Ζητούνται αίγες και προβατίνες

ΓΡΑΦΟΥΝ: ΜΑΡΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, ΑΔΑΜΟΣ ΑΔΑΜΟΥ

Λίφτινγκ και μάλιστα γρήγορα χρειάζεται ο αιγοπροβατοτροφικός τομέας, έτσι ώστε να μπορέσει να εφαρμόσει πλήρως το πρότυπο του χαλλουμιού, εφόσον εγκριθεί ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης από την ΕΕ. Διότι, από τη στιγμή που θα εφαρμοστεί το πρότυπο, το αιγοπρόβειο γάλα θα πρέπει να υπερισχύει του αγελαδινού. Κατ’ επέκταση, για την παρασκευή ενός κιλού χαλλουμιού θα απαιτηθεί οι ποσότητες αιγοπρόβειου γάλακτος να αυξηθούν κατά 216% συγκριτικά με τα σημερινά επίπεδα.

Για να επιτευχθεί ο πιο πάνω στόχος θα πρέπει να αυξηθεί τόσο η παραγωγή των υφιστάμενων ζώων, όσο και ο αριθμός των προβάτων και των αιγών. Συγκεκριμένα, τα παραγωγικά ζώα θα πρέπει να αυξηθούν κατά 99 χιλιάδες, δηλαδή τα πρόβατα από 205 χιλιάδες να γίνουν 246 χιλιάδες και οι αίγες από 147 χιλιάδες να φθάσουν τις 206 χιλιάδες. Παράλληλα, από τα υφιστάμενα ζώα θα πρέπει να αυξηθεί η παραγωγή του γάλακτος κατά 90% και αυτό θα επιτευχθεί εάν υπάρξει καλύτερη διαβίωση των ζώων και καλύτερη διαχείρισή τους, και ιδιαίτερα εάν υπάρξει γενετική βελτίωση των αιγοπροβάτων από το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών.

Σε περίπτωση που γίνουν όλα αυτά η παραγωγή χαλλουμιού με βάση το ισχύον διάταγμα (80% αγελαδινό και 20% αιγοπρόβειο) από 21,2 χιλιάδες τόνοι σήμερα θα εκτιναχθεί στις 63 χιλ. τόνους. Με βάση δε το πρότυπο (στο οποίο θα πρέπει να υπερισχύει το αιγοπρόβειο) θα μπορούσαν να παραχθούν 29 χιλ. τόνοι χαλλουμιού από 9,8 χιλιάδες τόνοι που μπορούν να παράγονται σήμερα. Σημειώνεται ότι για πλήρη εφαρμογή του προτύπου ισχύει δεκαετής περίοδος προσαρμογής.

Σήμερα για να παραχθεί ένα κιλό χαλλούμι και ακολουθώντας το υφιστάμενο διάταγμα του υπουργού Ενέργειας, σύμφωνα με το οποίο πρέπει να περιλαμβάνει 80% αγελαδινό και 20% αιγοπρόβειο γάλα, χρειάζεται περίπου 1,8 λίτρα αιγοπρόβειου γάλακτος και 7 λίτρα αγελαδινού. Όμως, από τη στιγμή που θα εφαρμοστεί το πρότυπο του χαλλουμιού, δηλαδή το 51% θα είναι αιγοπρόβειο γάλα και το υπόλοιπο αγελαδινό, τότε η αύξηση του πρόβειου και του αιγινού που θα χρησιμοποιείται για την παρασκευή ενός κιλού χαλλουμιού θα πρέπει να αυξηθεί κατά 216%. Θα χρειάζονται δηλαδή για την παρασκευή ενός κιλό χαλλουμιού 4,1 λίτρα γάλα αιγοπρόβειο και άλλο τόσο περίπου αγελαδινό.

