Οι τέσσερις αριθμοί για να σπάσει ο διαδικτυακός εκφοβισμός

Όλο και πιο συχνά, ακούμε για περιστατικά όπου ανήλικοι μαθητές πέφτουν θύματα διαδικτυακού εκβιασμού και εκφοβισμού. Δεν είναι επίσης λίγες οι περιπτώσεις που μικρά παιδιά καταλήγουν να βρίσκονται εγκλωβισμένα σε καταστάσεις και παγίδες που κρύβουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Την ίδια ώρα, μία άλλη -επίσης μεγάλη- μερίδα παιδιών βρίσκεται να ακολουθεί επικίνδυνα challenges που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, επιδιώκοντας πρακτικά να γίνει μέρος της ευρύτερης κλίκας που υπάρχει απ’ τις υπόλοιπες παρέες. Μόλις πριν περίπου έναν μήνα, τρία παιδιά σε όλο τον κόσμο βρέθηκαν νεκρά έπειτα από ένα trend που ακολούθησαν στο TikTok. Γίνεται, λοιπόν, κάτι παραπάνω από εμφανές ότι το διαδίκτυο πλέον είναι αναπόσπαστο κομμάτι τόσο της δικής μας καθημερινότητας, όσο και των παιδιών μας. Η ανάγκη εκπαίδευσης των παιδιών στο να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο με δημιουργικό, υπεύθυνο και ασφαλή τρόπο, φαίνεται ότι είναι πιο επιτακτική από ποτέ.

Με ένα όραμα

Σε μια αναπτυσσόμενη οικονομία και κοινωνία, όπως αυτή της Ευρώπης, οι ψηφιακές τεχνολογίες παίζουν σημαντικό ρόλο. Η έκθεση των παιδιών από πολύ μικρή ηλικία στις ψηφιακές τεχνολογίες και σε ψηφιακά περιβάλλοντα προσφέρει ευκαιρίες και προοπτικές μάθησης και εκπαίδευσης, από την άλλη όμως πλευρά εμπεριέχει προκλήσεις. Τέτοιες προκλήσεις περιλαμβάνουν την έκθεση σε αρκετούς κινδύνους και απειλές, που μπορεί να κυμαίνονται από τον διαδικτυακό εκφοβισμό, τις ψεύτικες ειδήσεις και την παραπληροφόρηση, μέχρι σε παράνομη σεξουαλική κακοποίηση, ρατσισμό και ξενοφοβία. Είναι, λοιπόν, ζωτικής σημασίας να ενθαρρύνονται όλα τα παιδιά, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί, να επωφελούνται από τις δυνατότητες των ψηφιακών τεχνολογιών με ασφαλή, υπεύθυνο και ηθικό τρόπο. Το έργο CyberSafety II συνεχίζει το επιτυχημένο έργο του Κυπριακού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, με τη συμμετοχή ακόμη περισσότερων ενδιαφερόμενων μερών, προκειμένου να προωθηθεί μια ασφαλής διαδικτυακή κουλτούρα και να ενισχυθούν οι δημιουργικοί, καινοτόμοι και κριτικά σκεπτόμενοι πολίτες της ψηφιακής κοινωνίας στην οποία ζούμε.

Τεράστιο έργο

Η λειτουργός του Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου Κύπρου – CYberSafety, κ. Παναγιώτα Χατζητοφή, μιλώντας στον «Π», εξήγησε το έργο που γίνεται μέσα απ’ το συγκεκριμένο πρόγραμμα αλλά και τις δυνατότητες που προσφέρει ο τετραψήφιος αριθμός 1480, στον οποίο γίνονται καταγγελίες για ζητήματα διαδικτυακού εκφοβισμού. Σύμφωνα με την ίδια, το 1480 στοχεύει κυρίως στο τρίπτυχο μαθητές-γονείς-εκπαιδευτικοί, χωρίς ωστόσο να τίθεται κάποιος περιορισμός σε όσους ενήλικες χρειάζονται βοήθεια και καθοδήγηση από ειδικούς.

Γραμμή καταγγελιών 1480

Η Γραμμή Καταγγελιών Hotline 1480 προσφέρει ένα άμεσο, εύκολα προσβάσιμο και υπεύθυνο σημείο επαφής για τους χρήστες, έτσι ώστε να καταγγέλλουν παράνομο περιεχόμενο ή ενέργειες. Οι υπηρεσίες της γραμμής καταγγελιών αναλαμβάνουν τον χειρισμό πληροφοριών από το κοινό, που σχετίζονται με αναφορές για:

• περιεχόμενο (π.χ. φωτογραφίες) σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών


• ρατσισμό και ξενοφοβικό υλικό, που παραβαίνει τη νομοθεσία


• οτιδήποτε θεωρείται παράνομο.

Αυτό που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι η Γραμμή Καταγγελιών Hotline 1480 λειτουργεί από εξειδικευμένους και εκπαιδευμένους λειτουργούς, οι οποίοι είναι σε θέση να προβούν σε μία προκαταρκτική εκτίμηση της νομιμότητας του περιεχομένου που αναφέρθηκε, να ανιχνεύσουν την προέλευσή του και να διαβιβάσουν την αναφορά στον αρμόδιο φορέα για ανάληψη δράσης. Οι χειριστές, επίσης, είναι σε θέση να διαβιβάσουν υποψίες για παράνομο περιεχόμενο για περαιτέρω αξιολόγηση, καθώς και να συμβουλεύσουν, έτσι ώστε να προωθηθεί μία αναφορά στη Γραμμή Βοήθειας, εάν το κρίνουν σκόπιμο.

