Ώρα για μία ριζική μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Μπορεί η Ευρώπη να αλλάξει; Και ποιο μπορεί να είναι το μέλλον της σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται; 49 προτάσεις. 320 μέτρα. 43.734 εισηγήσεις. 16.274 ιδέες. Η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης είναι πλέον γεγονός, αφού στις 9 Μαΐου, την ημέρα που γιορτάζεται η ειρήνη και η ενότητα στην Ευρώπη, όπως θεμελιώθηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής έλαβαν την τελική έκθεση με τις προτάσεις της Διάσκεψης για τη μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήταν το επιστέγασμα μίας επίπονης προσπάθειας ώστε να αλλάξει η Ευρώπη και να μπει σε μία νέα πορεία, αφού οι εποχές αλλάζουν συνεχώς και οι συνθήκες που βιώνουμε απαιτούν να μπουν στέρεες βάσεις ώστε να συνεχίσει να υπάρχει η Ευρώπη. Η έκθεση που παραδόθηκε εστιάζει σε 49 προτάσεις και περιλαμβάνουν συγκεκριμένους στόχους και περισσότερα από 320 μέτρα προκειμένου τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να αναλάβουν δράση σε εννέα τομείς:

• κλιματική αλλαγή και περιβάλλον


• υγεία


• ισχυρότερη οικονομία, κοινωνική δικαιοσύνη και θέσεις εργασίας


• η ΕΕ στον κόσμο


• αξίες και δικαιώματα, κράτος δικαίου, ασφάλεια


• ψηφιακός μετασχηματισμός


• ευρωπαϊκή δημοκρατία


• μετανάστευση


• εκπαίδευση, πολιτισμός, νεολαία και αθλητισμός

«Οι πολίτες, ιδίως οι νέοι, βρίσκονται στο επίκεντρο του οράματός μας για το μέλλον της Ευρώπης και έχουν συμμετάσχει άμεσα για να διαμορφωθούν τα αποτελέσματα της Διάσκεψης. Βρισκόμαστε σε μία κρίσιμη στιγμή για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και καμία πρόταση για μεταρρύθμιση δεν θα πρέπει να αποκλειστεί εξαρχής. Πρέπει να μη φοβηθούμε να απελευθερώσουμε τη δύναμη που έχει η Ευρώπη να αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων προς το καλύτερο», ανέφερε η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Roberta Metsola. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χαιρέτισε και ενέκρινε τα συμπεράσματα της Διάσκεψης. Οι ευρωβουλευτές αναγνώρισαν ότι οι προτάσεις της απαιτούν τροποποίηση των Συνθηκών και ζήτησαν από την επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων του ΕΚ να εκπονήσει σχετικές προτάσεις για τη μεταρρύθμιση της ΕΕ, διαδικασία η οποία θα πραγματοποιηθεί μέσω της σύστασης Συνέλευσης, σύμφωνα με το άρθρο 48 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ομιλητές που εκπροσωπούν ευρεία πλειοψηφία μεταξύ των πολιτικών ομάδων του ΕΚ τόνισαν ότι οι προσδοκίες, οι προτεραιότητες και οι ανησυχίες των πολιτών έχουν ακουστεί ξεκάθαρα σε αυτήν την άνευ προηγουμένου άσκηση συμμετοχικής δημοκρατίας, καθώς και ότι το αποτέλεσμα πρέπει να γίνει σεβαστό. Πολλοί τόνισαν ότι οι πολίτες πρέπει να συμμετέχουν περισσότερο στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε επίπεδο ΕΕ, παράλληλα με μία ισχυρότερη δημοκρατική εκπροσώπηση. Άλλοι επεσήμαναν συγκεκριμένους τομείς στους οποίους οι προτάσεις των πολιτών απαιτούν ριζικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα η θέσπιση πραγματικά ευρωπαϊκών εκλογών, καθώς και νέων εξουσιών της ΕΕ σε τομείς όπως η υγεία, η ενέργεια, η μετανάστευση και η άμυνα. Ορισμένοι ομιλητές επέκριναν τη Διάσκεψη, υποστηρίζοντας ότι η διαδικασία ήταν στρεβλή και ότι οι προτάσεις δεν αντικατοπτρίζουν την κοινή γνώμη.