Η υφιστάμενη κατάσταση

Σήμερα υπάρχουν 2.215 μονάδες, ενώ ο αριθμός των θηλυκών ζώων, μεγαλύτερα των 7 μηνών ανέρχεται στις 353.004. Από αυτά 58% είναι πρόβατα (205.701 ζώα) και 42% αίγες (147.293 ζώα). Η παραγωγή γάλακτος ανέρχεται σε 48,7 εκατομμύρια λίτρα, με την παραγωγή πρόβειου να κυμαίνεται στο 53% και του αιγινού στο 47%. Το Τμήμα Γεωργίας έχει υπολογίσει πως σήμερα η μέση παραγωγή γάλακτος ανά ζώο είναι 138,2 λίτρα. Η αίγα υπερισχύει της προβατίνας, αφού παράγει 155,7 λίτρα ενώ η προβατίνα 125,6 λίτρα. Ενδεικτικά είναι και τα στοιχεία του Τμήματος Γεωργίας αναφορικά με το πόσο έχει ήδη βελτιωθεί η παραγωγή γάλακτος για να επιτευχθούν οι στόχοι. Συγκεκριμένα, το 2010 ο μέσος όρος παραγωγής γάλακτος στις αίγες ήταν 128,8 λίτρα και στα πρόβατα 101,6 λίτρα.

Όσον αφορά στη συνολική παραγωγή αιγινού γάλακτος, αυτή το 2010 ήταν σχεδόν 28 χιλιάδες τόνους, τότε που υπήρχε περίσσευμα και χιλιάδες τόνοι χύνονταν στους δρόμους, και το 2015 μειώθηκε στους 24 χιλιάδες τόνους. Αντίθετα, αρκετά σκαμπανεβάσματα βλέπουμε στο πρόβειο γάλα, του οποίου το 2010 η παραγωγή ήταν σχεδόν 24 χιλιάδες τόνοι, το 2011 αυξήθηκε στις 27 χιλιάδες τόνους, το 2013 μειώθηκε στις 22 χιλιάδες τόνους, ενώ το 2015 έφθασε και πάλι τις 27 χιλιάδες τόνους.

Όπλο η αδυναμία

Σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος Γεωργίας, σήμερα μεγάλο ποσοστό εκμεταλλεύσεων έχει μικρό αριθμό ζώων με μειωμένη παραγωγικότητα σε γάλα, η οποία φαίνεται να σχετίζεται και με τη χαμηλή αποδοτικότητα του εργατικού δυναμικού. Επίσης, μικρό ποσοστό εκμεταλλεύσεων εμφανίζει υψηλή παραγωγικότητα ανά ζώο σε γάλα και αποδοτικότητα εργατικού δυναμικού. Το Τμήμα Γεωργίας κρίνει, πάντως χαμηλή την υφιστάμενη μέση παραγωγικότητα των ζώων σε γάλα, δηλαδή τα 155,7 λίτρα για τις αίγες και τα 125,6 λίτρα για τις προβατίνες. Όμως, όπως επισημαίνει η στρατηγική του τμήματος, οι πιο πάνω αδυναμίες του τομέα θα αποτελέσουν τις ευκαιρίες για επίτευξη του στόχου αύξησης της ποσότητας αιγινού και πρόβειου γάλακτος.

Οι δυνατότητες αύξησης

Από το 2006 μέχρι και το 2013 στην πειραματική έπαυλη του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών πραγματοποιούνταν έρευνες αναφορικά με τη δυνατότητα αύξησης της παραγωγής αιγοπρόβειο γάλακτος. Όπως διαφάνηκε από την έρευνα, τα κυπριακά πρόβατα Χίου μπορούν να παράξουν από 289 μέχρι και 439 λίτρα γάλα και η κυπριακού τύπου αίγα Δαμασκού από 415 μέχρι και 551 κιλά γάλα. Οι δικές μας αίγες σήμερα παράγουν, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, μόλις 155,7 λίτρα και τα πρόβατα 126,5 λίτρα. Δηλαδή, πολύ πιο λίγες ποσότητες από τις πραγματικές παραγωγικές ικανότητες των ζώων.

