Έντομο απειλεί τα παπουτσόσυκα

Ενδεχομένως να μην τα καταφέρουμε να γευτούμε παπουτσόσυκο το καλοκαίρι, λόγω ενός εντόμου που προσβάλλει τις παπουτσοσυκιές (φραγκοσυκιές) με αποτέλεσμα να τις καταστρέφει εντελώς.

Τα προσβεβλημένα φυτά παρουσιάζουν χλωρώσεις και μαρασμό, ενώ σε έντονες προσβολές υπάρχει ο κίνδυνος να προκληθεί ξήρανση και νέκρωση των φύλλων και των καρπών, που τελικά καταρρέουν. Το έντομο έχει την ικανότητα να καταστρέφει ολόκληρο το φυτό σε σύντομο χρονικό διάστημα, κάποιες φορές εντός μερικών μηνών.

Πρόκειται για τον ψευδόκοκκο της φραγκοσυκιάς με την ονομασία Dactylopius opuntiae, ο οποίος μέχρι στιγμή έχει εντοπιστεί σε φυτά στις περιοχές Παραλίμνι, Αγία Νάπα, Σωτήρα, Δερύνεια και Λιοπέτρι, ωστόσο σύμφωνα με το Τμήμα Γεωργίας εύκολα μπορεί να επεκταθεί σε φυτά και άλλων περιοχών.

Ήδη το Τμήμα Γεωργίας έχει ενημερώσει για τον εντοπισμό του εντόμου που προσβάλλει τις παπουτσοσυκές και καλεί το κοινό να επικοινωνεί με τα επαρχιακά γραφεία εάν διαπιστώνει προσβολή.

Το έντομο αυτό ανήκει στους ψευδόκοκκους και προσβάλλει αποκλειστικά φυτά της οικογένειας των κακτοειδών με ιδιαίτερη προτίμηση στις φραγκοσυκιές και σε άλλους κάκτους του γένους Opuntia.

Το έντομο έχει τα γενικά χαρακτηριστικά των κοινών ψευδόκοκκων που προσβάλλουν φυτά και δέντρα. Έχει ωοειδές προς στρογγυλό σχήμα και καλύπτεται από λευκή κηρώδη ουσία, κοινώς γνωστή ως «βαμβακάδα». Χαρακτηριστικό του εντόμου είναι το έντονο κόκκινο χρώμα που φέρει το σώμα των ενήλικων θηλυκών και των ανήλικων σταδίων (προνυμφών) του εντόμου.

Σύμφωνα με το Τμήμα Γεωργίας, το έντομο έχει πολλές γενιές το έτος και η διάρκεια του βιολογικού του κύκλου καθώς και ο αριθμός των γενεών εξαρτώνται από τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες. Εναποθέτει μεγάλο αριθμό αβγών, κόκκινου χρώματος, μέσα στη βαμβακάδα που δημιουργεί. Έρπουσες προνύμφες εκκολάπτονται από τα αβγά και μετακινούνται σε όλα τα μέρη του φυτού.

Ο άνεμος και οι ανθρώπινες δραστηριότητες (όπως είναι οι καλλιεργητικές φροντίδες, εμπορία προσβεβλημένων καρπών) συμβάλλουν σημαντικά στη μετακίνηση και διασπορά του εντόμου σε νέα δέντρα και περιοχές, ενώ δύναται να μεταφερθεί και μέσω ζώων ή πτηνών.

Τα συμπτώματα

Το Τμήμα Γεωργίας εξηγεί ακόμα πως ενδεικτικό σύμπτωμα της παρουσίας του εντόμου στο προσβεβλημένο φυτό αποτελεί η παρουσία βαμβακάδας που φέρει το ίδιο το έντομο.

Το Τμήμα Γεωργίας ενθαρρύνει τους καλλιεργητές σε περίπτωση υποψίας ή εντοπισμού του εντόμου σε φραγκοσυκιές να επικοινωνήσουν με τα κατά τόπους Επαρχιακά Γεωργικά Γραφεία.

