Το δικαίωμα του Νικόλα στην εκπαίδευση στα χέρια του υπουργείου Παιδείας – Η θέση του Πανεπιστημίου Κύπρου

Άμεσα το υπουργείο Παιδείας θα πρέπει να δώσει απαντήσεις και λύση στην υπόθεση που συγκεντρώνει τα βλέμματα της κοινής γνώμης τις τελευταίες μέρες, με τον Νικόλα και την οικογένεια του να αναμένουν νεότερα για ένα ζήτημα το οποίο θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο. Το δικαίωμα ενός ατόμου με αναπηρία στην εκπαίδευση, και πιο συγκεκριμένα στην ισότιμη συμμετοχή του στις Παγκύπριες Εξετάσεις Πρόσβασης.

Το υπουργείο παρά την σαφέστατη έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων, κας Μαρίας Στυλιανού-Λοττίδη, δεν έχει ακόμα ανταποκριθεί θετικά στο αίτημα της μητέρας του Νικόλα, κας Γιούλας Πιτσιάλη, για παροχή ενός διαφοροποιημένου εξεταστικού δοκιμίου, στη βάση των αξιολογηµένων αναγκών του μαθητή. Οι φτηνές δικαιολογίες οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο, μερικές μόνο ημέρες πριν από την πρεμιέρα των παγκυπρίων εξετάσεων στις 10 Ιουνίου. Πάντως, όπως πληροφορείται το politis.com.cy, το Πανεπιστήμιο Κύπρου του οποίου η άποψη ζητήθηκε από το υπουργείο Παιδείας και αναμενόταν από την Επίτροπο Διοικήσεως, έχει ανοικτές τις πόρτες του τόσο για τον Νικόλα, όσο και για όλα τα ΑμεΑ.

Η περίπτωση του Νικόλα είναι πρωτόγνωρη, τουλάχιστον για την Κύπρο, αφού ένεκα της αναπηρίας του έχει απώλεια ακοής και τετραπληγία, συνεπώς δεν έχει λεκτική επικοινωνία και δεν μπορεί να γράψει. Σύμφωνα με δημόσιες δηλώσεις της κας Πιτσιάλη, στο παρελθόν το παιδί αποκλείστηκε από τους αρμόδιους του υπουργείου Παιδείας στο δημοτικό και στη συνέχεια όταν ξεπεράστηκαν αμέτρητα εμπόδια και διεκδικήσεις, φοίτησε στο γυμνάσιο.  Σημειώνει ότι «ο ίδιος με αξιοπρέπεια, ήθος και με προσπάθεια ζηλευτή κατάφερε να φοιτήσει όλα αυτά τα χρόνια και να διαπρέψει». Η κα Πιτσιάλη, μέσω της ιστοσελίδας μας, δηλώνει ότι στο σημείο που φτάσαμε, αναμένει καθοριστική παρέμβαση της κας Λοττίδου, η οποία θα υποχρεώνει το υπουργείο να συμμορφωθεί.

Εξετάσεις τετραμήνων με εύλογες προσαρμογές

Αυτό που ζητά η οικογένεια του Νικόλα και που μέχρι στιγμής δεν έγινε αποδεκτό από το υπουργείο, είναι να εφαρμοστεί στις Παγκύπριες εξετάσεις κάτι το οποίο εφαρμόζεται ήδη στο σχολείο του, με τις εξετάσεις των τετραμήνων. Οι εύλογες προσαρμογές που τώρα αμφισβητούνται, δηλαδή ένα διαφοροποιημένο γραπτό που απλώς οι ερωτήσεις θα τίθενται με τρόπο που να μπορεί ο μαθητής να τις κατανοήσει και να απαντήσει, εφαρμόστηκαν κανονικά στις εξετάσεις τετραμήνων, χωρίς να τεθεί οποιοδήποτε ζήτημα «ευνοϊκής μεταχείρισης». Μάλιστα σύμφωνα με την μητέρα του Νικόλα, ο μαθητής είχε ανταποκριθεί με πολύ καλά αποτελέσματα σε αυτές.

