Η παραδοσιακή ενδυμασία της Κύπριας γυναίκας μέσα στους αιώνες -  Μία εικαστική δημιουργία της Έλενας Δανιήλ

Η εικόνα της Κύπριας γυναίκας, καθήμενης στα στενά και στα σοκάκια της γειτονιάς της στο χωριό να κεντά τα προικιά της, ήταν συνήθης τις προηγούμενες δεκαετίες.  Τον περασμένο  αιώνα, ωστόσο, κι όλους τους προηγούμενους αποτελούσε για πολλές γυναίκες – από την παιδική τους ηλικία μέχρι και το βαθύ γήρας - την καθημερινότητα τους.

Το μακρύ και κεντημένο φόρεμα, άλλοτε με φωτεινά χρώματα και άλλοτε με σκούρα, το τσεμπέρι στο κεφάλι να κρύβει τα μαλλιά, αφήνοντας μια χαραμάδα μπροστά, συναντάται σήμερα στις συλλογές και στα μουσεία. Τούτος ο πλούτος, απόσταγμα της παράδοσης του λαού μας, της σοφίας και της διορατικότητας του, είναι άμεσα συνδεδεμένος με τη γυναίκα της Κύπρου. Την σκέψη της, την συμπεριφορά της, την καθημερινότητά της και την ιστορία που η κάθε μια κουβαλά.







Τι κρύβει το κυπριακό, παραδοσιακό φουστάνι; Το τσεμπέρι; Το κέντημα σε αυτά; Ποιες κρυφές και φανερές μαρτυρίες φέρνουν μαζί τους από τα βάθη των αιώνων οι ενδυμασίες των Κύπριων γυναικών; Πόσοι είδαν αυτή την παράδοση ή είδαν σε αυτή την παράδοση, μια άλλη ματιά, διεισδυτική και διερευνητική, πέρα και μακριά από τα στερεότυπα, τα τετριμμένα και τα συνηθισμένα;





Η εικαστικός Έλενα Δανιήλ, τα είδε όλα αυτά και ακόμα περισσότερα. Και μέσα από το υπό εξέλιξη έργο με το οποίο καταπιάνεται αυτή τη φορά, επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα που απασχολούν ή θα έπρεπε να απασχολήσουν τον μελετητή της κουλτούρας και της παράδοσης του νησιού μας.

[video width="320" height="576" mp4="[migrated]/Politis/wp-content/uploads/2022/05/video-1652169488-1.mp4"][/video]



«Μπορεί να υπάρξει αντίσταση μέσα ή μέσω της ένδυσης; Μπορεί μέσα από τα έθιμά του ένας λαός να απορρίψει την καταπίεση του ξένου δυνάστη;», διερωτάται η Έλενα Δανιήλ και απαντήσεις δίνει μέσα από το έργα της.



Τι την ενέπνευσε και τι την οδήγησε σε αυτό το πρωτότυπο έργο; Ποια ήταν τα ερεθίσματα και ποιες οι πηγές της; «Παρατηρείται σήμερα μία τάση αναζωογόνησης των παραδοσιακών τεχνών. Αντλώντας από την παράδοση, ο δημιουργός θέλει να επαναφέρει στοιχεία από το παρελθόν στο σήμερα. Πάντα με απασχολούσε τι υπάρχει ως ξεκάθαρο μέσα από την κυπριακή μας ταυτότητα. Κρατήθηκαν στο χρόνο κάποια αποσπάσματα αυτής της ταυτότητας μας. Αποσπάσματα της συλλογικής μνήμης», λέει στο politis.com.cy η Έλενα Δανιήλ.  «Μια ταυτότητα που μόνο θραύσματα της είναι αποτυπωμένα στη συλλογική μνήμη καθώς ήταν κάπως λογοκριμένη. Έπρεπε να μπαίνει σε κουτάκια και να χρησιμοποιείται ώστε να εξυπηρετεί το ενίοτε αφήγημα.  Η ταυτότητα μας δεν είναι αμφιλεγόμενη ούτε περίπλοκη, είναι ένα όμορφο κράμα συναντήσεων, αναφορών και επιρροών στους αιώνες το οποίο φαίνεται και στα υφάσματα μας», σημειώνει.





Φωτεινά χρώματα στην Καρπασία μουντά στην Πάφο

Κι εξηγεί πως αντικείμενο της έρευνας της, ήταν η κυπριακή ενδυμασία. Και μέσα από την έρευνα αυτή «ανακάλυψα πολλές κρυμμένες πτυχές της ζωής της Κύπριας γυναίκας. Όπως ήταν η ενδυμασία της. Που στην Καρπασία είχε ζωηρά και φωτεινά χρώματα, στην Πάφο, σκούρα και μουντά. Στην Καρπασία οι επιρροές ήταν άλλες – απότοκο της ανάπτυξης εμπορίου και της επαφής με ξένους. Στην Πάφο, ήταν διαφορετικές. Η γυναίκα ήταν απασχολημένη στα χωράφια και στο σπίτι. Κι αυτές οι επιρροές καθόριζαν τη στάση και τη συμπεριφορά της, τον τρόπο ενδυμασίας της, τα χρώματα των ρούχων της».





Η Έλενα Δανιήλ βάζει ακόμα μία παράμετρο στη κουβέντα μας. Αυτή της συμπεριφοράς της Κύπριας γυναίκας απέναντι στον Άγγλο δυνάστη. «Οι Άγγλοι, δεν συμπαθούσαν την κυπριακή ενδυμασία. Ευρωπαίοι αυτοί δεν ήθελαν την Κύπρια γυναίκα που δούλευε στα σπίτια τους με τα μακριά, παραδοσιακά φουστάνια. Ως εκ τούτου, οι Κύπριες επέμεναν σε αυτό τον τρόπο ένδυσης, και ήταν τούτη η συμπεριφορά, μιας μορφής αντίσταση».

Γιατί διάλεξες, ρωτάμε, το κέντημα, ως πηγή του έργου σου; «Γιατί ήταν συνυφασμένο με την πορεία της Κύπριας γυναίκας», απαντά. Κι εξηγεί, πως οι φιγούρες στα έργα της δεν είναι πάντα ρεαλιστικές ή τόσο ρεαλιστικές. «Αντίθετα, είναι πιο αφηρημένες κι έχουν να κάνουν με την ιδέα που με έσπρωξε να δημιουργήσω», σημειώνει.  Κι όπως εξηγεί:



Αφήγημα που δεν ορίζεται, απελευθερωμένο χωρίς ορισμούς



«Τα μοτίβα στο κέντημα αντανακλούν όλες τις επιρροές και τις αναφορές που υπήρξαν. Οι γυναίκες που απεικονίζονται βασίζονται σε χαρακτηριστικές φωτογραφίες γυναικών από διάφορες εποχές, σε μια προσπάθεια να κεντώ μια εναλλακτική πορεία σε αυτό τον ορισμό. Ξανά δημιουργώ το αφήγημα με τρόπο που δεν ορίζεται, απελευθερωμένο, δίνοντας τους άλλη διάσταση, χωρίς απολογίες και ορισμούς». Αυτό το νέο έργο, είναι κάτι καινούργιο για τη δημιουργό του. Και αυτό που έχει σημασία για την Έλενα Δανιήλ αυτή την στιγμή «είναι να πειραματιστώ κ να δω αν αυτός ο δρόμος θα ανοίξει».



[video width="320" height="576" mp4="[migrated]/Politis/wp-content/uploads/2022/05/video-1652169475-1.mp4"][/video]