Το ΓεΣΥ ανήκει στους ασθενείς ή στους δικαιούχους;

Ψηλά στην ατζέντα της επικαιρότητας έχουν μπει το τελευταίο διάστημα οι καταχρήσεις και η βιωσιμότητα του ΓεΣΥ, με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας και το Υπουργείο Υγείας να αναζητούν λύσεις. Μετά την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, οι φόβοι των υπερασπιστών του συστήματος άρχισαν να επαληθεύονται, την ώρα που οι διαχρονικοί πολέμιοί του βρήκαν και πάλι την ευκαιρία να το υπονομεύσουν. Πολλοί μιλούν για καταχρήσεις και υπερχρέωση του συστήματος από τους παρόχους, ενώ άλλοι τα ρίχνουν στους δικαιούχους. Και επειδή «έξω από τον χορό» όλοι έχουμε άποψη, ο «Π» συνομίλησε με δύο γιατρούς, έναν προσωπικό και έναν ειδικό, οι οποίοι αποτυπώνουν μέσα από τις περιγραφές τους την πραγματική εικόνα του ΓεΣΥ και σχολιάζουν ποια πράγματα πρέπει να αλλάξουν για να βελτιωθεί το σύστημα. Χαρακτηριστικό μάλιστα των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι γιατροί, το γεγονός πως ο ειδικός γιατρός, ο οποίος ασχολείται με παιδιά, ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, αναφέροντας μάλιστα ότι όσες φορές μίλησε ανοικτά είχε προβλήματα με τη δουλειά του.

Εκβιάζουν τους ΠΙ

Και οι δύο γιατροί θεωρούν ότι ένα από τα βασικά προβλήματα του ΓεΣΥ είναι ότι ο ΟΑΥ άφησε τον δικαιούχο να κάνει ό,τι θέλει. Όπως ανέφερε στον «Π» ο προσωπικός γιατρός Κώστας Σχίζας, το αποτέλεσμα είναι πως υγιείς δικαιούχοι προσπαθούν καθημερινά να νοσήσουν το σύστημα. Γιατροί, αλλά και δικαιούχοι δεν γνωρίζουν πώς λειτουργεί το σύστημα, με τον ειδικό γιατρό να σημειώνει ότι μόνο όταν σταματήσει ο συνεχής «εκβιασμός» τον οποίο δέχονται καθημερινά οι προσωπικοί γιατροί θα βελτιωθεί το σύστημα. Κατά τον ίδιο, οι δικαιούχοι δεν έχουν αντιληφθεί ότι πληρώνουν συνεισφορά στο ΓεΣΥ, ούτως ώστε να τους παρέχονται οι απαραίτητες υπηρεσίες υγείας όταν καταστεί ανάγκη, με αποτέλεσμα με του ψιλού πήδημα να ζητούν παραπεμπτικό. Ο γιατρός αναφέρθηκε μάλιστα στο συχνό φαινόμενο δικαιούχοι να φτάνουν κοντά του άνευ λόγου και αιτίας, ενώ στον φάκελό τους στο ΓεΣΥ φαίνεται ότι προηγουμένως είχαν επισκεφθεί έναν ή δύο γιατρούς της ίδιας ειδικότητας, με τη διάγνωση να είναι η ίδια. Ο λόγος πολύ απλός: Επειδή το παραπεμπτικό που έχουν στα χέρια τους, τους επιτρέπει δύο ή και τρία ραντεβού, το εκμεταλλεύονται στο έπακρο. Έτσι, αντί με μια επίσκεψη στον προσωπικό γιατρό να τελείωναν όλα, με το παραπεμπτικό το σύστημα θα αποζημιώσει το λιγότερο 1-2 επισκέψεις σε ειδικό γιατρό, ο οποίος δεν αποκλείεται να το εκμεταλλευτεί με τη σειρά του για να έχει επιπρόσθετο κέρδος. Όπως επιβεβαίωσε εξάλλου και ο δρ Σχίζας, πολλές φορές δικαιούχοι κλείνουν μόνοι τους ραντεβού σε διάφορες ειδικότητες και είτε θυμούνται τελευταία στιγμή να ζητήσουν από τον προσωπικό τους γιατρό παραπεμπτικό, είτε σε αρκετές περιπτώσεις βάζουν τον δευτεροβάθμιο επαγγελματία υγείας να ζητήσει το παραπεμπτικό γι’ αυτούς. Ο δρ Σχίζας διαπίστωσε μάλιστα ότι ενώ η φιλοσοφία του ΓεΣΥ λέει να περνάνε όλοι από το γραφείο του προσωπικού τους γιατρού, ούτως ώστε να φιλτράρονται οι δικαιούχοι και να μην γίνεται σπατάλη των πόρων του συστήματος, στην πράξη ο προσωπικός γιατρός είναι διακοσμητικός.

