Ο υπουργός Εσωτερικών Νίκος Νουρής στον «Π»: Η αυτονόμηση του Δήμου Αθηαίνου αποτελεί αστοχία της μεταρρύθμισης της ΤΑ

«Θέλω να πιστεύω πως και στην ολομέλεια της Βουλής θα πρυτανεύσει το καλό κλίμα που υπάρχει μεταξύ των κοινοβουλευτικών κομμάτων και θα γεφυρώσουμε τη διαφορά για να έχουμε ένα μοντέλο Μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που δεν θα είναι προβληματικό», δηλώνει σε συνέντευξη του στον «Π» ο υπουργός Εσωτερικών Νίκος Νουρής. Ταυτόχρονα σημειώνει πως η διεξαγωγή των τοπικών δημοψηφισμάτων, όπως προτείνεται από κάποια κόμματα, αυτοανερεί την ίδια τη Βουλή. Ξεκαθαρίζει πως η αυτονόμηση του Δήμου Αθηναίου αποτελεί την αστοχία της μεταρρύθμισης και εκφράζει τη θέση ότι θα αντιμετωπίσει οικονομικό πρόβλημα.

Ταυτόχρονα με το θέμα της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο Νίκος Νουρής απάντα και σε όσα του καταλογίζουν στον τρόπο διαχείρισης του μεταναστευτικού, καθώς και το mea culpa του ως υπουργός Εσωτερικών.

Τοπική Αυτοδιοίκηση

Ποια η θέση του υπουργού Εσωτερικών στις αλλαγές που προωθούνται στα νομοσχέδια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, και συγκεκριμένα στο θέμα των συνενώσεων;

Η συγκρότηση των οντοτήτων έγινε στη βάση τεχνοκρατικών κριτηρίων, τα οποία μετά από συζήτηση με την Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων, έγιναν αποδεκτά. Είμαστε έτοιμοι και δεν είμαστε δογματικοί σε ενδεχόμενες αλλαγές, ωστόσο, η κυβέρνηση απορρίπτει αναφανδόν κάθε ατεκμηρίωτη και βεβιασμένη πρόταση που γίνεται για άλλους σκοπούς. Στην περίπτωση της πρότασης για Δήμο Ακάμα, αντέδρασα, γιατί εδώ και 15 χρόνια γίνεται μια προσπάθεια για να γίνει πολεοδομική νομοθεσία για τον Ακάμα, είμαστε στο τελικό στάδιο και ελπίζουμε ότι τον Μάρτιο θα ανακοινωθεί, και την ίδια ώρα υπάρχει και πολεοδομική νομοθεσία που αφορά το τοπικό σχέδιο Πέγειας. Πώς είναι δυνατό με τόση άνεση να έρχεται ένα κόμμα και να καταθέτει εισήγηση για συνένωση της Πέγειας με τις κοινότητες του Ακάμα που διέπονται από εντελώς διαφορετική πολεοδομική νομοθεσία;

Με εξαίρεση τρεις περιπτώσεις για τις οποίες καταγράφονται δικαιολογημένες ή αδικαιολόγητες αστοχίες, όπως είναι για παράδειγμα ο Δήμος Πόλις Χρυσοχούς, όπου η πληθυσμιακή του πυκνότητα μετά βίας φτάνει το όριο της βιωσιμότητας με τη συνένωση αρκετών κοινοτήτων της περιοχής. Παρόμοιο παράδειγμα είναι και ο Δήμος Λευκάρων. Ο Δήμος Αθηαίνου θεωρώ πως αν παραμείνει αυτόνομος δήμος θα αποτελεί αστοχία. Ο εν λόγω δήμος θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος των δήμων της Λάρνακας. Πιστεύω πως θα αντιμετωπίσει στο μέλλον προβλήματα, γιατί είναι ένας ημικατεχόμενος δήμος με περιορισμένες δυνατότητες ανάπτυξης, που για ιδιαίτερους λόγους του δόθηκε η δυνατότητα να παραμείνει μόνος του, ωστόσο θεωρώ πως θα είναι προβληματικός. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι επειδή υπάρχει ένα παράδειγμα το οποίο αποτελεί αστοχία, ότι πρέπει να κάνω και πολλά άλλα λάθη. Παρ' όλα αυτά όμως, μέσα από τις πρόνοιες της νομοθεσίας υπάρχει η δυνατότητα ένας δήμος που είναι ανεξάρτητος να αιτηθεί και να συνενωθεί με έναν άλλο. Όμως, δεν χρειάζεται επειδή υπάρχει ένα προβληματικό παράδειγμα να δημιουργήσουμε και άλλα τρία, γιατί στο τέλος θα οδηγήσουμε τη Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε μαρασμό. Συνεπώς, η απάντησή μας είναι σαφής. Η κυβέρνηση έχει καταθέσει ένα μοντέλο για τη μεταρρύθμιση. Από εκεί και πέρα, η παράκλησή μας προς τα κόμματα είναι οι όποιες αλλαγές γίνουν θα πρέπει να γίνουν στη βάση μελετών.

