Το τελευταίο μίλι ή μαραθώνιος;

Με τη μεθαυριανή συνάντηση των ηγετών των δύο κοινοτήτων Νίκου Αναστασιάδη – Μουσταφά Ακιντζί επαναρχίζουν οι συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού, οι οποίες είχαν διακοπεί λόγω της κρίσης που προκλήθηκε μεταξύ των δύο πλευρών με αφορμή την υπερψήφιση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων της επίμαχης τροπολογίας του ΕΛΑΜ για ολιγόλεπτη επετειακή αναφορά στο ενωτικό δημοψήφισμα μέσα στις σχολικές αίθουσες. Η τουρκοκυπριακή πλευρά το ανήγαγε σε μέγα θέμα, δίνοντας διαστάσεις –όπως ότι οι Ελληνοκύπριοι επαναφέρουν ζήτημα Ένωσης– που καμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Μετά από μια θυελλώδη συνεδρίαση της Βουλής την περασμένη Παρασκευή, που διεξήχθη μέσα σε διχαστικό κλίμα (πατριώτες – μειοδότες) και ρητορική μίσους σε κάποιες περιπτώσεις, από βουλευτές που διαφωνούσαν με την πρόταση νόμου του ΔΗΣΥ για κατάργηση του δικαιώματος της Βουλής να λαμβάνει αποφάσεις σχετικά με σχολικούς εορτασμούς, τελικά, με 30 ψήφους υπέρ και 20 κατά, υπερψηφίστηκε η πρόταση του Δημοκρατικού Συναγερμού, εξέλιξη που ικανοποίησε την τουρκοκυπριακή πλευρά. Μάλιστα, αμέσως μετά την υπερψήφιση της πρότασης του Συναγερμού –η οποία προνοεί ότι την αρμοδιότητα για τον καθορισμό των σχολικών επετείων, στις οποίες γίνεται ανάγνωση φυλλαδίων και ολιγόλεπτη συζήτηση στην τάξη, θα έχει το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού– ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «πλέον πρέπει να δούμε μπροστά, χτίζοντας το μέλλον», διότι «υπάρχει ανάγκη –όχι για έννοιες όπως Ένωσις, Τακσίμ, προσάρτηση– αλλά για κουλτούρα συνεργασίας και ανεκτικότητας», σημείωσε ότι: «Στις διαπραγματεύσεις που θα ξεκινήσουν στις 11 Απριλίου πρέπει να εργαστούμε για να κάνουμε μια νέα αρχή και να δημιουργήσουμε μια νέα δομή, όπου θα επικρατήσουν συνθήκες μόνιμης ειρήνης. Δεν έμεινε πολύς χρόνος, πραγματικά είμαστε σε ένα σταυροδρόμι».

Το σταυροδρόμι

Και πράγματι η Κύπρος βρίσκεται στο πιο κρίσιμο ίσως σταυροδρόμι της νεότερης Ιστορίας της, αφού οι γεωπολιτικές εξελίξεις σε συνδυασμό με την παράμετρο «χρόνος» φαίνεται ότι θα καθορίσουν πολύ σύντομα το παρόν και το μέλλον του τόπου μας, ενώ θα «επαναδιατυπώσουν» το τι εστί Κυπριακό, σε περίπτωση που καταρρεύσουν οι διαπραγματεύσεις. Ο ξένος παράγοντας, οι ισχυροί παίκτες που ενδιαφέρονται για το Κυπριακό έχουν φροντίσει εδώ και καιρό να ξεκαθαρίσουν στις δυο πλευρές ότι αυτή η φορά δεν είναι όπως ήταν οι άλλες:

(α) Οι δυο ηγέτες δεν συζητούν επί ενός σχεδίου λύσης που ετοίμασαν τα Ηνωμένα Έθνη, αλλά οι ίδιοι οι Αναστασιάδης – Ακιντζί καλούνται να καταλήξουν σε ένα δικό τους σχέδιο. Αυτό σημαίνει ότι μια ενδεχόμενη αποτυχία, δικής τους ιδιοκτησίας, θα στείλει το μήνυμα ότι δεν μπορούν οι δυο κοινότητες να τα βρουν μεταξύ τους, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι θα πρέπει να αναζητηθούν άλλοι τρόποι διευθέτησης του κυπριακού ζητήματος

(β) Οι ενεργειακοί σχεδιασμοί στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου δεν μπορούν να περιμένουν – θα προχωρήσουν με ή χωρίς την Κύπρο. Πολύ πρόσφατα, ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ δήλωσε στο Bloomberg ότι οι συνομιλίες μεταξύ κυβερνητικών αξιωματούχων για την κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Τουρκία μπορεί να ολοκληρωθούν το καλοκαίρι. Στόχος, είπε, είναι η δημιουργία ενός πλαισίου που θα δώσει περιθώριο στις εταιρείες, και στις δύο πλευρές, να προχωρήσουν με τις δικές τους διαπραγματεύσεις, ώστε να αρχίσει να διοχετεύεται αέριο στην Τουρκία σε περίπου τρία χρόνια. Επιπλέον, σύμφωνα με δημοσίευμα της «Jerusalem Post», το οποίο αναδημοσιεύθηκε από τουρκικά ΜΜΕ, ο Ισραηλινός υπουργός δήλωσε ότι δεν χρειάζεται η έγκριση της Λευκωσίας, καθώς ο αγωγός θα περνά από την ΑΟΖ της Κύπρου και όχι από τα εδάφη της