Φτηνές δικαιολογίες



Στην έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως για το θέμα, αναφέρεται ότι το παράπονο της κας Γιούλας Πιτσιάλη τέθηκε υπόψη του υπουργείου τον Δεκέμβριο του 2021, και ζητήθηκαν σχόλια και απόψεις αναφορικά με τον τρόπο που προτίθεται να το χειριστεί το υπουργείο. Ως απάντηση, αναφέρεται ότι με βάση τον περί Διεξαγωγής των Παγκύπριων Εξετάσεων Πρόσβασης στα Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύµατα (ΑΑΕΙ) της Κύπρου και Ελλάδας Νόµος του 2017 [Ν.14(I)/2017], «…ο πίνακας προδιαγραφών, η εξεταστέα ύλη και τα εξεταστικά δοκίµια των Παγκύπριων Εξετάσεων Πρόσβασης, πρέπει να έχουν τον ίδιο βαθµό δυσκολίας για όλους τους υποψηφίους και δεν είναι δυνατή η διαφοροποίηση τους για οποιοδήποτε υποψήφιο ή ομάδα υποψηφίων…». Μάλιστα, στην έκθεση της η κα Λοττίδου σημειώνει ότι ο Διευθυντής της Υπηρεσίας Εξετάσεων, ανέφερε σε Λειτουργό του Γραφείου της ότι δεν είναι δυνατή η παροχή της δυνατότητας εξέτασης του υιού της παραπονούµενης στη βάση διαφοροποιηµένου δοκιµίου, καθότι κάτι τέτοιο, αφενός δεν προβλέπεται από το ισχύον νοµικό πλαίσιο, αφετέρου, δε, θα έθετε σε κίνδυνο το αδιάβλητο των εξετάσεων.

Να σημειωθεί όπως αναγράφεται στην Έκθεση Λοττίδου, βάσει του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου, η ίση µεταχείριση των ανίσων είναι το ίδιο απαράδεκτη µε την άνιση µεταχείριση των ίσων. Το Ανώτατο Δικαστήριο έχει διευκρινίσει επί τούτου ότι «η δυναµική της αρχής της ισότητας επιβάλλει την ανίχνευση της φύσης των υποκειµένων και αντικειµένων του δικαίου ώστε να αποδίδονται τα ίσα στα όµοια και τον αποκλεισµό της ταύτισης των ανοµοίων».

Η προκαταρκτική εισήγηση Λοττίδου



Στην προκαταρκτική της εισήγηση τον Μάρτιο, η Επίτροπος Διοικήσεως εισηγήθηκε στην Διευθύντρια Διεύθυνσης Ανώτερης Εκπαίδευσης και Προϊστάµενο Υπηρεσίας Εξετάσεων όπως προχωρήσουν στην παροχή, τόσο στον υιό της παραπονούµενης όσο και σε άλλα παιδιά µε αναπηρία των αναγκαίων εύλογων προσαρµογών στο πλαίσιο των Παγκύπριων Εξετάσεων Πρόσβασης ώστε να έχουν τη δυνατότητα να εξεταστούν σε διαφοροποιηµένο εξεταστικό δοκίµιο, στη βάση των αξιολογηµένων και εξατοµικευµένων εκπαιδευτικών αναγκών τους. Σημείωσε ότι η επιµονή στην άρνηση, προσκρούει στην Σύµβαση του ΟΗΕ και τα Γενικά Σχόλια του, η οποία υπερισχύει ως Νόµος αυξηµένης τυπικής ισχύος έναντι του τυπικού νόµου και συνιστά διάκριση. Στην υπό εξέταση περίπτωση, σύμφωνα με την Έκθεση, προκύπτει δυσµενής µεταχείριση των παιδιών µε αναπηρία ένεκα της άρνησης παροχής σ’ αυτά των αναγκαίων εύλογων προσαρµογών και υποχρεώνοντάς τα να εξεταστούν σε ένα κοινό/τυποποιηµένο εξεταστικό δοκίµιο, µε επακόλουθο να επέρχεται διάκριση εις βάρος τους αναφορικά µε την πρόσβαση στην εκπαίδευση λόγω της αναπηρίας τους. Η έκθεση διαβιβάστηκε και στον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας για τις αναγκαίες εκ µέρους του ενέργειες.