Με βάση, πάντως, τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Γεωργίας, η μέση δυνατή απόδοση παραγωγής που μπορεί να επιτευχθεί είναι 250 λίτρα ανά ζώο για τις προβατίνες και 400 λίτρα για τις αίγες. Ενόψει των πιο πάνω το υπουργείο δίνει ιδιαίτερα βαρύτητα στην αύξηση της μέσης απόδοσης των ζώων σε γάλα από τα υφιστάμενα παραγωγικά ζώα. Πρωταρχικός στόχος (ΣΤΟΧΟΣ 1) είναι όπως η παραγωγή των υφιστάμενων ζώων αυξηθεί αρχικά στο 70% της εκτιμημένης μέσης δυνητικής απόδοσης τους (ΜΔΑ), που μεταφράζεται στα 280 λίτρα για τις αίγες και στα 175 λίτρα για τα πρόβατα, και απώτερος στόχος (ΣΤΟΧΟΣ 2) είναι η παραγωγή να φτάσει στο 90 της ΜΔΑ, ήτοι στα 360 λίτρα για τις αίγες και στα 225 λίτρα για τα πρόβατα. Παράλληλα προτείνεται και η αύξηση του αριθμού των ζώων. Εφικτός στόχος είναι να φθάσουμε τα επίπεδα του 2011, δηλαδή να αυξηθεί το ζωικό κεφάλαιο κατά 99 χιλιάδες θηλυκά ζώα, δηλαδή μια αύξηση της τάξης του 28% σε σχέση με τα επίπεδα του 2015.

Τα δεδομένα

Από τη στιγμή που θα εγκριθεί το χαλλούμι ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) θα πρέπει να ξεκινήσει και η διαδικασία εφαρμογής του προτύπου. Πλήρη εφαρμογή της προδιαγραφής ΠΟΠ για το χαλλούμι (δηλαδή ελάχιστη αναλογία πρόβειου ή αιγινού ή μείγματος αυτών πάνω από το 50%) θα πρέπει να επιτευχθεί μέχρι το 2024. Όπως φαίνεται με βάση τις ποσότητες αιγινού και πρόβειου γάλακτος που παράχθηκαν το 2015 και εφαρμόζοντας το διάταγμα 80% αγελαδινό και 20% αιγοπρόβειο, παρήχθησαν 21,2 χιλιάδες τόνοι χαλλουμιού. Όμως, εφαρμόζοντας το πρότυπο, με βάση αυτές τις ποσότητες θα μπορούν να παραχθούν μόλις 9,8 χιλιάδες τόνοι χαλλουμιού. Από τη στιγμή που η κυβέρνηση θα καταφέρει να επιτευχθεί αύξηση της παραγωγής γάλακτος στο 70% της ΜΔΑ, τότε θα παραχθούν, με βάση το διάταγμα, σχεδόν 36 χιλιάδες τόνοι και βάσει του προτύπου 16,5 χιλιάδες τόνοι. Εφόσον όμως επιτευχθεί και ο ΣΤΟΧΟΣ 2, τότε θα μπορούν με βάση το διάταγμα να παράγονται 47,5 χιλιάδες τόνοι χαλλουμιού και 21,8 χιλιάδες σύμφωνα με το πρότυπο. Σε περίπτωση δε που τα παραγωγικά ζώα αυξηθούν κατά 100 χιλιάδες, δηλαδή τα πρόβατα από 205 χιλιάδες φθάσουν τις 246 χιλιάδες και οι αίγες από 147 φθάσουν τις 206 χιλιάδες, τότε η παραγωγή χαλλουμιού θα μπορεί να φθάσει τους 63 χιλιάδες τόνους και με βάση το πρότυπο τους 29 χιλιάδες τόνους.

Από τα στοιχεία προκύπτει πως υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες αύξησης των ποσοτήτων αιγινού και πρόβειου γάλακτος για την παρασκευή χαλλουμιού και πως η αύξηση αυτή θα επιτευχθεί με βελτίωση της παραγωγικότητας των ζώων σε γάλα, με παράλληλη αύξηση της ανταγωνιστικότητας του τομέα της αιγοπροβατοτροφίας, με αύξηση του ζωικού κεφαλαίου και με την αντιμετώπιση της εποχικότητας στην παραγωγή γάλακτος. Για να υπάρξει όμως βελτίωση της παραγωγικότητας των ζώων θα πρέπει να υπάρξει και γενετική βελτίωση, βέλτιστη διαχείριση των αιγοπροβατοτροφικών μονάδων, βελτίωση της οργάνωσης του τομέα και συνεργασία με άλλους κλάδους παραγωγής γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων. Απαιτείται, σύμφωνα με το Τμήμα Γεωργίας, επανασχεδιασμός του υφιστάμενου προγράμματος γενετικής βελτίωσης, με απώτερο σκοπό την αύξηση διάθεσης γενετικά βελτιωμένων ζώων και τη μέγιστη διασπορά γενετικού υλικού υψηλών αποδόσεων.