(γ) Οι ευρωτουρκικές σχέσεις πρέπει να βρίσκονται σε ένα καλό επίπεδο, το έχουν ανάγκη και οι δυο πλευρές. Η ΕΕ θέλει την Τουρκία προσδεδεμένη στο άρμα της για λόγους ασφάλειας και περιφερειακής ασφάλειας, και η Τουρκία θέλει την ΕΕ για οικονομικούς λόγους (σείεται η τουρκική οικονομία). Η Δύση δεν είναι διατεθειμένη να αφήσει τη Ρωσία να ρυμουλκήσει την Τουρκία προς τη δική της σφαίρα επιρροής.

Η σκακιέρα

Αυτή τη στιγμή, η νέα αμερικανική κυβέρνηση ενδιαφέρεται πάρα πολύ για τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο –περισσότερο και από την ΕΕ και από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του κόσμου– λόγω του Ισραήλ και της Αιγύπτου. Οι δυο αυτές χώρες, οι στενές σχέσεις ΗΠΑ – Ισραήλ και η υπό διαμόρφωση σχέση ΗΠΑ – Αιγύπτου, είναι στην κορυφή των προτεραιοτήτων της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, κυρίως λόγω του ότι η Μέση Ανατολή και η Νοτιοανατολική Μεσόγειος αποτελεί χώρο ζωτικής σημασίας για τα εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ (διώρυγα Σουέζ και ενεργειακά αποθέματα στην περιοχή). Mετά από τέσσερα χρόνια τεταμένων σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι συναντήθηκε, την εβδομάδα που μας πέρασε, με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ. Ο Ντόναλντ Τραμπ επεφύλαξε, στον Λευκό Οίκο, θερμότατη υποδοχή στον αλ-Σίσι, τον οποίο χαρακτήρισε «υπέροχο φίλο και ισχυρό σύμμαχο» των ΗΠΑ. Σημειώνεται ότι ο Αίγυπτιος Πρόεδρος διατηρεί επίσης στενές σχέσεις με τη Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν και ήταν ο δεύτερος ξένος ηγέτης που δέχτηκε τηλεφώνημα από τον κ. Τραμπ, μόλις οριστικοποιήθηκε η εκλογή του στην Προεδρία των ΗΠΑ, τη νύχτα της 8ης προς 9η Νοεμβρίου. Ο πρώτος ήταν ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου.

Η εξίσωση

Μέσα σε αυτή την εξίσωση οι ΗΠΑ θέλουν να εντάξουν και την Κύπρο, η οποία έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει μόνον με λυμένο το Κυπριακό. Είναι μέσα σε τούτο το σκηνικό που συμπεριελήφθηκαν και τα δυο τελευταία ταξίδια του κυβερνητικού εκπροσώπου Νίκου Χριστοδουλίδη, σε ΗΠΑ και Ισραήλ, με πρωτοβουλία των δύο αυτών χωρών. Και είναι γι' αυτόν τον λόγο που το παιγνίδι, που αφορά το Κυπριακό, είναι πολύ πιο μεγάλο από τους σχεδιασμούς των ενδιαφερομένων για τις προεδρικές εκλογές του ’18. «Όλα θα ξεκαθαρίσουν μέσα στις πρώτες 3-4 συναντήσεις των ηγετών των δύο κοινοτήτων. Θα διαφανεί από την αρχή εάν υπάρχει ακόμα ευκαιρία επίλυσης του Κυπριακού. Βέβαια, να δούμε και ποιο θα είναι το αποτέλεσμα του τουρκικού δημοψηφίσματος για τις συνταγματικές αλλαγές, την ερχόμενη Κυριακή» ανέφερε στον «Πολίτη» πηγή που είναι κοντά στις συνομιλίες.