Δημοψηφίσματα 

Φαίνεται πως κάποια κοινοβουλευτικά κόμματα προκρίνουν τη διεξαγωγή τοπικών δημοψηφισμάτων και στηρίζουν τη θέση αυτή σε νομικές γνωματεύσεις. Τι απαντάτε;

Για την κυβέρνηση είναι υπέρτατη αρχή να ακούει τον πολίτη. Το Κογκρέσο Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης λέει ότι μπορείτε να κάνετε τοπικά δημοψηφίσματα νοουμένου ότι δεν έχει διενεργηθεί επαρκής διαβούλευση, η οποία εάν έχει γίνει, τότε μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν χρειάζονται τα τοπικά δημοψηφίσματα. Εμείς κάνουμε διαβούλευση για τη μεταρρύθμιση εδώ και 15 χρόνια. Συνεπώς, δεν αποδέχομαι να μας αποδίδεται ότι παραγκωνίζουμε τους πολίτες και είναι κάτι το οποίο έχουμε αποδείξει περίτρανα όταν αφουγκραστήκαμε και τα θέλω των κοινοβουλευτικών κομμάτων. Θεωρούμε πως είναι άδικο για τον κόσμο να τον βάλεις να ψηφίσει για κάτι το οποίο θα έχει ήδη τοποθετηθεί η Βουλή των Αντιπροσώπων δύο χρόνια πριν και θα έχουν αρχίσει ήδη να γίνονται οι διαδικασίες για την εφαρμογή των νομοσχεδίων. Σκεφτείτε τι θα γίνει και τι προβλήματα θα δημιουργηθούν. Το σημαντικότερο όμως είναι το πρόβλημα το νομικό. Ο Περί Δήμων Νόμος, ο οποίος ισχύει σήμερα, θα καταργηθεί ταυτόχρονα την ημέρα που ψηφίζεται ο νέος νόμος. Άρα, εάν ένας δήμος αποσχιστεί επειδή οι πολίτες του απαντήσουν 'όχι', σημαίνει ότι εκείνος ο δήμος που θα προκύψει θα είναι μετέωρος και θα είναι εκτός νομοθεσίας. Αυτό σημαίνει πως δεν θα μπορεί να λειτουργήσει ούτε προϋπολογισμό, ούτε οργανόγραμμα, αλλά δεν θα μπορεί να είναι ούτε νομική οντότητα. Πρόσθετα, μαζί έχουμε αποφασίσει με τα κόμματα τον περασμένο Σεπτέμβριο αναβολή των εκλογών για να ψηφιστεί η μεταρρύθμιση. Άρα τα κόμματα ήξεραν πολύ καλά ότι αυτοδεσμευτήκαμε απέναντι στους πολίτες ότι μέχρι το τέλος του χρόνου θα ψηφίζαμε. Παραμένει όμως το εξής: εάν η Βουλή είχε πρόθεση να φέρει τοπικά δημοψηφίσματα, και αν ήθελε να είναι σωστή στο ελάχιστο, όφειλε να κάνει τα δημοψηφίσματα πριν να ψηφίσουμε τη μεταρρύθμιση, όχι να ψηφίσουμε μια νομοθεσία και μετά να επιστρέψουμε και να βάλουμε τον κόσμο να ψηφίσει εάν η νομοθεσία που ψήφισε η Βουλή τους εκφράζει ή όχι. Θεωρώ πως η έννοια των τοπικών δημοψηφισμάτων, έτσι όπως προτείνεται και προκρίνεται από κάποια κοινοβουλευτικά κόμματα, αυτοανερεί την ίδια τη Βουλή.