Ο ψευδόκοκκος της φραγκοσυκιάς έχει καταγωγή από το Μεξικό και τις γειτονικές χώρες της Κεντρικής Αμερικής. Μάλιστα επί αρχαιοτάτων χρόνων γίνονταν εκτροφές του εν λόγω εντόμου για την παραγωγή της καρμίνης. Η καρμίνη είναι μια ισχυρή φυσική χρωστική ουσία, που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία τροφίμων, στη φαρμακευτική κοσμητική και την υφαντοποιία. Η καρμίνη ή καρμίνιο προέρχεται από τα αποξηραμένα, κονιορτοποιημένα σώματα των θηλυκών εντόμων.

Σημαντικό χαρακτηριστικό του Dactylopius opuntiae είναι η χρήση του ως βιολογική μέθοδος καταπολέμησης διαφόρων κακτοειδών φυτών και κυρίως για είδη που θεωρούνται ιθαγενή για μια τοποθεσία/περιοχή/χώρα. Παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση στην Ισπανία όπου το 2009 χρησιμοποιήθηκε για καταπολέμηση ιθαγενών φυτών κάκτων στις παραλιακές ακτές της Βαλένθιας. Το έντομο εντοπίζεται στο Μεξικό και τις γειτονικές χώρες της Κεντρικής Αμερικής και έχει ευρέως διαδοθεί και σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές κυρίως λόγω ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Στη μεσογειακή λεκάνη επίσημα εντοπίστηκε και καταγράφηκε πρώτη φορά στην Ισπανία (2009), ακολούθως στο Ισραήλ (2011) και στο Μαρόκο (2011). Αναφορές περιγράφουν την ύπαρξη του Dactylopius opuntiae και στη Γαλλία από το 1996. Στην Κύπρο εντοπίστηκε και ταυτοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2016 στις ελεύθερες περιοχές της επαρχίας Αμμοχώστου. Το Τμήμα Γεωργίας αναφέρει πως από τις μέχρι σήμερα πληροφορίες δεν εντοπίστηκε σε άλλες περιοχές της ελεύθερης Κύπρου. Ο άνεμος συμβάλλει τα μέγιστα στη μετακίνηση και διασπορά των προνυμφικών σταδίων και κατά συνέπεια στην εγκατάστασή τους σε νέες θέσης προσβολής. Σημαντικοί παράγοντες στη μετακίνηση και διασπορά του εντόμου αποτελούν τα ζώα και τα πουλιά καθώς και οι ανθρώπινες δραστηριότητες συμπεριλαμβανομένης της εμπορίας των φρούτων της φραγκοσυκιάς.

Γενικά, το έντομο έχει την ικανότητα να μετακινείται σχετικά γρήγορα και από παρατηρήσεις που έγιναν στην Ισπανία το έντομο μετακινήθηκε σε διάστημα ενός έτους 30 χιλιόμετρα.

Αντιμετώπιση

Το Τμήμα Γεωργίας προειδοποιεί πως η αντιμετώπιση του εντόμου είναι δύσκολη λόγω της προστασίας που του παρέχεται από τις κηρώδεις ουσίες που εκκρίνει, τη βαμβακάδα η οποία καλύπτει το σώμα του. Για τον ίδιο λόγο η γενικότερη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων στις περισσότερες περιπτώσεις δεν αποφέρει την αναμενόμενη αποτελεσματικότητα. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι ικανοποιητικά αποτελέσματα δίνει η χρήση αλάτων καλίου (κοινώς σαπούνι), azadiracthin και θερινά λάδια. Οι φυσικοί εχθροί του εντόμου αποτελούν σημαντικό μέτρο καταπολέμησης και γι’ αυτό θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην ενδυνάμωση του πληθυσμού τους και γενικότερα την ενίσχυση και ενθάρρυνση της βιοποικιλότητας περιορίζοντας τη χρήση ευρέως φάσματος φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Ως πιο κοινοί φυσικοί εχθροί του εντόμου αναφέρονται το κολεόπτερο, το δίπτερο, το λεπιδόπτερο και το νευρόπτερο.