Οι αδυναμίες

Το γεγονός ότι οι δικαιούχοι δεν γνωρίζουν τι είναι το ΓεΣΥ, πώς θα έπρεπε να λειτουργεί και ποιες είναι οι υποχρεώσεις τους, φαίνεται και από το ότι υπάρχουν άτομα που ζητούν παραπεμπτικό για να πάνε σε γυναικολόγο ή οδοντίατρο. Μάλιστα, σύμφωνα με τον δρα Σχίζα, επειδή οι οδοντίατροι δεν μπορούν να συνταγογραφήσουν μέσω του ΓεΣΥ, δίνουν στον δικαιούχο τη συνταγή, o οποίος αποτείνεται στον προσωπικό του γιατρό για να του γράψει τα φάρμακα μέσω του συστήματος. Κι αυτό, όπως εξηγεί, συμβαίνει και με άλλες ειδικότητες, αλλά ακόμη και με δευτεροβάθμιους ή επαγγελματίες υγείας που είναι συμβεβλημένοι με το ΓεΣΥ. Εάν ο δικαιούχος έχει κάποιον ειδικό γιατρό τον οποίο επισκεπτόταν πριν από το ΓεΣΥ, είναι σύνηθες, κατά τον δρα Σχίζα, το να πηγαίνει στον γιατρό του και στη συνέχεια να αποτείνεται σε επαγγελματία εντός του συστήματος για τα φάρμακά του. Μάλιστα, υπάρχουν και οι περιπτώσεις υγειών δικαιούχων στην ηλικία των 20-30 ετών που θυμήθηκαν ότι χρειάζεται να κάνουν κάθε χρόνο γενικές αναλύσεις ή τεστ κοπώσεως, χωρίς να υπάρχει λόγος, μόνο και μόνο επειδή το δικαιούνται και επειδή θεωρούν ότι το ΓεΣΥ τους ανήκει. Ο μόνος τρόπος για να πετύχει το ΓεΣΥ είναι να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας, πάροχοι και δικαιούχοι, ότι είμαστε υπάλληλοί του, ανέφερε χαρακτηριστικά ο ειδικός γιατρός, ο οποίος μάλιστα επεσήμανε ότι δεν είναι λίγοι οι συνάδελφοί του που εκμεταλλεύονται τα θέλω των δικαιούχων και τις αδυναμίες του συστήματος.

