Η μουσική μάς ενώνει: Η Νάταλη, ο Nihat και ο Μότσαρτ

Δεν έπεφτε καρφίτσα στο Παλλάς το βράδυ της τελευταίας Πέμπτης του χρόνου. Πολύς κόσμος είχε μαζευτεί στο κινηματοθέατρο για να παρακολουθήσει μια συναυλία μουσικής δωματίου. Θα μπορούσε να πει κανείς χαριτολογώντας ότι ο Μότσαρτ κι ο Μπαχ απέκτησαν τελευταίως πολλούς θαυμαστές στον τόπο μας. Τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς έτσι και δεν θα μπορούσαν άλλωστε να είναι, λόγω κουλτούρας, ωστόσο, η 20μελής ορχήστρα παρουσίασε ένα τόσο άρτιο πρόγραμμα που θα μπορούσε να κάνει πολλούς να αγαπήσουν την κλασική μουσική.

Το Παλλάς, λοιπόν, πέρα από τους ανθρώπους που πήγαν εκεί με πρώτιστο σκοπό να ακούσουν το πρόγραμμα που θα παρουσίαζε στο πρώτο της κονσέρτο η Ορχήστρα Μουσικής Δωματίου Κύπρου, γέμισε κυρίως από κόσμο που πήγε εκεί για να στηρίξει αυτή τη δικοινοτική προσπάθεια από δύο νέους Κύπριους, τον Nihat Agdac και τη Νάταλη Νεοφύτου.

Όπως μας αφηγούνται λίγες μέρες μετά, σε προσωπικό επίπεδο αυτό δεν ήταν το πρώτο τους κονσέρτο. Είναι άλλωστε επαγγελματίες μουσικοί όπως κι όλα τα μέλη της Δικοινοτικής Ορχήστρας Μουσικής Δωματίου. Ήταν όμως η πρώτη φορά που ένιωσαν τόση συγκίνηση πάνω στη σκηνή. Κι όντως ήταν πολύ όμορφη η ατμόσφαιρα. Χωρίς φτιασίδια και περιττά λόγια. Με μόνη συνοδεία τη μουσική… Και να σκεφτεί κανείς πως μόνο δύο πρόβες έκαναν, αλλά όπως λένε πίστεψαν σε αυτό και το εμπότισαν με αγάπη και υπευθυνότητα. Το αποτέλεσμα ήταν να γεμίσει η αίθουσα -και οι ψυχές των ανθρώπων και από τις δύο πλευρές της πράσινης γραμμής που ήταν εκεί- με αρμονία.

Η Νάταλη είναι μόλις 25 ετών και ο Nihat κοντά στα 30. Μιλούν στον «Π» για αυτά που έζησαν λόγω του διαχωρισμού και για αυτά που θέλουν να ζήσουν σε μια επανενωμένη πατρίδα.

Γεννηθήκατε 15-20 χρόνια μετά τον πόλεμο. Πριν γνωρίσετε άτομα από την άλλη πλευρά, ποια ήταν τα συναισθήματά σας για τους «απέναντι»;

Νάταλη: Οι γονείς μου, πρόσφυγες από το Βαρώσι και την Ομορφίτα, μετά τον πόλεμο εγκαταστάθηκαν σε ένα χωριό της Πάφου, τα Μαμώνια, το οποίο είχε και Τουρκοκύπριους. Παιδί ακόμα, θυμάμαι μια γριά Τ/Κ, απ’ τους λίγους που είχαν μείνει προφανώς μετά την εισβολή, η οποία έπινε τα πρωινά τον καφέ της με τον παππού μου στο σπίτι μας. Μιλούσε μόνο την τουρκική γλώσσα, παρ΄όλα αυτά υπήρχε προσπάθεια επικοινωνίας. Συνεπώς, μπορώ να πω ότι ήμουν θετικά προδιατεθειμένη έναντι των Τ/Κ.

Με τα όσα μαθαίνουμε στο σχολείο, όταν ήρθες σε επαφή με Τ/Κ, ένιωσες να υπάρχει σύγκρουση;

Νάταλη: Σίγουρα. Στο σχολείο μας μεγαλώνουν για να μισήσουμε τους Τ/Κ. Είναι πολύ σκληρή λέξη το μίσος, αλλά αυτό αισθάνομαι ότι συμβαίνει. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, αναρωτιέμαι πώς θα μπορούσαμε ποτέ εμείς οι νεότεροι, που δεν είχαμε σχέσεις με την άλλη κοινότητα, να δούμε με θετικό φακό τη λύση… Εμένα με διαμόρφωσε η οικογένειά μου. Ήταν καταλυτικός ο ρόλος της στο να πιστέψω στην ειρηνική συμβίωση με τους Τ/Κ. Το σωστό όμως θα ήταν και το σχολείο να παίζει αυτόν τον ρόλο της διαπαιδαγώγησης της λύσης. Είναι πιο εύκολο να πλάσεις τους νέους που δεν έζησαν τον πόλεμο, που δεν έχουν μέσα τους ακραίο εθνικισμό και να τους αξιοποιήσεις ως μια ήρεμη δύναμη που θα συμβάλει στη λύση.

Nihad: Δεν ένιωσα ποτέ ότι ζούσαν εχθροί στην άλλη πλευρά. Μια παιδική ανάμνηση που έχω είναι με τον πατέρα μου που όποτε πήγαινε για ψώνια ερχόταν πάντα στο σπίτι και μου έδινε μια σοκολάτα και μου έλεγε: ‘Nihad ο φίλος σου σου στέλνει αυτή τη σοκολάτα’. Κι εγώ ρωτούσα ‘ποιος φίλος’ και μου έλεγε ‘Ο Νικολής’. Και τον ρωτούσα ‘ποιος είναι ο Νικολής;’ γιατί εγώ δεν ήξερα κανέναν με αυτό το όνομα. Και μου έλεγε ‘Ο Ε/Κ φίλος σου’ που κάποτε θα τον συναντούσα… Τελικά δεν ήταν ο Νικολής, ήταν η Νάταλη (γέλια)… Μεγάλωσα σε ένα σπίτι ειρηνικό όπου μιλούσαν άπταιστα ελληνικά. Όχι μόνο οι παππούδες μου, αλλά και ο πατέρας μου μιλάνε πολύ καλά ελληνικά. Η μητέρα μου όχι, γιατί στο χωριό της, τα Κούκλια Μεσαορίας, οι Τ/Κ ήταν η πλειοψηφία κι όπως μου έχει πει, οι Ε/Κ στο χωριό μιλούσαν τουρκικά. Η οικογένεια του πατέρα μου κατάγονται από τη Λουρουτζίνα. Έχω ακούσει πολλές ιστορίες για το πώς οι άνθρωποι στη Λουρουτζίνα βοήθησαν στην ασφαλή ανταλλαγή των πληθυσμών στη διάρκεια του πολέμου και των δικοινοτικών ταραχών. Ναι, μεγάλωσα χωρίς να νιώθω πως οι Ε/Κ είναι εχθροί μου, χωρίς αυτό να σημαίνει πως στο σχολείο δεν μας έμαθαν και το αντίθετο… Ξέρω πολλούς απ’ το σχολείο που έχουν αντίθετες απόψεις από τη δική μου.

Τα οδοφράγματα άνοιξαν όταν ήσασταν 12 και 15 χρονών. Πώς ήταν η εμπειρία της μετάβασης στην άλλη πλευρά;

