Χρυσά διαβατήρια: Στο μεγάλο φαγοπότι και κτηματομεσίτες - Έλεγχοι που δεν γίνονταν

Tη δημοσιοποίηση του τελικού πορίσματος της Ερευνητικής Επιτροπής για τα «χρυσά» διαβατήρια, που τοποθετείται χρονικά εντός του επόμενου μήνα, αναμένει το Συμβούλιο Εγγραφής Κτηματομεσιτών προκειμένου να διαπιστώσει κατά πόσο μέλη του που ενεπλάκησαν στο Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα (ΚΕΠ) και στα «χρυσά» διαβατήρια υπέπεσαν σε πειθαρχικά παραπτώματα με βάση τον περί Κτηματομεσιτών Νόμο. Σημειώνεται ότι μεγάλος αριθμός συναλλαγών που αφορούσαν το ΚΕΠ διενεργήθηκαν μέσω κτηματομεσιτών, με τις μεγαλύτερες εταιρείες ανάπτυξης γης να κατέχουν και άδεια κτηματομεσίτη.

Στο ενδιάμεσο πόρισμά της για τα «χρυσά» διαβατήρια η Ερευνητική Επιτροπή επιρρίπτει ευθύνες στη Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης (ΜΟΚΑΣ) της Νομικής Υπηρεσίας, καθώς ήταν η αρμόδια εποπτική αρχή για τις επαγγελματικές δραστηριότητες των κτηματομεσιτών μέχρι τον Απρίλιο του 2018, οπόταν η αρμοδιότητα περιήλθε στο Συμβούλιο Εγγραφής Κτηματομεσιτών με την ψήφιση τροποποιητικού νόμου. Δηλαδή, για κτηματικές συναλλαγές εκ μέρους κτηματομεσιτών δυνάμει του περί Κτηματομεσιτών Νόμου, οι οποίες κατηγοριοποιήθηκαν ως «άλλες δραστηριότητες» και για τις οποίες οι κτηματομεσίτες έπρεπε να προβαίνουν σε ελέγχους δέουσας επιμέλειας την περίοδο Ιανουαρίου 2008 - Απριλίου 2018 αρμόδια εποπτική αρχή ήταν η ΜΟΚΑΣ. «Με δεδομένο ότι μεγάλος αριθμός συναλλαγών που αφορούσαν το ΚΕΠ διενεργήθηκαν, μεταξύ άλλων, και μέσω κτηματομεσιτών θα ανέμενε κάποιος ότι η αρμόδια εποπτική αρχή για τον κλάδο αυτό όσον αφορά θέματα παρεμπόδισης ξεπλύματος παράνομου χρήματος, θα προέβαινε σε ελέγχους, συστάσεις ή στο ελάχιστο θα εξέδιδε οδηγίες προς τα πρόσωπα που υπόκεινται στην εποπτεία της και θα παρακολουθούσε, θα αξιολογούσε και θα επόπτευε την εφαρμογή του Μέρους VIII του Ν.188(Ι)/2007 που ήταν σχετικό» σχολιάζει στο ενδιάμεσο πόρισμά της η Ερευνητική Επιτροπή. Συναφώς, σημειώνεται ότι σε συνεδρία της συμβουλευτικής αρχής καταπολέμησης αδικημάτων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας που πραγματοποιήθηκε στις 25/9/2018, ο εκπρόσωπος της Κεντρικής Τράπεζας εισηγήθηκε οι εταιρείες ανάπτυξης γης που δεν εμπίπτουν στον ορισμό του «κτηματομεσίτη», να εποπτεύονται από κάποια αρχή αφού κατά την αξιολόγηση κινδύνου για την Κύπρο (National Risk Assessment) είχε εντοπιστεί κίνδυνος από τον τομέα αυτό και δεν υπήρχε κανένας έλεγχος!

Έλεγχοι που δεν γίνονταν

Σε άλλο σημείο του ενδιάμεσου πορίσματός της η Ερευνητική Επιτροπή επιρρίπτει ευθύνες στη ΜΟΚΑΣ, διότι, ως η εθνική αρχή για την παρεμπόδιση και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, δεν προειδοποίησε την κυβέρνηση αναφορικά με τους κινδύνους που ελλόχευαν για ξέπλυμα βρόμικου χρήματος μέσω του ΚΕΠ και της έκδοσης «χρυσών» διαβατηρίων. Συγκεκριμένα, η Ερευνητική Επιτροπή αναφέρει: «Οι πολιτογραφήσεις δεν ήταν αρμοδιότητα της ΜΟΚΑΣ, ούτε είχε οποιαδήποτε σχέση με το ΚΕΠ. Αυτό όμως που αποτελούσε αρμοδιότητα της ΜΟΚΑΣ ήταν να διασφαλίσει ή τουλάχιστον να προειδοποιήσει ότι τα έσοδα του προγράμματος δεν προέρχονταν ή δεν έπρεπε να προέρχονταν από παράνομες δραστηριότητες. Όφειλε ως Financial Intelligence Unit να αναγνωρίσει τους κινδύνους που ελλόχευαν από τη λειτουργία του προγράμματος και να προειδοποιήσει τους αρμόδιους ώστε να ληφθούν μέτρα μείωσης του κινδύνου και να παρέμβει εάν χρειαζόταν. Η αποστολή της ΜΟΚΑΣ δεν είναι μόνο να διαβιβάζει πληροφορίες, αλλά επίσης να εντοπίζει τάσεις και πρακτικές, να αναλύει ύποπτες συναλλαγές και να αποτρέπει τη διακίνηση του παράνομου χρήματος».

Όπως συνάγεται από τις καταθέσεις μαρτύρων στην Ερευνητική Επιτροπή, τα αρμόδια Υπουργεία Εσωτερικών και Οικονομικών και κατ' επέκταση το Υπουργικό Συμβούλιο θεωρούσαν δεδομένο ότι θα γίνονταν οι διά νόμου προβλεπόμενοι έλεγχοι για ξέπλυμα βρόμικου χρήματος. Ήταν μια προϋπόθεση και εάν εφαρμοζόταν η εν λόγω νομοθεσία «θα είχαμε προλάβει όλες τις περιπτώσεις, επειδή μπορεί να υπήρχαν κάποιοι ντιβέλοπερς αλλά κατά τη συντριπτική πλειοψηφία και φαίνεται και στις περιπτώσεις τις οποίες είναι αμφιλεγόμενου κύρους, ήταν λογιστές, δικηγόροι, κτηματομεσίτες [...]» ανέφερε στην κατάθεσή του ο υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης.