Παίρνουμε ρίσκο για τη ζωή μας για μια σπάνια θρόμβωση – Υπερβολικός φόβος για AstraZeneca

Τα πάνω-κάτω στο εμβολιαστικό μας πρόγραμμα φέρνουν τα περιστατικά θρομβώσεων, ιδιαίτερα μετά τον θάνατο της 39χρονης Βρετανίδας. Μπορεί να μιλάμε για ένα περιστατικό στις 500 χιλιάδες δόσεις που έχουν χορηγηθεί μέχρι στιγμής, ωστόσο το γεγονός ότι 39χρονη έπαθε θρομβοεμβολικό επεισόδιο δέκα μέρες αφότου εμβολιάστηκε με το εμβόλιο της AstraZeneca δημιουργεί ερωτήματα ως προς το κατά πόσον το Υπουργείο Υγείας πρέπει να παραμείνει πιστό στις συστάσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων ή αν θα πρέπει να χαράξει τα δικά του όρια στη χορήγηση εμβολίων, στη βάση των δεδομένων που υπάρχουν μετά και τον εμβολιασμό σχεδόν του 50% του πληθυσμού με την πρώτη δόση εμβολίου. Όποια και να είναι η απόφαση του Υπουργείου Υγείας, οι πολίτες έχουν χάσει πλέον κάθε ίχνος εμπιστοσύνης προς το εμβόλιο της AstraZeneca, με το εμβολιαστικό πρόγραμμα της χώρας να τίθεται σε κίνδυνο. Εκτός από τους πολίτες που δεν επιθυμούν να κλείσουν ραντεβού για εμβολιασμό με το εν λόγω σκεύασμα, πλέον υπάρχουν και αυτοί που ενώ έλαβαν την πρώτη δόση κάνουν δεύτερες σκέψεις ως προς το αν θα πρέπει να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους. Το γεγονός ότι υπάρχει δυσπιστία μεταξύ των πολιτών απέναντι στο εμβόλιο προκύπτει και από το ότι χθες από τα 10.590 ραντεβού που διατέθηκαν μέσω της Πύλης Εμβολιασμού για τους πολίτες 43 με 45 ετών διευθετήθηκαν μόνο τα 4.600, με την Πύλη να παραμένει και σήμερα ανοιχτή για τις συγκεκριμένες ηλικίες.

Ηλικιακοί περιορισμοί 

Όπως επεσήμανε το μέλος της επιδημιολογικής ομάδας δρ Πέτρος Καραγιάννης, είναι λογικό οι πολίτες να φοβούνται αλλά πρέπει να δούμε και λίγο τι λένε οι αριθμοί, τονίζοντας ότι όσοι είναι να λάβουν τη δεύτερη δόση του εμβολίου δεν πρέπει να φοβούνται καθώς εάν ο οργανισμός δεν αντέδρασε με αρνητικές παρενέργειες στην πρώτη δόση μάλλον δεν θα αντιδράσει ούτε για τη δεύτερη, καθώς τα θρομβοεμβολικά επεισόδια που έχουν καταγραφεί μέχρι στιγμής στην πλειονότητά τους προέκυψαν μετά τη χορήγηση της πρώτης δόσης. Μέχρι στιγμής στην Κύπρο έχουν καταγραφεί πέντε περιστατικά θρομβώσεων, εκ των οποίων τα τέσσερα αφορούν το εμβόλιο της AstraZeneca και ένα το εμβόλιο της Pfizer, ενώ το σοβαρότερο αφορά την 39χρονη από τη Βρετανία η οποία απεβίωσε το πρωί της Δευτέρας. H επιδημιολογική ομάδα βλέπει εκ νέου το ζήτημα της εφαρμογής ηλικιακών περιορισμών για το εμβόλιο της AstraZeneca, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι δεν αποκλείεται εντός των επόμενων ημερών να τεθεί φραγμός ούτως ώστε το εμβόλιο να μην χορηγείται σε άτομα κάτω των 40 ετών. Σύμφωνα με πληροφορίες, η πλειοψηφία των μελών της επιδημιολογικής ομάδας ήταν εξαρχής υπέρ του να τεθούν ηλικιακοί περιορισμοί για το συγκεκριμένο εμβόλιο, ωστόσο λόγω του ότι δεν υπήρχε επάρκεια δεδομένων αλλά και εμβολίων το Υπουργείο Υγείας αποφάσισε να υιοθετήσει τις συστάσεις του ΕΜΑ. Ωστόσο τώρα τα πράγματα αλλάζουν, καθώς ανά το παγκόσμιο έχουν γίνει εκατομμύρια εμβολιασμοί, με τους επιδημιολόγους να υποστηρίζουν ότι σε περίπτωση που το αποφασίσει το Υπουργείο Υγείας μπορούμε να αποκλείσουμε τα εμβόλια της AstraZeneca για τους πολίτες κάτω των 40 ετών.