Περί ρατσισμού

Υπάρχει η εντύπωση ανάμεσα σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ότι ο υπουργός Εσωτερικών διακατέχεται από ρατσιστικές τάσεις. Τι απαντάτε;

Απαντώ κατηγορηματικά ότι δεν διέπομαι ούτε από ρατσισμό ούτε από εθνικισμό έναντι των μεταναστών. Διέπομαι όμως από έντονη επιθυμία να μπορέσω να διαχειριστώ τους μετανάστες και το μεταναστευτικό πρόβλημα υπέρ των ανθρώπων που έχουν πραγματική ανάγκη, και αυτοί είναι οι πρόσφυγες, έναντι εκείνων που απλά επιλέγουν την Κύπρο σαν τον επόμενο σταθμό της σταδιοδρομίας τους για μια καλύτερη ζωή. Είναι απόλυτα κατανοητό, αλλά, δυστυχώς, με ποσοστό 85% που φτάνουν από τις λεγόμενες ασφαλείς χώρες, αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορούν να παραμείνουν στην Κυπριακή Δημοκρατία εκτός εξαιρέσεων. Συνεπώς, δεν είναι θέμα ρατσισμού ή ακραίων τοποθετήσεων το μεταναστευτικό. Το θέμα του μεταναστευτικού ήρθε για να μείνει και αυτό είναι κατανοητό. Αυτό όμως που επίσης πρέπει να γίνει κατανοητό από όσους ασκούν κριτική στον υπουργό Εσωτερικών, είναι ότι όταν μια ημικατεχόμενη πατρίδα, όπως είναι η Κύπρος, έφτασε στο σημείο να έχει δεκαπλάσιο αριθμό μεταναστών από άλλες χώρες πρώτης γραμμής, με το ποσοστό να είναι αυξητικό και να καλπάζει προς το 5% του πληθυσμού της χώρας , την ίδια ώρα που η Ελλάδα το έχει περιορίσει κάτω από το 1%, τότε γίνεται κατανοητό ότι πρέπει να ανησυχούμε. Η δική μου θέση είναι ξεκάθαρη, θεωρώ πως έχω υποχρέωση ως υπουργός Εσωτερικών να δώσω τη μέγιστη βοήθεια στους ανθρώπου που έχουν πραγματικά ανάγκη, αλλά την ίδια ώρα έχω και υποχρέωση απέναντι στην πατρίδα μου να οδηγήσω πίσω στις χώρες τους εκείνους τους ανθρώπους των οποίων οι αιτήσεις τους είναι αβάσιμες και θα απορριφθούν.

Τα προβλήματα είναι υπαρκτά στο Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού

Το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και μετανάστευσης αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα, με αποτέλεσμα να υπάρχει μία δυσαρέσκεια ανάμεσα στους πολίτες.