Σε απλά νούμερα

Συγκεκριμένα, από την 1η Ιανουαρίου 2022 έως την 31η Μαρτίου 2022, απευθύνθηκαν στη Γραμμή Βοήθειας - Helpline 1480, συνολικά 664 άτομα. Οι 262 κλήσεις (39,46%), από το σύνολο των κλήσεων, δεν σχετίζονταν με τις παρεχόμενες υπηρεσίες της Γραμμής Βοήθειας 1480 και αφορούσαν σε πληροφόρηση, μεταξύ άλλων, για την πανδημία, τα επιδόματα και τα βοηθήματα του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ.λπ. Αναφορικά με τα 402 περιστατικά, που αφορούσαν στις υπηρεσίες της Γραμμής Βοήθειας 1480, η πλειοψηφία των ατόμων που κάλεσαν για βοήθεια και υποστήριξη ήταν ενήλικα άτομα σε ποσοστό 98,25% (395 άτομα). Μόνο 7 άτομα, από το σύνολο των 402 καλούντων, δηλαδή ποσοστό 1,75%, ήταν ανήλικα άτομα (έως 18 χρονών), τα οποία χρησιμοποίησαν τη Γραμμή Βοήθειας 1480, για να αναφερθούν σε προσωπικές τους δυσκολίες στο διαδίκτυο. Από το σύνολο των 395 ενήλικων ατόμων, μόνο οι 38 καλούντες απευθύνθηκαν στην υπηρεσία για να αντιμετωπίσουν δυσκολίες που αφορούσαν σε παιδιά και εφήβους στο διαδίκτυο. Η πλειοψηφία των ενηλίκων, με ποσοστό της τάξεως του 90,4% (357 άτομα), επί του συνόλου των ενηλίκων, απευθύνθηκαν στη Γραμμή Βοήθειας – Helpline 1480 για αιτήματα που αφορούσαν προσωπικές τους ανάγκες υποστήριξης.

Δίπλα σε όσους έχουν ανάγκη

Το προσωπικό της Γραμμής Βοήθειας – Helpline 1480 αντιμετώπισε αποτελεσματικά και παρείχε υποστήριξη και συμβουλευτική σε όλους όσοι κάλεσαν στη Γραμμή Βοήθειας. Ειδικότερα, όλες οι περιπτώσεις που αφορούσαν περιστατικά που άπτονταν των υπηρεσιών της Γραμμής Βοήθειας – Helpline 1480, επιδέχθηκαν κατάλληλη συμβουλευτική και υποστήριξη, με τη συμβολή, όπου κρίθηκε αναγκαίο, αρμόδιων υπηρεσιών αναφορών και καταγγελιών (π.χ. Υπηρεσία Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Κύπρου, Policy Casework – Facebook).

Αναφορικά με τους λόγους επικοινωνίας με τη Γραμμή Βοήθειας – Helpline 1480, τα περισσότερα αιτήματα σχετίζονταν με περιστατικά ηλεκτρονικού εγκλήματος (26,62%), δηλαδή την αντιμετώπιση παραβίασης της ιδιωτικότητας (hacking), οικονομικής απάτης κ.λπ. Επιπρόσθετα, ένας μεγάλος αριθμός των κλήσεων προς τη Γραμμή, αφορούσε σε ζητήματα που εμπίπτουν στην κατηγορία του ψηφιακού γραμματισμού/εκπαίδευση (22,39%), η οποία παραμένει αυξημένη, σε σχέση με την προηγούμενη τριμηνιαία αναφορά του 2021.

Το γεγονός αυτό φαίνεται να καταδεικνύει την ανάγκη ενημέρωσης του κοινού για δεξιότητες ψηφιακού γραμματισμού και τη σημαντικότητα της υποστήριξης για την ασφαλή και υπεύθυνη αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας και του διαδικτύου. Επιπλέον, ένας μεγάλος αριθμός των κλήσεων προς τη Γραμμή αφορούσε σε ζητήματα που εμπίπτουν στην κατηγορία της ιδιωτικότητας δεδομένων (14,18%), που αφορά θέματα παραβίασης των προσωπικών δεδομένων, αλλά και τους τρόπους προστασίας τους. Παράλληλα, ένας σημαντικός αριθμός κλήσεων αφορούσε περιστατικά διαδικτυακού εκφοβισμού (12,94%), καταδεικνύοντας ότι ο εκφοβισμός πρόκειται για ένα διαχρονικό πρόβλημα, για το οποίο θα πρέπει να γίνουν περαιτέρω και εντατικότερες προσπάθειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησής του. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι παρατηρήθηκε μικρή μείωση στην αναφορά περιστατικών σεξουαλικού εκβιασμού (sextortion) (2,99%), τα οποία μειώθηκαν κατά 6% σε σχέση με την προηγούμενη τριμηνιαία αναφορά του 2021.