσμενή μετάθεσή» του μετά την παταγώδη αποτυχία του στη χώρα μας.

Τον αμέσως επόμενο χρόνο των δημοψηφισμάτων, αναλαμβάνει ο Zbigniew Wlosowicz από την Πολωνία και το 2006 ο Michael Moller ως ειδικός σύμβουλος του γ.γ., ενώ το 2008 ο Taye Brook Zerihoun από την Αιθιοπία εκτελεί χρέη ειδικού αντιπροσώπου των ΗΕ στην Κύπρο. Την ίδια χρονιά και μέχρι το 2014 ειδικός σύμβουλος του γ.γ. ήταν ο Alexander Downer, ο οποίος βίωσε όπως και ο Ντε Σότο την οργή πολιτικών κομμάτων τα οποία ζητούσαν επίμονα την αποχώρησή του. Από το 2010 μέχρι το 2016 η Αμερικανίδα Lisa Batenheim ήταν η ειδική αντιπρόσωπος των ΗΕ στην Κύπρο, την οποία διαδέχθηκε η Elizabeth Spehar από τον Καναδά.

Ο Άλβαρο ντε Σότο δέχθηκε ίσως τις πιο έντονες επικρίσεις από όλους τους απεσταλμένους των ΗΕ, αφού θεωρείται ένας εκ των εμπνευστών του σχεδίου Ανάν, αλλά και ο άνθρωπος ο οποίος πίεζε ασφυκτικά, φέρνοντας την πλευρά μας προ τετελεσμένων.

Αν και κυπριακής ιδιοκτησίας

Ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε ήρθε το 2014, λίγο μετά το κοινό ανακοινωθέν της 11ης Φεβρουαρίου ανάμεσα στον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον τότε Τ/Κ ηγέτη Ντερβίς Έρογλου. Αν και δεν επιχείρησε να περάσει το όριο που οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων έθεσαν για κυπριακής ιδιοκτησίας συνομιλίες στο τραπέζι των συνομιλιών, εντούτοις βρίσκεται (ειδικά το τελευταίο διάστημα) συχνά στο στόχαστρο και δέχεται σωρεία επικρίσεων.

Οι 27 που ήρθαν είδαν και απήλθαν

Ιδού ο κατάλογος των 27 απεσταλμένων του ΟΗΕ στην Κύπρο (απεσταλμένοι, αντιπρόσωποι, ειδικοί σύμβουλοι του γ.γ. των ΗΕ και ειδικοί αντιπρόσωποι των ΗΕ στην Κύπρο), οι οποίοι κλήθηκαν να προσφέρουν υπηρεσίες προς την κατεύθυνση λύσης του Κυπριακού χωρίς αποτέλεσμα. Στον κατάλογο δεν συμπεριλαμβάνονται και οι κατά καιρούς απεσταλμένοι των Ηνωμένων Πολιτειών, της Βρετανίας και της ΕΕ.

1. 1964 Sakari Tuomioia, Φιλανδία


2. 1965 Galo Plaza Lasso, Εκουαδόρ


3. 1965-1967 Carlos Bernardes, Βραζιλία


4. 1967Pier P Spinelli, Ιταλία


5. 1967-1974 Bibiano Osorio-Tafall, Ισπανία


6. 1974 Luis Weckmann-Munoz, Μεξικό


7. 1975-1977 Javier Perez de Cuellar, Περού


8. 1977-1978 Remy Gorge, Ελβετία


9. 1978-1980 Reynaldo Galindo Pohl, Ελ Σαλβαδόρ


10. 1980-1984 Hugo Gobbi, Αργεντινή


11. 1984-1988 James Holger, Χιλή


12. 1988-1993 Oscar Camilion, Αργεντινή


13. 1993-1996 Joe Clark, Καναδάς


14. 1993-1998 Gustave Feissel, ΗΠΑ


15. 1996-1997 Han Sung-Joo, Κορέα


16. 1997-1999 Diego Cordovez, Εκουαδόρ


17. 1999 Dame Ann Hercus, Νέα Ζηλανδία


18. 1999-2000 James Holger, Χιλή


19. 2000-2004 Alvaro de Soto, Περού


20. 2005-2006 Zbigniew Wlosowicz, Πολωνία


21. 2006-2008 Michael Moller, Δανία


22. 2008 Elizabeth Spehar, Καναδάς


23. 2008-2010 Taye-Brook Zerihoun, Αιθιοπία


24. 2008-2014 Alexander Downer, Αυστραλία


25. 2010-2016 Lisa Buttenheim, ΗΠΑ


26. 2014 Espen Barth Eide Νορβηγία


27. 2016 Elizabeth Spehar, Καναδάς

Και ο Πέρεζ ντε Γκουεγιάρ πέρασε ως απεσταλμένος των ΗΕ από την Κύπρο από το 1975 μέχρι το 1977.

Ο Bibiano Osorio Tafall ήταν ο απεσταλμένος των ΗΕ ο οποίος μεσολαβούσε για επίτευξη λύσης από το 1967 και έφυγε από το νησί λίγο πριν την τουρκική εισβολή.

Ο Galo Plaza Lasso από το Εκουαδόρ εγκαταστάθηκε στην Κύπρο το 1965 και είχε ίσως την πιο θετική προς τους Ε/Κ προσέγγιση, υποστηρίζοντας λύση βασισμένη στην ανεξαρτησία με εξουσίες στην πλειοψηφία και εγγυημένα μέσω διεθνών συνθηκών ανθρώπινα δικαιώματα για τη μειοψηφία. Απορρίφθηκε ασφαλώς από την τουρκοκυπριακή κοινότητα.