Υπάρχουν επιλογές

Από την άλλη στο Υπουργείο Υγείας φαίνεται να επικρατεί αντίθετη άποψη, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι αν δεν υπάρξει επίσημη σύσταση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων ή από το ECDC το εμβολιαστικό πρόγραμμα θα παραμείνει ως έχει. Η διαφορά της Κύπρου με τις υπόλοιπες χώρες που θέτουν όρια είναι ότι στο νησί μας δεν είναι υποχρεωτικός ο εμβολιασμός, ενώ στους πολίτες δίνεται το δικαίωμα επιλογής ανάμεσα σε τέσσερα διαφορετικά εμβόλια, με πηγές από το Υπουργείο Υγείας να υποστηρίζουν ότι από τη στιγμή που είναι συνειδητή επιλογή των πολιτών ο εμβολιασμός με το εν λόγω σκεύασμα δεν τίθεται θέμα απόσυρσής του από το οπλοστάσιο που διαθέτουμε κατά του κορωνοϊού. Εξάλλου, βάσει και των δεδομένων που συλλέγουν οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες, οι πολίτες που έχουν εμβολιαστεί με το εμβόλιο της AstraZeneca στην πλειονότητά τους είχαν ήπιες έως και καθόλου παρενέργειες, την ίδια ώρα που απέκτησαν προστασία απέναντι στον ιό, γεγονός που αποδεικνύεται από τη δραματική πτώση των επιδημιολογικών δεικτών. Μέχρι τις 23 Μαΐου 359.952 άτομα (ποσοστό 48,6%) έλαβαν την 1η δόση του εμβολίου και 155.192 άτομα (ποσοστό 21%) ολοκλήρωσαν το εμβολιαστικό τους σχήμα, με το Υπουργείο Υγείας να ευελπιστεί ότι τα μεμονωμένα περιστατικά, που διερευνώνται από τον ΕΜΑ, δεν θα επηρεάσουν σημαντικά τη ροή των εμβολιασμών και δεν θα ανατρέψουν την πορεία της χώρας προς επίτευξη του στόχου για εμβολιασμό του 65% του πληθυσμού μέχρι τα τέλη Ιουνίου. Σήμερα μέσω της Πύλης Εμβολιασμού δίνεται δεύτερη ευκαιρία για να κλείσουν ραντεβού στους πολίτες 43-45 ετών, ενώ την Πέμπτη η Πύλη θα ανοίξει ξανά για τους πολίτες άνω των 70 ετών.