Τα προβλήματα είναι υπαρκτά και είμαστε γνώστες των προβλημάτων και έχουμε προχωρήσει σε συγκεκριμένες ενέργειες με σκοπό την επίλυσή τους. Την περίοδο της πανδημίας είχαμε προχωρήσει με τη μηχανογράφηση του τμήματος. Ένα από τα πρώτα μέτρα που είχαμε πάρει, ήταν να μηχανογραφήσουμε τις συνεντεύξεις. Δυστυχώς, η προσπάθεια αυτή έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης και ενώ εμείς ευελπιστούσαμε ότι με τη μηχανογράφηση θα λύναμε το πρόβλημα, αποδείχτηκε ότι έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους επαγγελματίες, οι οποίοι παρακρατούν συγκεκριμένα ραντεβού. Έχουμε ήδη πάρει μέτρα αλλάζοντας τις διαδικασίες. Πλέον για να κλείσει κάποιος ραντεβού μέσα από το σύστημα απαιτείται να καταθέτει και τα στοιχεία του συγκεκριμένου ατόμου και δεν μπορεί αόριστα να κλείνει ραντεβού. Παρ' όλα αυτά, όμως, θα χρειαστούν μερικοί ακόμα μήνες για να επιστρέψει το σύστημα στην ομαλότητά του, καθώς τα ραντεβού είναι κρατημένα μέσα στο σύστημα. Σε ό,τι αφορά το τηλεφωνικό κέντρο, είναι γεγονός ότι με τις ροές που έχουμε και με τους αριθμούς των αλλοδαπών που περιμένουν να εξυπηρετηθούν υπάρχει καθυστέρηση, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις είναι και αδικαιολόγητη. Παρ' όλα αυτά, όμως, έχουν δοθεί οδηγίες και άρχισε πριν από τα Χριστούγεννα μλια προσπάθεια αποφόρτισης και με τα επαρχιακά γραφεία, έτσι ώστε ένα μεγάλο μέρος δουλειάς να διεκπεραιώνεται εκεί και να μην χρειάζεται να έρχονται όλοι στα κεντρικά γραφεία. Συνεπώς, απαντώ ευθέως, και αυτό είναι και το δικό μου mea culpa, ότι το Τμήμα Μετανάστευσης αντιμετωπίζει προβλήματα, αλλά είμαστε σε μία διαδικασία για να τα διορθώσουμε».

Υπάρχει τρόπος να λύσουμε το θέμα του μεταναστευτικού, και συγκεκριμένα να ελέγξουμε τις αυξανόμενες μεταναστευτικές ροές;

Οι μεταναστεύσεις των πληθυσμών δεν θα σταματήσουν ποτέ. Στην περίπτωση της Κύπρου υπάρχουν λύσεις, ωστόσο, για να εφαρμοστούν χρειάζεται και η θετική συμμετοχή και άλλων.

Το 2021, εφαρμόζοντας τη νέα μεταναστευτική πολιτική, εξετάσαμε για πρώτη φορά στα χρονικά 16.500 αιτήσεις και εκδώσαμε 14.000 απορρίψεις. Δυστυχώς, όμως, λόγω απουσίας διμερών συμφωνιών με τρίτες χώρες καταφέραμε να επαναπατρίσουμε μόνο 2.200. Αυτό δείχνει το μέγεθος του προβλήματος, αλλά ταυτόχρονα έχει οριοθετήσει και τους στόχους μας σαν Υπουργείο Εσωτερικών για το 2022 σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό, οι οποίοι είναι δύο:  Ο πρώτος είναι η αποτελεσματική διαχείριση της πράσινης γραμμής για να μειώσουμε τις ροές νέων αιτητών και ο δεύτερος να αυξήσουμε στο πολλαπλάσιο τις επιστροφές. Θεωρώ πως, τα παραδείγματα που βιώνουμε στον ευρωπαϊκό χώρο, δείχνουν ξεκάθαρα ότι υπάρχουν τρεις διαφορετικές μεθοδολογίες για να επιτηρείς τους χώρους από όπου εισέρχονται μετανάστες. Είνα ηι τοποθέτηση φυσικών εμποδίων, η ηλεκτρονική επιτήρηση και η επιβλέψη των φυσικών εμποδίων από συνοριοφύλακες. Στην περίπτωση της Κύπρου υπάρχουν και άλλες λύσεις που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν αυτά που εισηγούμαι. Στην περίπτωση τη δική μας λοιπόν, ξεκαθαρίζω πως εκεί και όπου απαιτείται η τοποθέτηση φυσικών εμποδίων πρέπει να τοποθετηθούν, σαφώς με το σύστημα με τις κάμερες θα γίνεται μια καλύτερη επίβλεψη και βεβαίως η συγκρότηση ενός σώματος που θα είναι επιφορτισμένο με τον έλεγχο της πράσινης γραμμής. Εκείνο όμως που πρέπει να γίνει κατανοητό, είναι ότι υπάρχει και άλλος τρόπος, και τον έχω μεταφέρει και στο πρόσφατο Συμβούλιο Υπουργών στη Γαλλία. Η λύση λοιπόν που προτείναμε με τον πλέον επίσημο τρόπο, είναι ότι εάν η ΕΕ πείσει την Τουρκία να τερματίσει την εργαλειοποίηση των μεταναστών τους οποίους  διοχετεύει συστηματικά προς την Κύπρο, τότε δεν θα έχουμε κανέναν απολύτως λόγο, ούτε φράχτη να τοποθετήσουμε, ούτε συστήματα παρακολούθησης.