Εργαλεία για... παραγωγή

Προκειμένου, στο μεταξύ, να επιτευχθεί ο στόχος για αύξησης της παραγωγής αιγινού και πρόβειου γάλακτος, το Υπουργείο Γεωργίας προσέφερε και προσφέρει σειρά κινήτρων μέσω κυρίως των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 εφαρμόζονται, μεταξύ άλλων, τα πιο κάτω μέτρα:

• Μέτρο 4, Καθεστώς 4,1: Αφορά επενδύσεις που βελτιώνουν τις συνολικές επιδόσεις και τη βιωσιμότητα των γεωργοκτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων: Κατά την πρώτη προκήρυξη του μέτρου θα δοθούν 20 εκατομμύρια ευρώ. Από αυτά, 7 εκατομμύρια είναι στοχευμένη ενίσχυση για την αιγοπροβατοτροφία.


• Μέτρο 14: Καλή διαβίωση των ζώων (αιγοπροβατοτροφία): Θα πρέπει οι κτηνοτρόφοι να εφαρμόσουν τουλάχιστον τρεις από τις τέσσερις δράσεις που προβλέπονται και η επιχορήγηση αγγίζει τα 7 εκατομμύρια ευρώ. Η περίοδος προκήρυξης του μέτρου είναι το πρώτο τρίμηνο του 2017. Οι δράσεις είναι εξής: Εφαρμογή Βιοασφάλειας (3,37ευρώ /ενήλικο θηλυκό ζώο), διατήρηση της σωματικής κατάστασης και τη μείωση των ευνουχισμών (3,2 ευρώ /ενήλικο θηλυκό ζώο), πρόληψη των παραγόντων που προκαλούν χωλότητα (2,84 ευρώ /ενήλικο θηλυκό ζώο) και έλεγχος για εκτοπαράσιτα (2,84 ευρώ/ενήλικο θηλυκό ζώο). Εφόσον εφαρμοστούν και οι τέσσερις δράσεις, η επιδότηση ανέρχεται στα 12,25 ευρώ/ ενήλικο ζώο (αίγα/ πρόβατο).


• Μέτρο 1, Καθεστώς 1.1. «Δράσεις επαγγελματικής κατάρτισης και ανάπτυξης δεξιοτήτων»: Στα πλαίσια του μέτρου αυτού θα δοθεί η δυνατότητα στους αιγοπροβατοτρόφους για εκπαίδευση αλλά και κατάρτιση (νέων και υφιστάμενων).


• Μέτρο 9: «Σύσταση Ομάδων και Οργανώσεων Παραγωγών» - Μέγιστο ποσό 100 χιλιάδες ευρώ ανά έτος.

Για στήριξη της αιγοπροβατοτροφίας προβλέπονται επίσης ως άμεσες ενισχύσεις 3 εκατ. ευρώ ετησίως έως το 2020 μέσω συγκεκριμένων μέτρων. Το πρώτο μέτρο αφορά συνδεδεμένη κατά κεφαλή στήριξη αιγοπροβάτων σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις με προσανατολισμό την παραγωγή γάλακτος. Για φέτος η στήριξη θα δοθεί σε παραγωγούς που θα διαθέσουν 10 τόνους αιγινού / πρόβειου γάλακτος στη γαλακτοβιομηχανία. Στο πλαίσιο των άμεσων ενισχύσεων προβλέπονται άλλες 725 χιλ. ευρώ ετησίως, με το μέτρο να αφορά συνδεδεμένη κατά κεφαλή στήριξη αιγοπροβάτων σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις με προσανατολισμό την παραγωγή κρέατος.