Αγνοούν το ΕΜΑ και κάνουν τα δικά τους

Η συσχέτιση του εμβολίου της AstraZeneca με περιστατικά θρομβώσεων, και ιδιαίτερα σε άτομα κάτω των 40 ετών, επαναφέρει στο προσκήνιο το πρόβλημα με τις διαφοροποιήσεις στα εμβολιαστικά προγράμματα των χωρών, με την κάθε μια να ακολουθεί τη δική της πορεία όσον αφορά τη χορήγηση του εμβολίου. Μπορεί η Κύπρος να ακολούθησε εξαρχής τις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων, ο οποίος συνεχίζει να τονίζει ότι τα οφέλη του εμβολιασμού είναι περισσότερα από τις σοβαρές παρενέργειες που μπορεί να έχει, ωστόσο δεκάδες ήταν οι χώρες που έθεσαν ηλικιακά όρια στη χορήγηση του εμβολίου ή που σταμάτησαν εντελώς τη χορήγησή του. Αυτές οι αλλαγές από χώρα σε χώρα αύξησαν το αίσθημα της ανασφάλειας των πολιτών, οι οποίοι μπορεί να αντιλαμβάνονται την αξία του εμβολιασμού ωστόσο συνεχίζουν να γυρίζουν επιδεικτικά την πλάτη στο εμβόλιο της AstraZeneca.

300 θρομβώσεις

Με βάση τα δεδομένα που έχει στη διάθεσή του ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, μέχρι τα τέλη Απριλίου έχουν καταγραφεί παγκοσμίως περισσότερα από 300 περιστατικά σπάνιων θρομβώσεων που συνδυάζονται με χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων, μετά από χορήγηση εμβολίων κατά της Covid-19. Συγκεκριμένα, έχουν αναφερθεί 287 περιστατικά που σχετίζονται με το εμβόλιο της AstraZeneca, 8 με το αυτό της Johnson & Johnson, 25 με της Pfizer και 5 με της Moderna. Μέχρι τις 2 Μαΐου 2021 είχαν παραδοθεί από τις παρασκευάστριες φαρμακευτικές εταιρείες 187.490.581 δόσεις εμβολίων κατά του κορωνοϊού στην ΕΕ, µε το 65,6% αυτών των δόσεων να είναι των εταιρειών Pfizer/BioNTech, το 23,8% της AstraZeneca, το 8,9% της Moderna και το 1,1% της εταιρείας Johnson & Johnson. Από τις δόσεις των εμβολίων που είχαν παραδώσει είχαν ήδη χορηγηθεί στους Ευρωπαίους πολίτες 153.770.592 δόσεις εμβολίων, οι οποίες αντιστοιχούσαν στο 90,3% των δόσεων των εταιρειών Pfizer/BioNTech, στο 67,9% των δόσεων της AstraZeneca, στο 69,1% των δόσεων της Moderna και στο 22,7% των δόσεων της Johnson & Johnson. Αυτό συνεπάγεται ότι σε αναλογία εμβολιασμών, τα εμβόλια της AstraZeneca καταγράφουν περισσότερες θρομβώσεις, με τις περισσότερες να καταγράφονται κατά την πρώτη δόση χορήγησης του εμβολίου.

