Τα απλά βήματα που σώζουν μια ζωή - Τα κρίσιμα δευτερόλεπτα στον πνιγμό και η σημασία των πρώτων βοηθειών

Η εβδομάδα που μας πέρασε ξεκίνησε με μία τραγική, είδηση αφού ένας 43χρονος στη Λεμεσό πνίγηκε με ένα κομμάτι κρέας ενώ έτρωγε σε εστιατόριο της πόλης. Ζήτησε βοήθεια από άλλους που συνέτρωγαν στο ίδιο εστιατόριο οι οποίοι με χτυπήματα στην πλάτη προσπάθησαν να βοηθήσουν χωρίς αποτέλεσμα. Μετά τη διακομιδή του στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού διαπιστώθηκε ο θάνατός του από πνιγμονή, ενώ εντοπίστηκε και στον λαιμό του κομμάτι κρέας. Το περιστατικό αυτό έκρουσε για άλλη μία φορά τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας τη σημασία και κυρίως την ανάγκη γνώσεως των πρώτων βοηθειών κυριολεκτικά απ’ όλους.

Ο χρόνος είναι ζωή

Σε πολλές περιπτώσεις ενός επικίνδυνου για τη ζωή τραυματισμού ο χρόνος κυλά εις βάρος του πάσχοντος ανθρώπου. Ακόμα και αν γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι η πρόσβαση σε νοσοκομείο ή ασθενοφόρο είναι άμεση, τα λεπτά μέχρι την παραλαβή από εξειδικευμένο προσωπικό είναι κρίσιμα. Για παράδειγμα, μερικά εγκεφαλικά κύτταρα αρχίζουν να πεθαίνουν από τα πρώτα πέντε λεπτά έλλειψης οξυγόνου από τον οργανισμό. Η έγκαιρη φροντίδα ανεβάζει τις πιθανότητες επιβίωσης και οι επιπλοκές μπορούν να είναι μικρότερης σοβαρότητας.

Στην καθημερινότητά μας

Οι πρώτες βοήθειες εφαρμόζονται σε πολλές και διαφορετικές περιπτώσεις, και δε χρειάζεται να συμβεί κάτι εξαιρετικά ακραίο για να παρέμβουμε. Εγκαύματα, πνιγμός από φαγητό ή νερό, ηλίαση και άλλα συχνά περιστατικά χρίζουν άμεσης φροντίδας. Κάποιες φορές οι πρώτες βοήθειες μπορούν να είναι τόσο αποτελεσματικές που να μην είναι απαραίτητη η άμεση διακομιδή σε νοσοκομείο. Έτσι, ο χρόνος επιπλέον ταλαιπωρίας μειώνεται σημαντικά. Ένας από τους βασικούς κανόνες των πρώτων βοηθειών είναι να επιβεβαιώνουμε τη δική μας ασφάλεια πριν παρέμβουμε. Υπάρχουν περιπτώσεις που οι φροντιστές μπορούν να διακινδυνεύσουν τη σωματική τους ακεραιότητα αν δεν ξέρουν τον τρόπο που θα πλησιάσουν τον πάσχοντα. Κάποιες φορές, μάλιστα, ο αρωγός μπορεί να χάσει τη ζωή του προσπαθώντας. Κάνοντας συγκεκριμένα βήματα η υγεία όλων διασφαλίζεται σε μεγάλο βαθμό. Ένα μεγάλο μέρος των πρώτων βοηθειών μπορεί να εφαρμοστεί και στον ίδιο μας τον εαυτό. Στις περιπτώσεις που δεν έχουμε κάποιο άτομο να μας βοηθήσει, αλλά γνωρίζοντας τι πρέπει να κάνουμε, σώζουμε την ίδια μας τη ζωή. Από απλά περιστατικά μέχρι πιο σύνθετα, η γνώση εφαρμογής πρώτων βοηθειών στο σώμα μας είναι απαραίτητη. Δεν έχουμε όλοι την ίδια οξυδέρκεια, δυνατότητα ή ικανότητα να δράσουμε άμεσα. Οι πρώτες βοήθειες προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα γνώσεων για το πώς μπορούμε να γίνουμε αρωγοί για όλους τους ανθρώπους. Βρέφη, παιδιά και ηλικιωμένα άτομα χρίζουν ιδιαίτερης προσοχής. Έτσι, μπορούμε να πράξουμε με εξειδικευμένους ελέγχους κατά νου. Η παροχή άμεσης φροντίδας είναι μία αλληλέγγυα κίνηση προς τους συνανθρώπους μας. Όλες, όλα και όλοι μπορούμε να βρεθούμε σε μία δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση. Η γνώση και η παροχή πρώτων βοηθειών διασφαλίζει ένα πιο ασφαλές περιβάλλον. Στη δουλειά, στις διακοπές, στον δρόμο ή στο σπίτι, οι κίνδυνοι είναι περισσότεροι απ’ όσοι νομίζουμε.