Nihad: Προσωπικά έτυχε να γνωρίσω Ε/Κ πριν ανοίξουν τα οδοφράγματα. Ήμουν 12 χρονών και ήμουν στις ΗΠΑ, όπου γνώρισα τη Βικτώρια, μουσικός κι αυτή, και γίναμε φίλοι. Χρειάστηκε φυσικά ένας μήνας, μας πήρε καιρό, αλλά ακόμα και σήμερα, μετά από σχεδόν 20 χρόνια, εξακολουθούμε να είμαστε φίλοι. Μετά γνώρισα πολλούς Ε/Κ. Και στην Τουρκία όπου σπούδαζα και στο Λονδίνο. Με κάποιους γίναμε φίλοι. Δυο φίλοι μου Ε/Κ ήρθαν και στο πρώτο κονσέρτο της ορχήστρας μας την περασμένη εβδομάδα και μου έκαναν έκπληξη… Ειλικρινά, πολλές είναι οι φορές που αναρωτιέμαι ‘γιατί’. Ποιο είναι το πρόβλημα που δεν βλέπω εγώ; Γιατί για εμένα, όταν υπάρχει αλληλοσεβασμός, όταν αντιλαμβανόμαστε τα κοινά και τις διαφορές μας, δεν υπάρχει πρόβλημα στο να ζούμε ειρηνικά.

Νάταλη: Εμείς πήγαμε πολλές φορές όταν πλέον άνοιξαν τα οδοφράγματα. Πήγαμε για να δούμε καταρχήν τον τόπο των γονιών μας και μετά για να ζήσουμε τον τόπο, να δούμε το άλλο μισό της Κύπρου μας. Οποιοσδήποτε πάει για πρώτη φορά θα νιώσει πως είναι ένας άλλος κόσμος. Ειδικά για εμάς που γεννηθήκαμε σε μια μοιρασμένη πατρίδα. Αλλά όσο περνάνε τα χρόνια κι όσο γνωρίζω Τ/Κ νιώθω πως έχουμε κοινά πολλά. Έχουμε κοινές συνήθειες. Κοινή κουλτούρα.

Συζήτηση Κυπριακού

Γνωριστήκαμε στην κρατική ορχήστρα νέων το 2009 και μετά ξανασυναντηθήκατε στο Λονδίνο, όπου η φιλία σας μεγάλωσε. Συζητούσατε καθόλου το Κυπριακό όσο ήσασταν στο Λονδίνο;

Nihad: Πολλές φορές. Φυσικά. Είχαμε πολλή πλάκα μαζί στο Λονδίνο. Είχαμε μια κοινή φίλη, τη Σάββια, μουσικός κι αυτή, και μαζευόμαστε όλοι μαζί πότε για να πάμε στην ταβέρνα πότε για καφέ ή για τσάι. Άλλες νύχτες μαζευόμαστε για φαγητό και κρασί στο σπίτι της Νάταλης. Αγωνιούσαμε για το τι θα γίνει στην Κύπρο και ανησυχούσαμε και τι θα απογίνουμε εμείς… Μέσα από τη φιλία μας εμπιστευτήκαμε ο ένας τον άλλο.

Νάταλη: …Διαφορετικά δεν θα ήταν εύκολο να δημιουργήσουμε αυτή την ορχήστρα.

Ποιες είναι οι σκέψεις σας για το Κυπριακό σήμερα;

Nihad: Είναι δύσκολη η κατάσταση. Αλλά δεν βλέπω τον λόγο γιατί να μην φτάσουμε στη λύση. Δεν είμαι πολιτικός, αλλά πιστεύω ότι οι πολιτικοί που εκλέξαμε είναι εκεί για να μας βοηθήσουν να φτάσουμε σε μια συμφωνία και πώς να ψηφίσουμε στο δημοψήφισμα. Ελπίζω πως αυτή τη φορά θα μας δώσουν αρκετό χρόνο για να κατανοήσουμε το σχέδιο λύσης που θα έρθει. Θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε τυφλοί, εάν δεν βλέπουμε τα οφέλη από τη λύση. Κάνουμε ήδη πράγματα μαζί μέσα στην κοινωνία, πολλές φορές αντιμετωπίζουμε προβλήματα και άσχημα σχόλια και ακούμε πράγματα που μας ενοχλούν, αλλά είμαι σίγουρος πως αν είμαστε μαζί, θα είναι καλύτερα. Είναι πολύ απλό. Η δική μας γενιά γεννήθηκε πολύ καιρό μετά τον πόλεμο. Έχουμε ακούσει την ιστορία απ’ όλες τις τες πλευρές. Θα θέλαμε να ακούσουμε και την ιστορία της λύσης…

Νάταλη: Μόνο καλό θα φέρει στην κοινωνία και ειδικά στους νέους η λύση.