Η θέση του Πανεπιστημίου Κύπρου



Με δηλώσεις της στην τηλεόραση του Alpha, η κα Λοττίδου ανέφερε πως σε επικοινωνία της με τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Παιδείας της επισημάνθηκε ότι αναμένεται απάντηση από τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου για να διαφανούν τα επόμενα βήματα. Σύμφωνα με πληροφορίες του politis.com.cy, το Πανεπιστήμιο έχει στείλει από την Τρίτη 31 Μαΐου την απάντηση του, μέσω της οποίας ξεκαθαρίζει αρχικά ότι η εισδοχή δεν είναι θέμα του Πανεπιστημίου, αλλά του ίδιου του υπουργείου. Διαβιβάστηκε επίσης στο υπουργείο πως το Πανεπιστήμιο, αν γίνει αποδεκτός ένας υποψήφιος από τις εξετάσεις, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να του κλείσει την πόρτα. Ακόμα, μεταβιβάστηκε το μήνυμα ότι το Πανεπιστήμιο στηρίζει τους φοιτητές ΑμεΑ και δίνει εύλογες προσαρμογές, χωρίς αυτό να σημαίνει πως αυτές οδηγούν σε υποβάθμιση της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας ενός ακαδημαϊκού προγράμματος, ούτε ότι θα αρθούν υποχρεώσεις που απαιτούνται από τους φοιτητές. Οι πόρτες του Πανεπιστημίου πάντως είναι φαφές ότι είναι ανοικτές για τον Νικόλα και όλα τα ΑμεΑ και καταβάλλονται προσπάθειες για την καλύτερη δυνατή φοίτηση, αναλόγως της κάθε περίπτωσης.

Απαντήσεις στο επόμενο διήμερο ζητά η μητέρα

Με το ημερολόγιο να γράφει 1^η Ιουνίου και τις εξετάσεις να αρχίζουν στις 10 του μήνα, γίνεται αντιληπτό ότι τα περιθώρια στενεύουν όλο και περισσότερο. Η κα Γιούλα Πιτσιάλη, μιλώντας στο politis.com.cy, είπε ότι μέσα στις επόμενες δύο ημέρες θα πρέπει το ζήτημα να λυθεί, για να αρχίσει και ο Νικόλας το διάβασμα. Αν μπει στη διαδικασία για μελέτη και τελικά δεν του επιτραπεί να συμμετέχει στις εξετάσεις με διαφοροποιημένο γραπτό, η μητέρα του εκτιμά ότι θα τον επηρεάσει αρνητικά. Η ίδια, αφού το υπουργείο αδυνατεί ακόμα να βρει μια λύση, αναμένει από την Επίτροπο Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να παρέμβει άμεσα. Σύμφωνα με τις εξουσίες της η κα Μαρία Στυλιανού-Λοττίδου, μπορεί να προβεί σε δεσμευτική σύστασή, να εκδώσει σχετικό διάταγμα που να επιβάλλει στο υπουργείο τη συμμόρφωση ή να επιβάλει χρηματικό πρόστιμο.

Σημειώνεται ότι η ιστοσελίδα μας προσπάθησε ανεπιτυχώς να επικοινωνήσει με τους αρμόδιους στο υπουργείο Παιδείας, ώστε να δώσουν και αυτοί τη δική τους θέση για το ζήτημα.