Ενδοσχολική βία – Απειλή με μαχαίρι, bullying και χειροδικίες

Η ενδοσχολική βία στην Κύπρο, αλλά και στο εξωτερικό, φαίνεται ότι καταγράφει αύξηση, με τα περιστατικά, των οποίων γίνονται μάρτυρες εκπαιδευτικοί και καταγγέλλονται στο γραφείο της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, να προκαλούν προβληματισμό. Το πρόβλημα, αν και απαντάται κυρίως στην Μέση Εκπαίδευση, εξαπλώνεται όλο και περισσότερο και στην Δημοτική Εκπαίδευση, σύμφωνα με τα όσα αναφέρουν εκπαιδευτικοί στο politis.com.cy. Η Δέσπω Μιχαηλίδου Λιβανίου, Επίτροπος Προστασίας του Παιδιού, επισημαίνει την ανάγκη για συντονισμό των δράσεων των αρμοδίων υπηρεσιών, αφού διαφορετικά οι οποιεσδήποτε παρεμβάσεις παραμένουν αποσπασματικές και, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, καταδικασμένες σε αποτυχία.

Μαρτυρίες και αναφορές

Εκπαιδευτικοί, οι οποίοι θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους, μίλησαν στο politis.com.cy και έδωσαν τις δικές τους μαρτυρίες, σε σχέση το πώς οι ίδιοι βιώνουν το πρόβλημα του bullying μέσα στα σχολεία. Όπως προκύπτει από τα λεγόμενά τους, αυτό έχει διάφορες μορφές, από την λεκτική βία, μέχρι και τον κοινωνικό αποκλεισμό του θύματος. Επίσης, ο θύτης ίσως να πειράξει τα προσωπικά αντικείμενα του θύματός του.  Ένα από τα παραδείγματα τα οποία ανέφεραν, είναι το να βρει ένας μαθητής τα τετράδια και τα βιβλία του σκισμένα, μετά την επιστροφή στην τάξη από το διάλειμμα.

Επίσης, το bullying μπορεί να ασκηθεί και διαδικτυακά, πλέον. Ένα παράδειγμα αφορά παιδιά τα οποία έχουν δημιουργήσει μια δική τους ομάδα στο «Viber», αφήνοντας εκτός αυτής κάποιο άλλο παιδί, στο οποίο κάνουν bullying.

Σε πιο ακραίες περιπτώσεις, παρατηρείται και η σωματική βία. Ως παράδειγμα, μας αναφέρθηκε η περίπτωση παιδιού, το οποίο, λόγω ιδιαίτερα ανεπτυγμένου σωματότυπου, για την ηλικία του, τα έβαζε από μόνος του με μικρότερα παιδιά, ασκώντας σωματική βία.

Καθυστέρηση στην αντίδραση της Πολιτείας, ως προς την δημιουργία των εργαλείων και των υποδομών, για βοήθεια, τόσο των θυμάτων, όσο και των θυτών, επισημαίνει η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού.

Απειλή με μαχαίρι

Ένα ιδιαίτερα σοβαρό περιστατικό, το οποίο αναφέρθηκε στο γραφείο της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, αφορά περίπτωση μαθητή ο οποίος απείλησε συμμαθητή του, προβάλλοντας, μάλιστα, μαχαίρι, στον χώρο του σχολείου. Επίσης, στο πλαίσιο συσκέψεων που έχουν γίνει με τον Αρχηγό της Αστυνομίας και το Υπουργείο Δικαιοσύνης, έγιναν αναφορές για περιστατικά βίας, ακόμα και στο Δημοτικό Σχολείο. Επίσης, παρατηρούνται συμπεριφορές οι οποίες μπορεί, δυνητικά, να οδηγήσουν σε πιο σοβαρά περιστατικά.

Τέλος, η κ. Μιχαηλίδου αναφέρθηκε και στο περιστατικό, το οποίο, πριν από έναν και πλέον χρόνο, προκάλεσε αίσθηση στην κυπριακή κοινωνία και αφορούσε την επίθεση μαθητών ιδιωτικού Γυμνασίου εναντίον μαθητή σε άλλο ιδιωτικό σχολείο, με αφορμή ένα βιντεοπαιχνίδι στο οποίο έπαιζαν και οι τρεις. Για την υπόθεση αυτή, είπε, είχε γίνει διερεύνηση και έγιναν συστάσεις, τόσο για τον χειρισμό του θύματος της επίθεσης, όσο και των ιδίων των θυτών.