Αλλεπάλληλες κρίσεις

Πάντως, το ζητούμενο είναι ένα: Ο δρόμος πλέον είναι ανοικτός, ώστε οι προτάσεις των πολιτών που συζήτησαν το μέλλον της Ευρώπης να μετατραπούν σε ευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις, ένα κοσμοϊστορικό γεγονός, όπως χαρακτηρίστηκε και από τον Κύπριο ευρωβουλευτή Λευτέρη Χριστοφόρου. Και είναι ευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις αναγκαίες για να θωρακιστεί η Ευρώπη απέναντι στις κρίσεις. Τις κρίσεις που χρόνια τώρα ενδυναμώνουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, έστω και αργά ή αποσπασματικά. Και την «αναγκάζουν» να αναπτύσσει νέα εργαλεία για να ανταποκριθεί καλύτερα στην επόμενη πρόκληση, οικονομική, θεσμική, προσφυγική, νομιμοποίησης, λαϊκισμού. Αυτό έγινε και με τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2009 που «γέννησε» καινοτόμους οικονομικούς μηχανισμούς. Αυτό έγινε και με την πανδημία που δημιούργησε το Ταμείο Ανάκαμψης, το πανευρωπαϊκό Πρόγραμμα Εμβολιασμού και το Ψηφιακό Πιστοποιητικό. Και αυτήν την περίοδο η Ευρώπη αντιμετωπίζει μία από τις σοβαρότερες και πιο πολυδιάστατες κρίσεις στην ιστορία της: ενεργειακή, οικονομική, πολιτικοοικονομική, αλλά πρωτίστως κρίση ασφαλείας. Και ακόμη υπάρχει και η νέα πολυσύνθετη κρίση που έχει να αντιμετωπίσει η Ευρώπη, που είναι φυσικά το μεταναστευτικό ρεύμα, ως συνέπεια του δυσχερούς επισιτιστικού εφοδιασμού, της αύξησης τιμών, αλλά και της κλιματικής αλλαγής. Πλέον, είναι εμφανές πως η Ευρώπη θέλει να αλλάξει και ο στόχος, όπως διαφάνηκε και μέσα από τις τοποθετήσεις των ευρωβουλευτών, αλλά και των πολιτών, είναι να θωρακιστεί η Ευρώπη. Με λίγα λόγια, όλοι ζητούν πέραν από τους οικονομικούς και πολιτικούς δεσμούς να ενισχυθούν τα θέματα ασφάλειας, ώστε η Ευρώπη να προστατεύσει τα σύνορά της παρέχοντας ευκαιρίες για όλους, αφού με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει η Ευρώπη να θωρακιστεί, αφού δεν θα μένει σε βαρύγδουπες δηλώσεις, αλλά θα προχωρά σε δράσεις ώστε να διαδραματίζει ρόλο στο διεθνές πολιτικό σκηνικό, γεγονός που θα είναι πολύ σημαντικό για μικρότερα κράτη, όπως είναι η Κύπρος.





Οι εννέα βασικοί πυλώνες



Κλιματική αλλαγή και περιβάλλον

• Ασφαλής, βιώσιμη, δίκαιη, κλιματικά υπεύθυνη και οικονομικά προσιτή παραγωγή τροφίμων, με σεβασμό προς τις αρχές της βιωσιμότητας, το περιβάλλον, και τη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων, ενώ διασφαλίζεται και η επισιτιστική ασφάλεια

Υγεία

• Να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα και η ποιότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης με τη διασφάλιση της ίσης και καθολικής πρόσβασης όλων των Ευρωπαίων σε οικονομικά προσιτή, προληπτική, θεραπευτική και ποιοτική υγειονομική περίθαλψη

 

Ισχυρότερη οικονομία, κοινωνική δικαιοσύνη και θέσεις εργασίας

• Η ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα της οικονομίας, της ενιαίας αγοράς και της βιομηχανίας της ΕΕ λαμβάνοντας υπόψη την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση με μια ισχυρή κοινωνική διάσταση

  Ευρωπαϊκή Ένωση στον κόσμο

• Η ΕΕ να επιτύχει μεγαλύτερη αυτονομία σε βασικούς στρατηγικούς τομείς όπως τα γεωργικά προϊόντα και τον τομέα της παραγωγής και του εφοδιασμού ενέργειας, στο πλαίσιο της εν εξελίξει πράσινης μετάβασης

• Η ΕΕ να βελτιώσει την ικανότητά της να λαμβάνει ταχείες και αποτελεσματικές αποφάσεις, κυρίως στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ)

  Αξίες και δικαιώματα, κράτος δικαίου, ασφάλεια

• Η ΕΕ να προασπίζεται συστηματικά το κράτος δικαίου σε όλα τα κράτη μέλη

• Να αντιμετωπιστεί η παραπληροφόρηση με την περαιτέρω προώθηση της ανεξαρτησίας και της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης

• Να αναληφθεί δράση για την εναρμόνιση των συνθηκών διαβίωσης σε ολόκληρη την ΕΕ και τη βελτίωση της κοινωνικοοικονομικής ποιότητας ζωής των πολιτών της ΕΕ

  Ψηφιακός μετασχηματισμός

• H ΕΕ να διασφαλίσει ότι όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες μπορούν να επωφεληθούν από την ψηφιοποίηση, ενδυναμώνοντάς τους με τις απαραίτητες ψηφιακές δεξιότητες και ευκαιρίες

• H ΕΕ να διαθέτει περισσότερες εξουσίες για την ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας, την αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου και της κυβερνοεγκληματικότητας

 Ευρωπαϊκή δημοκρατία

• Ενίσχυση της ευρωπαϊκής δημοκρατίας με την τροποποίηση της εκλογικής νομοθεσίας της ΕΕ, με σκοπό την εναρμόνιση των εκλογικών όρων (ηλικία ψήφου, ημερομηνία εκλογής, απαιτήσεις για τις εκλογικές περιφέρειες) για τις ευρωεκλογές, καθώς και τη μετάβαση στην ψηφοφορία με πανευρωπαϊκά ή διακρατικά ψηφοδέλτια

• Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να έχει το δικαίωμα νομοθετικής πρωτοβουλίας

• Όλα τα ζητήματα που αποφασίζονται με ομοφωνία θα πρέπει να αποφασίζονται εφεξής με ειδική πλειοψηφία. Οι μόνες εξαιρέσεις να είναι η εισδοχή νέων μελών στην ΕΕ και οι αλλαγές στις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ

Μετανάστευση

• Ενίσχυση του ρόλου της ΕΕ όσον αφορά τη νόμιμη μετανάστευση και μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, με βάση τις αρχές της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής της ευθύνης

Παιδεία, πολιτισμός, νεολαία και αθλητισμός

• Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να δώσουν έμφαση στις ιδιαίτερες ανάγκες των νέων σε όλες τις σχετικές πολιτικές, ώστε να τους παρέχονται οι καλύτερες δυνατές συνθήκες για σπουδές και εργασία και για την έναρξη μιας ανεξάρτητης ζωής, με παράλληλη συμμετοχή τους στον δημοκρατικό βίο και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, μεταξύ άλλων και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.