Οι δικαστές στα θρανία - Επιμόρφωση με στόχο την ποιότητα: Το β’ μέρος της συνέντευξης του δ/ντή της Σχολής Δικαστών, Γ. Ερωτοκρίτου

Σήμερα, στο β’ μέρος της συνέντευξής του στον «Π», ο πρώην δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Γιώργος Ερωτοκρίτου, εξηγεί πως λειτουργεί και ποια η χρησιμότητα της Σχολής Δικαστών, στην οποία είναι διευθυντής. Ο κ. Ερωτοκρίτου, ο οποίος είναι και διευθυντής Μεταρρύθμισης και Επιμόρφωσης του Ανωτάτου Δικαστηρίου, στο α’ μέρος της συνέντευξής του, που δημοσιεύθηκε χθες στον «Π», αναφέρθηκε στη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης, τα δικαστήρια και τους δικαστές. «Το μοντέλο λειτουργίας της Σχολής Δικαστών Κύπρου, στηρίζεται σε εκείνο του Judicial College της Αγγλίας, όπου εποπτεύεται από Συμβούλιο, τα μέλη του οποίου διορίζονται από τον/την εκάστοτε Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Υπεύθυνος για τη λειτουργία της Σχολής είναι ο εκάστοτε διευθυντής της. Αξίζει να αναφερθεί ότι η Σχολή Δικαστών και οι σχεδιασμοί που έγιναν για την εκπαίδευση των Κυπρίων δικαστών, στηρίζονται πάνω στις 9 Οικουμενικές Αρχές Δικαστικής Επιμόρφωσης», ανέφερερε ο κ. Ερωτοκρίτου, απαντώντας σχετική ερώτηση.

Πρώτα φοιτά κάποιος στη Σχολή Δικαστών και μετά διορίζεται δικαστής ή απλώς λειτουργεί για την επιμόρφωση των δικαστών;

Καταρχάς, η Σχολή δεν εμπλέκεται με κανέναν τρόπο στον διορισμό των δικαστών. Οι δικαστές διορίζονται από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο. Δεν απαιτείται η φοίτησή τους στη Σχολή με σκοπό να αποφοιτήσουν ως δικαστές, κάτι που γίνεται σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως π.χ. στην Ελλάδα και τη Γαλλία. Ο λόγος που δεν ακολουθούμε το ηπειρωτικό μοντέλο είναι το μικρό μέγεθος του δικαστικού σώματος της Κύπρου. Πέραν τούτου, η Κύπρος για τον διορισμό δικαστών πάντα ακολουθούσε το αγγλικό μοντέλο, που έδιδε έμφαση στην τιμιότητα του υποψηφίου για διορισμό, παρά στις γνώσεις του, οι οποίες, ούτως ή άλλως, μπορούν να βελτιωθούν, σε αντίθεση με την τιμιότητα ή την εντιμότητά του. Όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει και σήμερα υπάρχει η τάση για διεξαγωγή γραπτών εξετάσεων. Πρωταρχικός σκοπός της Σχολής είναι η επιμόρφωση των δικαστών, κατά και μετά την ανάληψη των καθηκόντων τους, ενώ, παράλληλα, είναι υπεύθυνη για τη συμμετοχή των δικαστών σε ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά προγράμματα, με τον συντονισμό με άλλους ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς που ασχολούνται με τη δικαστική επιμόρφωση, καθώς επίσης και με τη διεξαγωγή ερευνών σε θέματα που σχετίζονται με τη δικαιοσύνη. Πρέπει, επίσης, να αναφέρω ότι η Σχολή Δικαστών διοργανώνει και εκπαιδευτικά προγράμματα τα οποία παρακολουθούν και λειτουργοί άλλων νομικών επαγγελμάτων, όπως νομικοί λειτουργοί των δικαστηρίων, λειτουργοί της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, πρωτοκολλητές και δικαστικοί υπάλληλοι.

Επιμόρφωση

Γιατί χρειάζεται η Σχολή Δικαστών;