Nihad: Δεν μπορούμε να συνεχίζουμε τη ζωή μας αγνοώντας τι συμβαίνει 10 μέτρα πιο κάτω…

Πολλοί είναι αυτοί που φοβούνται τη λύση. Τι θα τους λέγατε;

Nihad: Κατά την άποψή μου, υπάρχουν δύο διαφορετικές κατηγορίες ανθρώπων που φοβούνται τη λύση. Η μια είναι αυτή που έχει οφέλη από τη μη λύση και η άλλη ενδεχομένως να είναι οι άνθρωποι με κακές εμπειρίες που δεν μπορούν να εμπιστευτούν την άλλη πλευρά. Δυστυχώς, αυτοί που έχουν οφέλη από τη μη λύση έχουν μεγάλη επιρροή στην ομάδα των ανθρώπων που φοβούνται τη λύση. Αλλά αυτοί που φοβούνται, όταν θα έρθει η λύση θα αντιληφθούν πως δεν είχαν κανέναν λόγο να φοβούνται. Τη μη λύση την είδαμε. Τόσο καιρό μόνο αυτοί που δεν πίστευαν στη λύση είχαν την ευκαιρία να δείξουν ότι είναι σωστοί. Τώρα είναι η δική μας ώρα να τους δείξουμε η λύση είναι η σωστή λύση.

Πώς οραματίζεστε το μέλλον σε μια ενιαία Κύπρο;

Νάταλη: Πιστεύω πως η λύση δεν μπορεί να εφαρμοστεί από τη μια μέρα στην άλλη. Ακόμα και με μια συμφωνία η λύση δεν θα εφαρμοστεί σε μία νύχτα. Θα πάρει χρόνια να εξομαλυνθεί η κατάσταση. Για αυτό πρέπει να λύσουμε τώρα το Κυπριακό. Ώστε σε 20 χρόνια τα δικά μας παιδιά να ζουν σε μια ενωμένη Κύπρο. Κι όσο περνά ο χρόνος δυσκολεύουν τα πράγματα για να φτάσουμε σε μια συμφωνία. Αλλά και χωρίς λύση να ξέρετε πως δεν μπορεί τίποτα να μας σταματήσει. Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε μέχρι να έρθει η ώρα της ειρήνης και της επανένωσης.

Εσείς αντιμετωπίσατε προβλήματα στη μεταξύ συνεργασία για την υλοποίηση αυτού του δικοινοτικού πρότζεκτ;

Νάταλη: Όχι. Καθόλου. Αν και είμαστε εντελώς διαφορετικοί ως άνθρωποι. Εγώ είμαι πολύ οργανωτική. Τα θέλω όλα στην ώρα τους και να λειτουργούν αποτελεσματικά. Αλλά ο Nihat έχει τις ιδέες και το ταλέντο…

Nihat: Εγώ μάλλον είμαι λίγο περισσότερο τρελός απ' ό,τι χρειάζεται. Λίγη τρέλα χρειάζεται, γιατί στην Κύπρο οι άνθρωποι πάντα ψάχνουν τον εύκολο τρόπο, προτιμούν να μην εμπιστεύονται και να βλέπουν με καχυποψία. Η Νάταλη από την άλλη έχει τη ζώνη ασφαλείας στη συνεργασία μας… Πιστεύω είναι απαραίτητα και τα δύο αυτά. Δεν έχει σημασία πόσο τρελός είμαι ούτε πόσο οργανωτική είναι η ίδια, πάντα βρίσκουμε τον τρόπο για να συνεργαστούμε.