Η Κύπρος σε αναζήτηση εξωτερικής πολιτικής

Η αλλαγή φρουράς στο Υπουργείο Εξωτερικών προσφέρει μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία ώστε να επανέλθει στοιχειώδης σοβαρότητα στην εξωτερική πολιτική της χώρας μας.

Ο Ιωάννης Κασουλίδης οφείλει να επαναφέρει την κυπριακή διπλωματία στις ράγες του ορθολογισμού και του ρεαλισμού, ανατρέποντας την εικόνα των τελευταίων τεσσάρων ετών με βάση την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία αντιμετωπίζεται ως ένα κράτος μονοθεματικό, με εμμονές, υπό το γεωστρατηγικό έλεγχο της Τουρκίας, μέχρι και δορυφόρος του Κρεμλίνου.

Η εξωτερική πολιτική της Κύπρου τα τελευταία 4 χρόνια περιορίστηκε σε τρεις κυρίως πυλώνες. Και οι τρεις εδράζονται, όχι στο ότι η Κύπρος είναι ένα ευρωπαϊκό κράτος αλλά ένα προβληματικό κράτος που ταλανίζεται σε μια αδιέξοδη αντιπαράθεση με την Τουρκία. Πρόκειται για μια πολιτική η οποία απέτυχε να εκθέσει την Τουρκία διεθνώς και την ίδια στιγμή δεν είχε ιδιαίτερα οφέλη για τη χώρα μας. Ποιες είναι οι εμμονές μας;



Όλοι είναι εχθροί

Πρώτον, η εξωτερική μας πολιτική εδράζεται πάνω στην παραδοσιακή αμυντική αντίληψη που έχει το κυπριακό Υπουργείο Εξωτερικών, ότι κινδυνεύει η κρατική μας υπόσταση, ότι όλοι μας κυνηγούν και ότι δεχόμαστε πυρά από παντού, οπότε πρέπει να είμαστε συνεχώς σε εγρήγορση για να αντιμετωπίσουμε τον εχθρό. Όλοι, Αμερικανοί, Βρετανοί, Ευρωπαίοι, μας εχθρεύονται και στηρίζουν τον προαιώνιο εχθρό που είναι η Τουρκία. Οι μόνες φίλες χώρες προς στην Κύπρο είναι η Ελλάδα, αλλά και η Ρωσία. Με την Ελλάδα και επί διακυβέρνησης Τσίπρα, αλλά και Μητσοτάκη, υπάρχουν σοβαρές διαφωνίες, ωστόσο για λόγους πολιτικούς υποβαθμίζονται. Με τη Ρωσία η Κύπρος είναι απόλυτη, αφού η χώρα αυτή κινείται στη βάση αρχών! Και ποιες είναι αυτές οι αρχές; Να εξοπλίζει την Τουρκία με πυραύλους S-400, να της κτίζει πυρηνικούς σταθμούς, να τη βοηθά να εισβάλει στη Συρία, να της πωλεί φυσικό αέριο και να της στέλνει εκατ. τουρίστες κάθε χρόνο. Σε τι είναι χρήσιμη η Ρωσία σύμφωνα με τη στενόμυαλη αντίληψή μας; Είναι εκεί κυρίως για να μπλοκάρει κάθε πρωτοβουλία στο Συμβούλιο Ασφαλείας για λύση του Κυπριακού για να πανηγυρίζουν στη Λευκωσία οι κύριοι Παπαδόπουλος, Σιζόπουλος, Λιλλήκας, Θεοχάρους, Συλλούρης και λοιποί. Στο κλαμπ τα τελευταία χρόνια μπήκε ρηξικέλευθα και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, ο οποίος άρχισε να κάνει ιδεοθύελλες, όπως αποκάλυψε ο διαπραγματευτής μας Ανδρέας Μαυρογιάννης, εγκαταλείποντας τη λύση Ομοσπονδίας και προκρίνοντας τη λύση δύο κρατών, για να καταλήγει βέβαια στην πολιτική που θέλει η φίλη Ρωσία. Δηλαδή στη διατήρηση του status quo.