H Κύπρος ήταν για πολλά χρόνια η μόνη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που δεν είχε Σχολή Δικαστικής Επιμόρφωσης, με αποτέλεσμα η επιμόρφωση των Κυπρίων δικαστών να μην γίνεται σε τακτική και οργανωμένη βάση. Η Σχολή Δικαστών δημιουργήθηκε διά Νόμου για να επιλύσει αυτό το πρόβλημα και να θέσει τις σωστές βάσεις για τη συστηματική επιμόρφωση των δικαστών. Συγκεκριμένα, η Σχολή είναι υπεύθυνη κυρίως για την ανάπτυξη προγραμμάτων για τη διά βίου εκπαίδευση και επιμόρφωση των δικαστών τα οποία ανταποκρίνονται στις ανάγκες που εκάστοτε δημιουργούνται, την επεξήγηση και προώθηση της βασικής αξίας της δικαστικής ανεξαρτησίας, της δικαστικής ηθικής και δεοντολογίας, στο πλαίσιο της εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των δικαστών, την ετοιμασία επιμορφωτικών στρατηγικών για τη δικαστική εκπαίδευση και την παροχή συμβουλής ή γνώμης στον Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου σε σχέση με την ανάπτυξη της εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των δικαστών. Η δικαστική επιμόρφωση αποτελεί εγγύηση επάρκειας και επαγγελματισμού και γι’ αυτό θεωρείται απαραίτητη για όλους τους δικαστές, οι οποίοι στο τέλος της ημέρας καλούνται να προστατεύσουν τα δικαιώματα των πολιτών με τρόπο αντικειμενικό και ανεξάρτητο. Υπό αυτή την έννοια, η δικαστική επιμόρφωση είναι σημαντική γιατί συμβάλλει στη διατήρηση της ποιότητας στην απονομή της δικαιοσύνης και ταυτόχρονα διασφαλίζει όχι μόνο την ανεξαρτησία των δικαστών, αλλά και του κράτους δικαίου. Πέραν τούτου, σήμερα οι υποθέσεις στα δικαστήρια έγιναν περίπλοκες, όπως και το δίκαιο, με αποτέλεσμα η ανάγκη για συχνή επιμόρφωση των δικαστών να είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Ο φόρτος εργασίας της Σχολής αυξάνεται διαρκώς, αφού σε πολλές καινούργιες νομοθεσίες περιλαμβάνεται πρόνοια για επιμόρφωση των δικαστών επί του θέματος που ασχολείται ο Νόμος.

Σχολή και μεταρρύθμιση

Πώς θα συμβάλει η Σχολή Δικαστών στη μεταρρύθμιση στην απονομή δικαιοσύνης;

Ένα από τα πιο σημαντικά μέτρα που έχουν ληφθεί για τη μεταρρύθμιση των δικαστηρίων είναι και η εφαρμογή των νέων Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας, με τη Σχολή Δικαστών να έχει αναλάβει την εκπαίδευση όλων των δικαστών και του προσωπικού των δικαστηρίων. Οι νέοι Θεσμοί αναμένεται να τεθούν σε ισχύ τον Σεπτέμβριο του 2023 και το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα έχει ξεκινήσει από το 2021 και θα ολοκληρωθεί το 2025. Τα σεμινάρια του 2021 αποτελούσαν μέρος χρηματοδοτούμενου προγράμματος, το οποίο εντασσόταν στα πλαίσια της μεταρρύθμισης των δικαστηρίων και έγινε με τη χρηματοδότηση και τη σθεναρή υποστήριξη της Γενικής Διεύθυνσης Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (DG Reform) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Με την υλοποίηση κάθε μεταρρυθμιστικού έργου προκύπτουν νέες ανάγκες για επιμόρφωση. Έτσι, η Σχολή, πέραν του καθιερωμένου έργου της, έχει αναλάβει την εκπαίδευση όλων των δικαστών και του προσωπικού των δικαστηρίων ώστε να είναι όλοι εξοικειωμένοι με τις νέες απαιτήσεις που προκύπτουν από τα έργα.

Ποιότητα

Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η ποιότητα της δικαιοσύνης στην Κύπρο;

Οι δείκτες ποιότητας έχουν άμεση σχέση με τους στόχους και τις παραμέτρους που έχουν αρχικά τεθεί. Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, υπήρξε μία προσπάθεια να δημιουργηθούν αντικειμενικά κριτήρια και δείκτες ποιότητας για μία πιο ομοιόμορφη και αντικειμενική αξιολόγηση της ποιότητας της δικαιοσύνης. Ένα παράδειγμα είναι το Ευρωπαϊκό Justice Scoreboard, το οποίο παρέχει συγκριτική πληροφόρηση για όλα τα κράτη μέλη για κρίσιμα θέματα, όπως η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, η αποδοτικότητα του συστήματος, οι καθυστερήσεις και πολλά άλλα. Ακόμα και σ’ αυτά τα κριτήρια έχει ασκηθεί κριτική. Σε μία προσπάθεια να δημιουργηθούν αντικειμενικά κριτήρια ελέγχου ποιότητας, το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει εισηγηθεί γύρω στα 250 κριτήρια τα οποία είναι ικανά να αξιολογήσουν ένα δικαστικό σύστημα, κατά πόσον συνάδει με τις ευρωπαϊκές αρχές και τη Σύμβαση Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. Έρχομαι τώρα στο ερώτημά σας, σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η ποιότητα απονομής δικαιοσύνης στην Κύπρο. Νομίζω ο απλός άνθρωπος συσχετίζει την ποιότητα της δικαιοσύνης με την ποιότητα των δικαστικών αποφάσεων και την ταχύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης. Καταρχάς, θα πρέπει να τονίσω ότι γενικά η δικαιοσύνη στην Κύπρο βρίσκεται ψηλά στα μάτια των πολιτών και αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας και των δικαστών. Ουδέποτε υπήρξε οποιαδήποτε καταγγελία για διαφθορά δικαστικών λειτουργών. Από την άλλη, όμως, οι ρυθμοί απονομής της δικαιοσύνης είναι σε πολύ χαμηλό επίπεδο και αυτό φαίνεται από τον μεγάλο όγκο καθυστερημένων υποθέσεων. Επομένως, από τη στιγμή που η δικαιοσύνη δεν απονέμεται έγκαιρα, και εννοώ το αργότερο μέσα σε 1-2 χρόνια, τότε υπάρχει πρόβλημα. Άλλο πρόβλημα είναι το μεγάλο ποσοστό εφέσεων που καταχωρούνται και το ψηλό ποσοστό ανατροπής πρωτόδικων αποφάσεων. Για όλα τα πιο πάνω, το Ανώτατο Δικαστήριο και η πολιτεία γενικότερα, τα τελευταία χρόνια καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες για να βελτιώσουν την κατάσταση και είμαι βέβαιος ότι σε μερικά χρόνια τα πράγματα θα είναι εντελώς διαφορετικά.