Αλλαγές λόγω θρόμβων

Μετά τις καθυστερήσεις που παρουσιάστηκαν στα μέσα Φεβρουαρίου στις παραδόσεις εμβολίων της AstraZeneca, σημαντική μερίδα ευρωπαϊκών χωρών στράφηκε προς τη δημιουργία ιδιωτικών συμφωνιών με εταιρείες παρασκευής εμβολίων, γεγονός που τους επέτρεψε να θέσουν ηλικιακούς περιορισμούς για το εμβόλιο της Οξφόρδης. Αυτό φαίνεται εξάλλου και από το γεγονός ότι κράτη που μέσω των συμφωνιών που έκαναν, είτε εντός είτε εκτός ΕΕ, τροποποιούν με μεγαλύτερη ευκολία τις οδηγίες προς τους πολίτες που θέλουν να εμβολιαστούν. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι γλύτωσαν τα περιστατικά θρομβώσεων καθώς αρχικά οι πλείστες χώρες χορηγούσαν το συγκεκριμένο εμβόλιο σε άτομα άνω των 60 ή των 55 ετών. Ο λόγος ήταν ότι στις κλινικές δοκιμές φάσης τρία, για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας αλλά και των παρενεργειών του συγκεκριμένου εμβολίου, συμπεριλήφθηκε μικρός αριθμός πολιτών άνω των 55 ετών, με τα κράτη να ανησυχούν παρά τις διαβεβαιώσεις του ΕΜΑ. Ωστόσο το μεγάλο πρόβλημα άρχισε όταν σε διάφορες χώρες άρχισαν να καταγράφονται περιστατικά θρομβώσεων, τα οποία αφορούν κυρίως γυναίκες κάτω των 40 ετών. Ο ΕΜΑ προς το παρόν υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ φύλου και ηλικίας με τις παρενέργειες του εμβολίου, ωστόσο αυτό δεν εμπόδισε τις χώρες να αναθεωρήσουν το εμβολιαστικό τους πρόγραμμα και να αποκλείσουν τις νεαρότερες ηλικίες από τον εμβολιασμό με AstraZeneca. Ακόμη και η Μεγάλη Βρετανία η οποία εμβολίασε τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού της με το εμβόλιο της AstraZeneca ανακοινώθηκε εδώ και καιρό πως δεν θα χορηγηθεί σε άτομα κάτω των 40 ετών, δίνοντας στους πολίτες το δικαίωμα επιλογής ανάμεσα στα εμβόλια των Moderna και Pfizer/BioNTech.

Κάθε χώρα τα δικά της 

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Ρυθμιστική Αρχή Υγείας της Μ. Βρετανίας, μόνο ένας στο 1 εκατομμύριο Βρετανούς που έκανε και τη δεύτερη δόση του εμβολίου της AstraZeneca κατά του κορωνοϊού παρουσίασε θρομβοεμβολικό επεισόδιο. Συγκεκριμένα, έξι άτομα από τα 5,9 εκατομμύρια που έλαβαν τη δεύτερη δόση του AstraZeneca εμφάνισαν θρομβώσεις. Το ποσοστό είναι πολύ χαμηλότερο από το αντίστοιχο που αφορούσε την πρώτη δόση του εμβολίου, αφού εντοπίστηκαν 242 περιπτώσεις στα 22,6 εκατομμύρια άτομα που εμβολιάστηκαν, δηλαδή περίπου ένας στους 100.000. Αντιστοίχως στη Γαλλία από την έναρξη των εμβολιασμών με το συγκεκριμένο σκεύασμα έχουν αναφερθεί 34 περιπτώσεις σπάνιων θρομβώσεων, οι 11 εκ των οποίων ήταν θανατηφόρες. Συνολικά, μέχρι τις 6 Μαΐου είχαν χορηγηθεί περισσότερες από 4.068.000 δόσεις του εμβολίου αυτού, με βάση τα στοιχεία του Γαλλικού Οργανισμού Φαρμάκων (ANSM), με τη χώρα να αλλάζει τα πλάνα της και από τις 19 Μαρτίου να χορηγεί το εμβόλιο της AstraZeneca μόνο σε άτομα ηλικίας άνω των 55 ετών. Μελετώντας τις στρατηγικές που ακολουθούν οι διάφορες χώρες μπορεί κανείς να αντιληφθεί εύκολα ότι δεν υπάρχει μια ενιαία στρατηγική στη χρήση των εμβολίων, και ότι η κάθε χώρα βάζει τους δικούς της περιορισμούς. Για παράδειγμα η Μάλτα χορηγεί το εμβόλιο της AstraZeneca σε πολίτες από 18 μέχρι 70 ετών, ενώ η Ελλάδα μόνο σε πολίτες άνω των 30 ετών. Σημαντική μερίδα χωρών εμβολιάζουν με AstraZeneca μόνο πολίτες άνω των 50 ετών όπως είναι η Ιρλανδία, η Εσθονία και το Λουξεμβούργο, ενώ οι πλείστες χώρες το χρησιμοποιούν μόνο σε πολίτες άνω των 60 ετών, όπως είναι για παράδειγμα η Βουλγαρία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ολλανδία.