Η γραμμή αυτή βεβαίως δεν υιοθετήθηκε μόνο από τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Πρόκειται για μια στρατηγική που ακολουθεί η Κύπρος από το 1964 όταν αποχώρησαν από την κυβέρνηση οι Τουρκοκύπριοι και η Τουρκία προσπάθησε να απονομιμοποιήσει την κρατική υπόσταση της Κύπρου. Το παράδοξο είναι ότι αυτή η γραμμή δεν αναπροσαρμόστηκε ποτέ, ακόμα κι όταν φτάσαμε στο παρά πέντε της λύσης. Πρόκειται για μια στρατηγική για τη στρατηγική. Κανένας δεν διανοείται ότι αν λυθεί π.χ. το Κυπριακό θα πρέπει να δούμε το ενδεχόμενο μιας ειρηνικής συνύπαρξης με τους Τ/Κ, ακόμα και τη σύναψη φιλικών σχέσεων με την Τουρκία. Όταν ακούς κάποιον διπλωμάτη στο ΥΠΕΞ να επιχειρηματολογεί, κατανοείς ότι το Κυπριακό πρέπει να λυθεί όπως επιθυμούν οι Ελληνοκύπριοι, οι Τουρκοκύπριοι πρέπει να συνθηκολογήσουν και η Τουρκία θα πρέπει να φύγει από την Κύπρο, αν δε είναι δυνατόν να εξαφανιστεί και από τον χάρτη.



Εργαλείο η ΕΕ

Ένας δεύτερος πυλώνας εξωτερικής πολιτικής οικοδομήθηκε μετά το 2004, «αφού περιπαίξαμε τους Ευρωπαίους και μπήκαμε στην ΕΕ», όπως είπε πριν μερικά χρόνια ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος. Η πολιτική αυτή στηρίζεται πάνω σε μια στείρα εργαλειοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οποία αντιμετωπίζουμε όχι ως μια κοινωνία εταίρων με τους οποίους συνυπάρχουμε και συμπορευόμαστε, αλλά ως ένα όπλο το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για να κατακεραυνώσει την Τουρκία. Η αφελής, έως εμμονική, προσέγγιση του τέως υπουργού Εξωτερικών προς αυτή την κατεύθυνση προκάλεσε κατά κόρον μειδιάματα από τους εταίρους, η οποίοι συνέχισαν και συνεχίζουν να μας αντιμετωπίζουν ως μια γραφική χώρα και τον ίδιο ως desk officer. Μια χώρα η οποία δεν ενδιαφέρεται να λύσει τα δικά της προβλήματα, όπως π.χ. το Κυπριακό, αλλά να δημιουργήσει προβλήματα στην Τουρκία, είτε υπό μορφή αποκλεισμού από τις διεργασίες της ΕΕ, είτε διά της λήψης κυρώσεων που θα προκαλέσουν ζημιά στην οικονομία της. Η ΕΕ έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν επιθυμεί η Τουρκία να τεθεί υπό τον έλεγχο της Ρωσίας και κάλεσε την Κυπριακή Δημοκρατία προσφέροντάς της διπλωματική αρωγή, αλλά κυρίως το κοινοτικό κεκτημένο, ως μοχλούς πίεσης για λύση του Κυπριακού. Έλαβε μέρος σε όλες τις διασκέψεις για το Κυπριακό στο υψηλότερο επίπεδο (Γιούγκερ -Μογκερίνι -Τίμερμανς) επέβαλε την παρουσία Ευρωπαίων τεχνοκρατών στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, υιοθέτησε τη θέση ότι δεν μπορεί ένα ευρωπαϊκό κράτος να έχει εγγυήσεις από τρίτη χώρα. Ο τέως ΥΠΕΞ επέλεξε, υιοθετώντας την πολιτική Αναστασιάδη, να διεκδικεί μόνο κυρώσεις και μέτρα και, κυρίως, επέλεξε να γελοιοποιείται.