Συνεχής η εκπαίδευση των δικαστών

Στις 14 Αυγούστου 2020, η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε τον Νόμο 101(Ι)/2020 που προβλέπει την ίδρυση και λειτουργία της Σχολής Δικαστών Κύπρου. Όμως, τα πρώτα οργανωμένα προγράμματα, συντονισμένα από τη Σχολή Δικαστών Κύπρου με Κύπριους εκπαιδευτές, ξεκίνησαν στις αρχές Οκτωβρίου του 2018. Η Σχολή στεγάζεται στο κτήριο Πούλια, δίπλα από το Ανώτατο Δικαστήριο. Εκπαιδευτές της Σχολής είναι κατά κύριο λόγο Κύπριοι δικαστές, οι οποίοι τυγχάνουν κατάλληλης εκπαίδευσης και προετοιμασίας. «Φυσικά, όταν διοργανώνονται σεμινάρια ειδικού θέματος, η Σχολή φροντίζει για τη συμμετοχή εκπαιδευτών κατάλληλα προετοιμασμένων, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις οι εκπαιδευτές έτυχε να είναι από το εξωτερικό, κυρίως δικαστές, όπως στο πρόσφατο σεμινάριο με θέμα "Παιδιά-Ευάλωτοι Μάρτυρες", στο οποίο κύρια εκπαιδεύτρια ήταν η Lady Dorrian, Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Σκωτίας», ανέφερε ο διευθυντής της Σχολής.

Ο κ. Ερωτοκρίτου εξήγησε, ακόμη, ότι η Σχολή διοργανώνει σεμινάρια ολόχρονα (εκτός από τον μήνα Αύγουστο) και έχει νομική υποχρέωση να παρέχει εκπαίδευση σε όλους τους δικαστές στην Κύπρο, με τη συμμετοχή να είναι δωρεάν και όχι υποχρεωτική. Για την αρχική εκπαίδευση, που αφορά όλους τους νεοδιορισθέντες δικαστές, η Σχολή διοργανώνει συγκεκριμένα σεμινάρια με θέμα την καθημερινή πρακτική στα δικαστήρια, καθώς και τη Δικαστική Δεοντολογία και Ηθική και τις Δικαστικές Δεξιότητες. «Η Σχολή επικεντρώνεται και στη συνεχόμενη εκπαίδευση, αφού όλοι οι δικαστές, σύμφωνα με τις Οικουμενικές Αρχές Εκπαίδευσης, έχουν δικαίωμα τακτικής και συνεχούς εκπαίδευσης, όχι μόνο μετά τον διορισμό τους, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους. Προσπαθούμε να παρέχουμε στον κάθε δικαστή τουλάχιστον δύο ημέρες εκπαίδευσης τον χρόνο. Το πρόγραμμα της Σχολής διαμορφώνεται για τρία χρόνια και εγκρίνεται από το Συμβούλιο της Σχολής», συμπλήρωσε. Σήμερα, συνέχισε, μας αποστέλλονται πολύ περισσότερα αιτήματα για διεξαγωγή επιμορφωτικών σεμιναρίων απ’ ότι η Σχολή μπορεί να διοργανώσει ετησίως. «Προσπαθούμε να διατηρήσουμε ένα ισοζύγιο στον χρόνο που οι δικαστές αφιερώνουν για εκπαίδευση στην Κύπρο και στο εξωτερικό, έτσι ώστε να μην απουσιάζουν συχνά από τα καθήκοντά τους», κατέληξε ο Γιώργος Ερωτοκρίτου.

kateliadi@politis-news.com