Μήλον της έριδος ο Ερντογάν

Σύμφωνα με διπλωματική πηγή, οι Αμερικανοί εύχονται να κερδίσει το δημοψήφισμα ο Ταγίπ Ερντογάν, αλλά με μικρή πλειοψηφία (για να μην χάσει εντελώς την επαφή του με την πραγματικότητα). Στην περίπτωση που κερδίσει το «ναι» στο δημοψήφισμα, αλλά με οριακή διαφορά από το «όχι», αναμένουν ότι θα διευκολύνει την επίλυση του Κυπριακού λόγω ενέργειας. Η μεγάλη έγνοια των Αμερικανών είναι ότι, αυτή τη στιγμή, ο Τούρκος Πρόεδρος είναι πλήρως εξαρτημένος (ενέργεια – τουρισμός) από τη Ρωσία, γι' αυτό και καταβάλλουν προσπάθεια να τον απομακρύνουν από την αγκαλιά του Πούτιν. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να γίνει η ανάγνωση της αμερικανικής επίθεσης με 59 πυραύλους Τόμαχοκ, ξημερώματα Παρασκευής, στη συριακή βάση από την οποία αναχώρησαν τα αεροπλάνα που έριξαν τα χημικά στην επαρχία Ιντλίμπ της Συρίας. Σημειώνεται ότι ο Τούρκος Πρόεδρος, το βράδυ της Πέμπτης, είχε καλέσει τον Ντόναλντ Τραμπ να μην μείνει στα λόγια και να προχωρήσει με την επέμβαση στη Συρία. Συγκεκριμένα, σε ζωντανή τηλεοπτική συνέντευξη στο «Κανάλ 7», το βράδυ πριν από το χτύπημα των ΗΠΑ στη Συρία, ο Ταγίπ Ερντογάν είπε πως εάν η επέμβαση πραγματοποιηθεί, η Τουρκία θα κάνει αυτό που πρέπει. Μετά την αμερικανική πυραυλική επιχείρηση στη Συρία, η Άγκυρα δήλωσε ότι το καθεστώς Άσαντ πρέπει να τιμωρηθεί. «Η απομάκρυνση του Ερντογάν από τον Πούτιν περνά μέσα από την ενέργεια. Δηλαδή, μέσα από τη λύση του Κυπριακού, η οποία θα ανοίξει τον δρόμο για φθηνό φυσικό αέριο από τα κυπροϊσραηλινά κοιτάσματα προς την Τουρκία, αλλά και μέσω της Τουρκίας προς την Ευρώπη, η οποία επίσης θέλει να απεξαρτηθεί ενεργειακά από τη Ρωσία. Είναι γι' αυτό που η ExxonMobil ήρθε στην Κύπρο. Αλλά οι Κύπριοι πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι είναι η ExxonMobil που ήρθε στην Κύπρο και ο όχι ο 6ος αμερικανικός στόλος… Επίσης, ας μην παραγνωρίζουν οι Κύπριοι ότι η ExxonMobil βρίσκεται στην Κύπρο με την Qatar Petroleum. Είναι η κοινοπραξία ExxonMobil και Qatar Petroleum που υπέγραψε το συμβόλαιο για το μπλοκ ‘‘10’’ της κυπριακής ΑΟΖ. Το Κατάρ είναι στενός φίλος της Τουρκίας. Πέρυσι, οι δύο χώρες υπέγραψαν ιστορική συμφωνία που προνοεί την κατασκευή τουρκικής στρατιωτικής βάσης στο Κατάρ. Οι Αμερικανοί σας το έχουν πει και το ξέρετε πολύ καλά. Η ExxonMobil ήρθε στην Κύπρο γιατί θα λυθεί το Κυπριακό. Χωρίς λύση του Κυπριακού, μάλλον θα πρέπει να αναμένεται ανατροπή σχεδιασμών» πρόσθεσε η ίδια διπλωματική πηγή.

Η μικρή εικόνα

Πάντως, στον μικρόκοσμο της Κύπρου, οι δυο πλευρές θα προσέλθουν την Τρίτη στις συνομιλίες εμμένοντας στις θέσεις τους. Η ελληνοκυπριακή πλευρά θα πάει με την πρόταση Αναστασιάδη για το γνωστό τρίπτυχο. Δηλαδή, για αλλαγή στη μεθοδολογία των διαπραγματεύσεων με την ετοιμασία ενός εγγράφου με τρεις πτυχές, στο οποίο να καταγράφονται ξεκάθαρα τα θέματα όπου υπάρχουν συγκλίσεις, τα θέματα στα οποία υπάρχουν ουσιαστικές διαφωνίες και τα θέματα όπου οι διαφωνίες δεν είναι υψίστης σημασίας. Η τουρκοκυπριακή πλευρά διαφωνεί με την εισήγηση του Προέδρου Αναστασιάδη και επιμένει να κλείσει η εσωτερική πτυχή του Κυπριακού (εκ περιτροπής, αποτελεσματική συμμετοχή, περιουσιακό, εδαφικό/μετακίνηση πληθυσμού, τέσσερις ελευθερίες) και ακολούθως να συγκληθεί διεθνής διάσκεψη, όπου θα συζητηθούν τα θέματα που αφορούν την εξωτερική πτυχή του προβλήματος. Επίσης, θεωρούν ότι η πρόταση της ελληνοκυπριακής πλευράς –για συζήτηση σε αυτό το στάδιο του θέματος των εγγυήσεων– δεν μπορεί να προχωρήσει, διότι στη Γενεύη, όταν είχε ανοίξει το θέμα, ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Κοτζιάς δήλωσε ανέτοιμος.

kateliadi@politis–news.com