Άλλο πνιγμός, άλλο πνιγμονή

Ο κ. Δημήτρης Πιερούδης, εκπαιδευτής πρώτων βοηθειών από τη Σχολή Χείρωνας, μιλώντας στον «Π» επισήμανε την ανάγκη της γνώσης των πρώτων βοηθειών και εξήγησε με απλά λόγια τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν σε ένα παρόμοιο περιστατικό. «Αυτό το οποίο θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε είναι ότι ο πνιγμός και η πνιγμονή είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Πνιγμός είναι όταν κάποιος πνίγεται στη θάλασσα ή γενικά στο νερό, ενώ αντίθετα, πνιγμονή είναι όταν ένα ξένο αντικείμενο, συνήθως φαγητό, αποφράζει τον αεραγωγό. Η αλήθεια είναι ότι όλοι είμαστε εκτεθειμένοι στο ενδεχόμενο να πάθουμε πνιγμονή. Τα βρέφη λόγω απειρίας, τα παιδάκια λόγω ζωηράδας, και οι γηραιότεροι λόγω των αδυνατισμένων μυών και του γεγονότος ότι δεν έχουν γερά δόντια ώστε να μασήσουν επαρκώς την τροφή τους».

Πότε δεν παρεμβαίνουμε

Ο κ. Πιερούδης αναφέρει ότι σε περίπτωση που βρεθούμε μπροστά σε ένα περιστατικό πνιγμονής θα πρέπει να κάνουμε μία γρήγορη εκτίμηση και να αναγνωρίσουμε εάν πρόκειται για μερική απόφραξη ή πλήρη απόφραξη του αεραγωγού. Η μερική απόφραξη είναι όταν ένα αντικείμενο (π.χ. ένα κομμάτι κρέας) μας εμποδίζει ώστε να αναπνεύσουμε σωστά και έτσι αρχίζουμε και βήχουμε προκειμένου να το αποβάλλουμε. Πρόκειται για κάτι που μπορεί να συμβεί πολύ συχνά στον οποιοδήποτε. Σε αυτή την περίπτωση δεν θα πρέπει να παρέμβουμε χτυπώντας την πλάτη ή πιέζοντας την κοιλιά του ανθρώπου που βήχει, γιατί κάτι τέτοιο θα μπορούσε να μετακινήσει το αντικείμενο σε χειρότερη θέση. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να παροτρύνουμε το άτομο να συνεχίσει να βήχει ώστε να μπορέσει να αποβάλλει το αντικείμενο και να αναπνεύσει φυσιολογικά.