Ευθύνες στους γονείς

Οι εκπαιδευτικοί επισημαίνουν ότι ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης βαραίνει τους γονείς, καθώς τα παιδιά αναπαράγουν τις συμπεριφορές των προτύπων τους. Για παράδειγμα, ένας γονιός που καταφέρεται συχνά εναντίον των μεταναστών, δημιουργεί ένα παιδί που εκφράζει επιθετικότητα εναντίον παιδιών με μεταναστευτική βιογραφία, άλλος γονιός ο οποίος βρίζει ή/και εξασκεί βία σε συνανθρώπους του, αποτελεί το χείριστο παράδειγμα για το παιδί του, το οποίο θα συμπεριφερθεί με ανάλογο τρόπο στους συμμαθητές, ακόμα και στους εκπαιδευτικούς του. Εκπαιδευτικός ανέφερε στην ιστοσελίδα μας ότι έχει δει τον πιο πάνω κύκλο βίας να επαναλαμβάνεται, είτε μέσω της επαγγελματικής του ιδιότητας, είτε ως γονιός ο ίδιος.

Καθυστέρηση στην αντίδραση

Η Δέσπω Μιχαηλίδου Λιβανίου, μιλώντας στο politis.com.cy, παρατήρησε ότι υπάρχουν καθυστερήσεις, ως προς τον τρόπο αντίδρασης της Πολιτείας. Πρέπει, είπε, να δούμε το θέμα της ύπαρξης σχολικού ψυχολόγου σε κάθε σχολική μονάδα, κάτι που δεν ισχύει αυτή την στιγμή, παρά την επαναλαμβανόμενη θέση του γραφείου της. Ιδιαίτερη σημασία έχει το να είναι συγκεκριμένο άτομο σε κάθε σχολείο, ώστε να αναπτύσσεται μια σχέση εμπιστοσύνης με τους μαθητές.

Επιπλέον, είναι αναγκαία η εγκατάσταση ενός συστήματος υποβολής παραπόνων, ανώνυμα ή επώνυμα, ώστε ο μαθητής-θύμα bullying να έχει εύκολη πρόσβαση καταγγελίας περιστατικών. Αυτό θα βοηθήσει τα παιδιά τα οποία είναι θύματα εκφοβισμού ή/και βίαιης συμπεριφοράς, τα οποία δύσκολα εκφράζονται, εξαιτίας του φόβου τους προς τον θύτη.

Ακόμα μια σύσταση του γραφείου της Επιτρόπου, είναι η σύσταση ενός ενιαίου φακέλου, μέσω του οποίου να είναι εύκολη η πρόσβαση των αρμοδίων Υπηρεσιών στον φάκελο ενός παιδιού. Δηλαδή, ο φάκελος να μπορεί να εξετάζεται από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, από τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, από την Αστυνομία και από την ίδια την Επίτροπο. Με αυτό τον τρόπο, επεσήμανε η κ. Μιχαηλίδου, αν κριθεί ότι υπάρχει ανάγκη για οποιαδήποτε ενέργεια, να ενεργοποιείται αμέσως η Υπηρεσία την οποία θα αφορά το εκάστοτε περιστατικό.

Απουσία δομών

Ακόμα ένα πρόβλημα το οποίο πρέπει να επιλυθεί, σύμφωνα με την Επίτροπο, είναι αυτό της απουσίας δομών, κατάλληλων για παιδιά κάτω των δεκατεσσάρων ετών, τα οποία είναι ποινικά ανεύθυνα, αλλά ταυτόχρονα είναι θύτες σε περιστατικά ενδοσχολικής – και όχι μόνο – βίας ή bullying. Πρόκειται για παιδιά τα οποία πρέπει να τύχουν άλλης μεταχείρισης, ώστε να εξακριβωθεί, για την κάθε μια περίπτωση ξεχωριστά, από πού προκύπτει η επιθετικότητά τους. Η κ. Μιχαηλίδου χαρακτήρισε όλα τα πιο πάνω ως ζητήματα πολύπλοκα και πολύ βαθιά και χρήζουν σοβαρής μελέτης και συζήτησης, ως προς το πώς θα επιλυθούν.