Frontex 

Τι αναμένουμε από την επίσκεψη την ερχόμενη εβδομάδα του επικεφαλής της Frontex;

Ο επικεφαλής της  Frontex θα έρθει στην Κύπρο για να μορφοποιήσουμε το πρώτο μέρος της συμφωνίας που υπογράψαμε την περασμένη εβδομάδα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα θέμα των επιστροφών. Η Frontex αποδείχθηκε εξαιρετικά βοηθητική προς την Κύπρο. Το σημαντικότερο έργο που η κυπριακή κυβέρνηση ζητά από την Frontex να επιτελέσει, δεν έφερε αποτελέσματα, όχι γιατί δεν θέλουν, αλλά γιατί δεν υπάρχει συνεργασία από την τουρκική πλευρά. Με τον πλέον επίσημο τρόπο είχαμε ζητήσει και σε ανώτατο επίπεδο επιτήρηση από τα σκάφη και τα αεροπλάνα της Frontex των νότιων τουρκικών ακτών, έτσι ώστε να αποτρέψουν της εκροές και τις καθημερινές αναχωρήσεις, αλλά η Frontex μας ενημέρωσε πως για να γίνει αυτό θα πρέπει να υπάρχει και η συνεργασία της Τουρκία, κάτι το οποίο δεν υπάρχει.

Δύο ονόματα

Σε ποιες κινήσεις προβαίνει η Δημοκρατία σε ό,τι αφορά τους πολιτογραφημένους οι οποίοι αλλάζουν το όνομά τους και επιλέγουν ελληνικό, με αποτέλεσμα να κατέχουν δύο διαβατήρια με διαφορετικά ονόματα;

Το δικαίωμα για αλλαγή ονόματος είναι κάτι το οποίο επιτρέπεται από την κυπριακή νομοθεσία. Το 2019 έγινε μία διαπίστωση από τις υπηρεσίες ότι οι αριθμοί των αλλοδαπών που άλλαζαν το όνομά τους σε ελληνικό αυξήθηκαν. Το Μάιο του 2020, η Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, με υπόμνημά της ενημέρωνε τον υπουργό Εσωτερικών ότι  ο αριθμός των προσώπων αυτών είχε αυξηθεί στους 145, κάτι το οποίο ήταν ανησυχητικό. Οπότε, παρά την ύπαρξη γνωμάτευσης του γενικού εισαγγελέα ότι έχουν κάθε δικαίωμα να αλλάζουν όνομα, έδωσα οδηγία για να τερματιστεί η δυνατότητα να αλλάζουν όνομα. Επειδή όμως δεν είναι νομοθεσία του κράτους, αλλά οδηγία, έχω ζητήσει την ετοιμασία νομοσχεδίου έτσι ώστε αυτό θέμα να ρυθμιστεί και νομοθετικά. Πλέον, εάν κάποιος επιθυμεί να αλλάξει το όνομά του, πρέπει να προσκομίζει το Υπουργείο Εσωτερικών βεβαίωση ότι το όνομα που ζητά να αλλάξει στην Κύπρο έχει προηγουμένως αλλάξει στη χώρα καταγωγής του.