Κενά στον έλεγχο

Μία από τις βασικές αδυναμίες του συστήματος που εντοπίζουν οι γιατροί αφορά τους ελέγχους. Δύο χρόνια ΓεΣΥ έχουν εκδοθεί πέραν των 25 εκατομμυρίων παραπεμπτικά, την ώρα που σε ένα σύστημα με μόλις 920 χιλιάδες δικαιούχους πραγματοποιήθηκαν 186.555 εγχειρίσεις, πέραν των οκτώ εκατομμυρίων επισκέψεις σε προσωπικούς γιατρούς και περίπου ένα εκατομμύριο επισκέψεις σε ειδικούς γιατρούς. Το ερώτημα που προκύπτει είναι κατά πόσο χρειαζόταν να γίνουν όλα αυτά και ποιες είναι οι πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού, με τους γιατρούς να τονίζουν ότι υπάρχουν δεδομένα στα οποία μπορεί ο ΟΑΥ να αποταθεί, είτε από την Κύπρο είτε από άλλες χώρες, για να αξιολογήσει τα δεδομένα. Πρόβλημα στον έλεγχο δημιουργεί ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο καταχωρίζονται τα δεδομένα στο σύστημα, καθώς ένας γιατρός που είδε έναν ασθενή για 20 λεπτά, μπορεί με ευκολία να πει ότι η εξέταση διήρκησε 40 λεπτά και να αυξήσει τις απολαβές του. Υπάρχουν γιατροί οι οποίοι με το παραμικρό μπορεί να σε βάλουν στο χειρουργείο, χωρίς προηγουμένως να μπουν καν στον κόπο να μάθουν το ιστορικό σου, είπε χαρακτηριστικά ο ειδικός γιατρός, ο οποίος ανέφερε ότι δεν είναι λίγοι οι γιατροί που ακολουθούν τη συγκεκριμένη πρακτική στην κλινική στην οποία εργάζεται. Ο ίδιος μάλιστα δήλωσε ότι όταν ανέφερε το πρόβλημα σε αρμόδιους του ΟΑΥ, η απάντηση που έλαβε είναι ότι πρέπει να κάνει γραπτή καταγγελία, με τον οργανισμό να ζητά από γιατρούς να καταγγείλουν τους συναδέλφους τους. Όπως πληροφορείται ο «Π», για μία εκ των περιπτώσεων των έξι ειδικών γιατρών, οι οποίοι σύμφωνα με την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας έλαβαν για εξωνοσοκομειακές πέραν των 600 χιλιάδων ευρώ, υπάρχει καταγγελία από δικαιούχο ότι χρεώθηκε το σύστημα με υπηρεσίες που δεν έλαβε. Αφού ο δικαιούχος υπέβαλε γραπτώς καταγγελία ότι ο εν λόγω πάροχος χρέωσε το σύστημα με υπηρεσίες τις οποίες δεν παρείχε, έλαβε μετά από σχεδόν δύο μήνες απάντηση, σύμφωνα με την οποία δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα, με τον ΟΑΥ να αποζημιώνει τον γιατρό. Αρμόδια πηγή ανέφερε μάλιστα στον «Π» ότι δεν είναι λίγες οι φορές που συμβαίνει κάτι τέτοιο, καθώς δεν είναι εφικτό να είσαι πίσω από κάθε ιατρική πράξη για να γίνεται ο απαραίτητος έλεγχος. Εκτός αυτού, υπάρχουν και καταγγελίες για γιατρούς οι οποίοι ενώ αποζημιώνονται μέσω ιδιωτικής ασφάλισης που έχει ο δικαιούχος, χρεώνουν τις υπηρεσίες που προσφέρουν στο ΓεΣΥ, με αποτέλεσμα να πληρώνονται εις διπλούν. Και πάλι ο ΟΑΥ έχει λάβει σχετικές καταγγελίες, τι οποίες αδυνατεί να διερευνήσει.

Την πληρώνουν οι «καλοί»

Το πρόβλημα με τις καταχρήσεις δεν είναι ότι το ΓεΣΥ καλείται να πληρώσει περισσότερα, μιας και λόγω των σφαιρικών προϋπολογισμών κάτι τέτοιο δεν υφίσταται. Αυτό όμως που συμβαίνει, σύμφωνα με τους γιατρούς, είναι ότι οι «καλοί», δηλαδή όσοι δεν καταχρώνται το σύστημα, καλούνται να πληρώσουν τα σπασμένα των υπολοίπων. Όταν ο προϋπολογισμός μιας ειδικότητας είναι σταθερός, αυτό συνεπάγεται ότι με το να αυξάνονται οι ιατρικές πράξεις πέφτει η τιμή της μονάδας, και κατ’ επέκταση και η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Όπως εξήγησε ο ειδικός γιατρός, υπάρχει σήμερα ειδικότητα όπου η τιμή της επίσκεψης από 50 ευρώ (6 ευρώ από τον δικαιούχο και 44 ευρώ από τον οργανισμό) έπεσε στα 18 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι οι γιατροί για να βγάλουν τα 50 ευρώ της μια επίσκεψης, πρέπει να δουν τρεις ασθενείς, με τον διαθέσιμο χρόνο και την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουν να μειώνονται. Εκτός αυτού, με το να γίνονται επεμβάσεις άνευ λόγου και αιτίας και με τον γιατρό να μην ξέρει το ιστορικό του δικαιούχου, τίθεται και θέμα ασφάλειας των ασθενών. Απαντώντας και οι δύο γιατροί στο ερώτημα ποια είναι η λύση για να καταστεί βιώσιμο το ΓεΣΥ, πρότειναν όπως τεθούν περιορισμοί στην ανεξέλεγκτη μετακίνηση δικαιούχων από τον ένα γιατρό στον άλλο, αλλά και να αυξηθούν οι έλεγχοι.