Οι κύκλοι προσπαθειών

Αντίθετα, η πλήρης απόφραξη είναι όταν το άτομο αδυνατεί να μιλά, να αναπνέει και να βήχει, και άρα χρειάζεται εξωτερική βοήθεια προτού πάθει υποξία, καταρρεύσει και στη συνέχεια υποστεί ανακοπή. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να σταθούμε όρθιοι, δίπλα στον άνθρωπο που πνίγεται, να τον τοποθετήσουμε με το ένα χέρι μας στο στήθος του ώστε να γέρνει προς τα εμπρός, και με την παλάμη μας να χτυπήσουμε μεταξύ των ωμοπλατών με αρκετή δύναμη, ανάλογη, βεβαίως, με τον σωματότυπό του. Θα πρέπει να χτυπήσουμε πέντε φορές και ενδιάμεσα να βλέπουμε εάν έχει φύγει το επίμαχο αντικείμενο απ’ το στόμα. Στη συνέχεια, θα πρέπει να τοποθετήσουμε τα χέρια μας κάτω απ΄τις μασχάλες του ανθρώπου που πνίγεται και τοποθετήσουμε τη γροθιά μας λίγο πάνω από τον ομφαλό, αλλά χαμηλότερα από το στομάχι. Θα πρέπει να εφαρμόσουμε πέντε κοιλιακές συμπιέσεις, γνωστές και ως πιέσεις Χάιμλιχ. Αυτός είναι ο πρώτος κύκλος προσπαθειών, ο οποίος σύμφωνα με υπάρχουσες έρευνες δίνει 70% πιθανότητες στο άτομο που έχει υποστεί πλήρη απόφραξη να σωθεί. Εάν το άτομο ακόμα πνίγεται, τότε προχωράμε σε 2ο κύκλο προσπαθειών ο οποίος αυξάνει τις πιθανότητες στο 80-85%. Σε περίπτωση που το αντικείμενο δεν έχει βγει, τότε προβαίνουμε σε 3ο κύκλο προσπαθειών, οι πιθανότητες του οποίου εκτοξεύονται μέχρι και στο 95%. Στη διάρκεια όλων αυτών των προσπαθειών, άμα δούμε κάτι στο στόμα, το βγάζουμε με προσοχή. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν αρχίζουμε το τυφλό ψάξιμο στο στόμα γιατί μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό της στοματικής κοιλότητας. Συνεχίζουμε τις προσπάθειές μας μέχρι να απελευθερωθεί ο αεραγωγός ή μέχρι ο πάσχοντας να καταρρεύσει. Αν ο πάσχοντας καταρρεύσει εφαρμόζουμε πρωτοβάθμια εκτίμηση για να διαπιστώσουμε αν έχει τις αισθήσεις και αν αναπνέει. Αν δεν αναπνέει καλούμε ασθενοφόρο στο 112 και εφαρμόζουμε καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση ΚΑΡΠΑ.

Σε περίπτωση παιδιού ή βρέφους

Τα ίδια βήματα εφαρμόζονται και σε περίπτωση όπου ένα παιδί έχει υποστεί πλήρη απόφραξη του αναπνευστικού αεραγωγού. Ωστόσο, τα βήματα θα πρέπει να γίνουν ενώ είμαστε γονατιστοί και έχουμε φτάσει στο ύψος του παιδιού. Διευκρινίζεται ότι στα βρέφη δεν κάνουμε κοιλιακές συμπιέσεις, αλλά θωρακικές. Δηλαδή, αφού έχουμε πιέσει πέντε φορές την πλάτη του βρέφους, το γυρίζουμε ώστε να βλέπει πάνω και πιέζουμε πέντε φορές με αντίστοιχη δύναμη ανάμεσα στα στήθη του μωρού. Όλες οι προσπάθειες, βεβαίως, γίνονται ενώ έχουμε καλέσει ήδη το ασθενοφόρο το οποίο είναι καθ’ οδόν. Ο κ. Πιερούδης καταλήγει ότι «πρώτες βοήθειες θα έπρεπε ο κάθε ένας από εμάς να γνωρίζει πρώτα για την οικογένεια μας και μετά για όλους τους άλλους. Προσωπικά θεωρούμε τη γνώση πρώτων βοηθειών σαν ανθρώπινο καθήκον και όχι σαν επιλογή».