Σαφέστατα έχει πληγεί το κύρος και η εικόνα της Κύπρου με τα διαβατήρια

Τι έγινε με τις αιτήσεις διαβατηρίων που υποβλήθηκαν την περίοδο που ακολούθησε του τερματισμού παροχής διαβατηρίων σε ξένους επενδυτές;

Την περίοδο των 15 ημερών που δόθηκε ως μεταβατική περίοδος υποβλήθηκαν περίπου 690 αιτήσεις. Ταυτόχρονα υπήρχαν περίπου 586 αιτήσεις οι οποίες εκκρεμούσαν. Ήταν περίπου συνολικά 1.200 περίπου αιτήσεις για εξέταση. Αυτές οι αιτήσεις, λόγω του ότι είχε αρχίσει η έρευνα της Επιτροπής Νικολάτου, δεν εξετάστηκαν από σεβασμό στη διαδικασία της Επιτροπής και γιατί περιμέναμε και κατευθυντήριες γραμμές. Μέσα στο καλοκαίρι ολοκληρώθηκε η διαδικασία της εξέτασης των αιτήσεων για πολιτογράφηση και σε δύο συνεδρίες το Υπουργικό Συμβουλίο ενέκρινε μόνο τις 390 στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων και στη βάση του πορίσματος της Ερευνητικής Επιτροπής. Για παράδειγμα, είχαμε απορρίψει εξαρτώμενα και συζύγους.

Τι έγινε με τις 105 προβληματικές περιπτώσεις που εντόπισε η έρευνα της Επιτροπής Νικολάτου;

Τις 105 προβληματικές περιπτώσεις τις εντοπίσαμε, τις εξετάσαμε και τις διαχωρίσαμε σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία είναι αυτή της παρακολούθησης των υποθέσεων. Θα είναι δηλαδή κάτω από την επίβλεψη του κράτους εάν σωστά έχουν πολιτογραφηθεί. Υπάρχουν κάποιοι που με βάση το πόρισμα έχουν ανακληθεί οι πολιτογραφήσεις τους και κάποιοι άλλοι για τους οποίους άρχισαν οι διαδικασίες ανάκλησης,  όμως έχουν βάλει υπεράσπιση γιατί διαφωνούν με την πρόθεση της Δημοκρατίας να τους ανακαλέσει και είμαστε σε δικαστική διαδικασία. Όλη αυτή την περίοδο που βρίσκομαι στο υπουργείο, έχω εξαντλήσει όλα τα εργαλεία που είχα στη διάθεσή μου για να μπορέσω να διερευνήσω τις πολιτογραφήσεις. Εάν υπάρχουν λάθη, τότε θα πρόκειται για λάθη απροσεξίας λόγω του μεγάλου όγκου και όχι λάθη σκοπιμότητας.

Έχουν προκαλέσει ζημιά στην Κύπρο τα «χρυσά» διαβατήρια;

Σαφέστατα έχει πληγεί το κύρος και η εικόνα της Κύπρου, και πολύ περισσότερο από τις εικόνες που είδαν το φως της δημοσιότητας. Αυτές οι εικόνες όντως ήταν προσβλητικές για τη Δημοκρατία. Επειδή όμως η εικόνα μας χάλασε στον ευρωπαϊκό χώρο ξεκινήσαμε άμεσα μια τεράστια προσπάθεια, το σύνολο των υπουργών της κυβέρνησης και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όχι απλά για να ανασκευάσουμε την εικόνα του κράτους, αλλά για να στείλουμε το μήνυμα ότι είμαστε ένα κράτος του οποίου η οικονομία στηρίζεται στις υπηρεσίες και όχι στη βαριά βιομηχανία, και συνεπώς έχουμε ανάγκη προσέλκυσης επενδυτών στην Κύπρο. Αυτός είναι και ο λόγος που μακριά από οποιαδήποτε υπόνοια επενδυτικού προγράμματος έχουμε εξελίξει το πρόγραμμα παροχής αδειών μετανάστευσής, σε μια προσπάθεια να βοηθήσουμε εταιρείες που θέλουν να έρθουν στη χώρα μας να δραστηριοποιηθούν με ταχύρρυθμες διαδικασίες, χωρίς αυτό να έχει οποιαδήποτε σχέση με το επενδυτικό πρόγραμμα».