Ανερμάτιστες τριμερείς

Τρίτον, η Κύπρος ενεπλάκη σε Τριμερείς Διασκέψεις στην περιοχή όχι για να συνθέσει πράγματα και καταστάσεις, αλλά για να δημιουργήσει, κατά την αφελή της προσέγγιση, μέτωπα κατά της Τουρκίας. Τις Τριμερείς αρχικά τις πρότειναν διά του Μπάιντεν οι Αμερικανοί για να γίνουν Τετραμερείς με τη συμπερίληψη της Τουρκίας για τη δημιουργία ενός ενεργειακού τόξου στην Ανατ. Μεσόγειο, με την Κύπρο να βρίσκεται στο επίκεντρο. Κατάντησαν σήμερα εργαλείο που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Ρωσίας. Με τους κυρίους Αναστασιάδη και Χριστοδουλίδη να περιπίπτουν σε πολιτικές αντιφάσεις, αφού άλλο είναι το περιεχόμενο της Τριμερούς με το Ισραήλ και άλλο με την Αίγυπτο. Το μόνο υπόβαθρο που υπάρχει, είναι η εκμετάλλευση των περιορισμένων μέχρι στιγμής ποσοτήτων φυσικού αερίου της περιοχής. Το Ισραήλ προσήλθε αρχικά σε Τριμερή με την Κύπρο για να διερευνήσει τις πιθανότητες κοινού αγωγού προς την Τουρκία. Στη συνέχεια ο Νετανιάχου για λόγους εσωτερικής πολιτικής, ένεκα της κρίσης στις σχέσεις με την Τουρκία, σκαρφίστηκε τον East Med, έναν αγωγό που αποτελεί έως και σήμερα μέρος του πολιτικού εγχειριδίου κάθε καλού λαϊκιστή πολιτικού, αφού λόγω κόστους και έλλειψης ικανοποιητικών αποθεμάτων φυσικού αερίου δεν μπορεί να κατασκευαστεί. Η Αίγυπτος δεν θέλει τον αγωγό. Θέλει να αγοράσει το φυσικό αέριο της Κύπρου και του Ισραήλ, να το οδηγήσει με μικρούς αγωγούς στα τερματικά της και να καταστεί το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Κάπως έτσι μέχρι σήμερα ο ηγέτης Αιγύπτου Σίσι δουλεύει τους κ. Αναστασιάδη και Χριστοδουλίδη, αλλά δεν αγοράζει, διότι το θέλει και σε τιμή κόστους. Νομοτελειακά η Κύπρος χάθηκε στις ατζέντες των δύο αυτών κρατών, παρασύροντας μάλιστα και την Ελλάδα, η οποία πληρώνει το τίμημα της περαιτέρω όξυνσης των σχέσεών της με την Τουρκία. Τι έμεινε στην Κύπρο να λέει ως αποτέλεσμα των Τριμερών; Επέτρεψε στον κ. Χριστοδουλίδη τα τελευταία χρόνια να υποστηρίζει «ότι θωρακίσαμε την ΑΟΖ μας», στέλνοντας το μήνυμα -τη στιγμή που η Τουρκία τρυπούσε κάτω από τη Λεμεσό και εποίκιζε το Βαρώσι- ότι έχουμε συμπήξει μια πανίσχυρη συμμαχία αποτροπής του τουρκικού επεκτατισμού. Με τους Αιγύπτιους και τους Ισραηλινούς διπλωμάτες, όταν τους ρωτάμε πότε οι φρεγάτες τους θα έλθουν στην ΑΟΖ μας να τη θωρακίσουν, να ξεκαρδίζονται στα γέλια. Ποιοι είναι οι κερδισμένοι και ποιοι οι χαμένοι από αυτή την αφελή πολιτική Χριστοδουλίδη, ο οποίος τώρα θέλει να γίνει και Πρόεδρος; Η Αίγυπτος εν πρώτοις που ευελπιστεί να μετατραπεί σε χαπ, και κυρίως η Ρωσία η οποία απέτρεψε κάθε σενάριο πώλησης αερίου στην Τουρκία από τη Λεβαντίνη, με αποτέλεσμα να της πωλεί το δικό της αέριο και να την απομακρύνει από τη Δύση.



Η ώρα του Κασουλίδη

Εν ολίγοις, αυτό που καλείται να κάνει ο κ. Ιωάννης Κασουλίδης είναι να ανασυγκροτήσει την όποια εξωτερική πολιτική έχουμε και να δώσει ρεαλιστικές μάχες με την Τουρκία με τη βοήθεια των εταίρων μας με στόχο την επίτευξη λύσης του Κυπριακού. Γνωρίζοντας εν κατακλείδι ότι διά της λύσης η Κύπρος απομακρύνεται από τον έλεγχο της Ρωσίας και τον γεωστρατηγικό εναγκαλισμό της Τουρκίας, εντάσσει λειτουργικά τους Τ/Κ στην ΕΕ και κατ' επέκταση αναβαθμίζεται πολιτικά, μετατρέπεται σε ευρωπαϊκό περιφερειακό οικονομικό κέντρο και διασφαλίζει κάτι που μας λείπει εδώ και δεκαετίες: Την ειρήνη και την ευημερία στην περιοχή μας για όλους τους Κυπρίους.