Αντιμετωπίζοντας... αλλιώς τον κορωνοϊό - Στην επόμενη φάση της πανδημίας περνά η ΕΕ που αλλάζει τον τρόπο διαχείρισης

Δύο χρόνια μετά την ανακήρυξη του κορωνοϊού σε πανδημία, οι φήμες ότι βρισκόμαστε κοντά στο τέλος της πανδημίας οργιάζουν. Με όπλο τον εμβολιασμό, ήδη οι πλείστες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απέσυραν τους περιορισμούς που έθεσαν το προηγούμενο χρονικό.

Σε διεθνή μέσα ενημέρωσης υπάρχουν ήδη αναφορές για το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να ανακοινώσει πως η Ευρωπαϊκή Ένωση μπαίνει σε φάση τέλους της πανδημίας και ριζικής αλλαγής της αντιμετώπισής της. Κάποιοι μάλιστα θεωρούν ότι οι ανακοινώσεις είναι θέμα χρόνου. Το ερώτημα, ωστόσο, που πλανάται αυτήν τη στιγμή είναι τι σημαίνει επί της ουσίας το τέλος της πανδημίας και πώς μπορούμε να μιλάμε για κάτι τέτοιο, την ώρα που στην Κίνα επιστρέφουν στα τοπικά lockdowns, με την κυβέρνηση να προσπαθεί να ελέγξει την κατάσταση χρησιμοποιώντας κάθε μέσο.

Στροφή 180 μοιρών

Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του Reuters, η Κομισιόν ετοιμάζεται να κάνει στροφή 180 μοιρών. Τις επόμενες ημέρες, η ίδια αναμένεται να κηρύξει το τέλος της πανδημίας του κορωνοϊού στην Ευρώπη, που θα σημάνει και μια σημαντική αλλαγή πολιτικής. Η αλλαγή αυτή θα συνίσταται στο στοχευμένο τεστάρισμα, αλλά και στην αντιμετώπιση του ιού όπως αντιμετωπίζεται και η εποχιακή γρίπη. Η στροφή αυτή έρχεται την ώρα που τα κρούσματα σε επίπεδο Ευρώπης πέφτουν και πάλι, ενώ η μετάλλαξη Όμικρον του ιού έχει αποδειχθεί λιγότερο επικίνδυνη από τη Δέλτα και περισσότερο από το 70% των Ευρωπαίων πολιτών έχουν ανοσοποιηθεί, με το μισό τουλάχιστον του πληθυσμού να έχει κάνει και την ενισχυτική δόση του εμβολίου. Το έγγραφο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν αναμένεται να είναι δεσμευτικό για τα κράτη μέλη και το οποίο επικαλείται το Reuters έρχεται με τη σαφή προειδοποίηση ότι «ο κορωνοϊός ήρθε για να μείνει», ίσως και με νέα στελέχη, και γι' αυτό η «προετοιμασία όλων παραμένει βασική». Το προσχέδιο του κειμένου που έχει προετοιμάσει η αρμόδια επίτροπος Στέλλα Κυριακίδου αναμένεται να υιοθετηθεί την Τετάρτη και συνιστά στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να παραμείνουν σε ετοιμότητα, γιατί ίσως χρειαστεί και να επιστρέψουν σε «έκτακτα μέτρα». Παρόλα αυτά, αναγνωρίζει ακόμα ότι η πανδημία μπαίνει σε μια τελείως διαφορετική προσέγγιση για τη διαχείρισή της.

Μόλις το 21%

Μόνο και μόνο το γεγονός ότι, μόλις μετά από δύο χρόνια πανδημίας, υπάρχει η σκέψη για αλλαγή του κορωνοϊού σε επιδημία θεωρείται σημαντικό. Κάτι τέτοιο δεν θα είχε επιτευχθεί, βέβαια, χωρίς τη βοήθεια των εμβολίων. Εννέα μήνες μετά την ανακήρυξη της πανδημίας, έγιναν οι πρώτοι εμβολιασμοί, και σήμερα επτά στους δέκα Ευρωπαίους πολίτες έχουν ολοκληρώσει το εμβολιαστικό τους σχήμα. Στην Κύπρο, το ποσοστό των πολιτών που ολοκλήρωσαν τον εμβολιασμό τους ξεπερνά το 77%, την ώρα που 6 στους 10 πολίτες που δικαιούνται έλαβαν την αναμνηστική δόση. Την ίδια στιγμή που, χάρης στην υπερμεταδοτική παραλλαγή Όμικρον, τους τελευταίους τέσσερις μήνες, ένας στους δύο Κύπριους νόσησε τουλάχιστον μια φορά, αποκτώντας και φυσική ανοσία. Μπορεί η εμβολιαστική κάλυψη στην Κύπρο και στην πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών να είναι υψηλή, ωστόσο το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν από την αρχή της πανδημίας οι χώρες του Τρίτου Κόσμου δεν έχει λυθεί, καθώς μόλις το 21% της Αφρικής έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση εμβολίου, ενώ μόνο το 15% ολοκλήρωσε το εμβολιαστικό του σχήμα. Επομένως, μπορεί στην Ευρώπη, χάρης στη λήψη μέτρων και στους εμβολιασμούς, να έχει επιτύχει σε σημαντικό βαθμό τον έλεγχο της διασποράς του ιού και κυρίως τη διατήρηση της βιωσιμότητας των συστημάτων υγείας, ωστόσο ο κορωνοϊός συνεχίζει να υπάρχει και να απειλεί, κυρίως ομάδες και περιοχές με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη. Εκτός από τις χώρες του Τρίτου Κόσμου, χαμηλό είναι και το ποσοστό εμβολιασμών στους Ευρωπαίους έφηβους, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνει στη δημοσιότητα η ιστοσελίδα «Our World in Data», μόλις 23% των παιδιών 12-17 ετών στην ΕΕ έχει λάβει τουλάχιστον μια δόση εμβολίου. Με τους περιορισμούς να αίρονται και τις φήμες ότι πλησιάζει το τέλος της πανδημίας να πληθαίνουν, αυξάνεται και ο φόβος των ειδικών για αποστροφή των πολιτών προς τον εμβολιασμό. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι αρκετοί πολίτες, βλέποντας την επιδημιολογική κατάσταση να βελτιώνεται, επιλέγουν να μην λάβουν την 3^η ή και την 4^η δόση εμβολίου. Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε στον «Π» ο καθηγητής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κύπρου δρ Κωσταντίνος Δέλτας, κάτι τέτοιο είναι απολύτως φυσιολογικό, καθώς οι πολίτες θεωρούν ότι με την άρση των περιορισμών έχει φύγει και ο ιός. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, με τον ίδιο να εξηγεί ότι αυτό που έχει επιτευχθεί, και γι’ αυτό ζούμε με όσο το δυνατό λιγότερους περιορισμούς, είναι το να διατηρηθεί ο έλεγχος στα νοσοκομεία και η θνητότητα στη χώρα μας εξαιτίας του ιού να βρίσκεται αυτήν τη στιγμή κάτω από το 2%. Ο δρ Δέλτας σημείωσε, παράλληλα, ότι ναι μεν ο αριθμός των νοσούντων που χρήζουν νοσηλείας είναι διαχειρίσιμος, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι έχει εξαφανιστεί ο κίνδυνος εισαγωγής σε ΜΕΘ. Με βάση τα πρόσφατα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το Υπουργείο Υγείας, την τελευταία εβδομάδα, ο αριθμός των νοσηλευόμενων έπεσε στους 89, εκ των οποίων οι 20 σε σοβαρή κατάσταση. Αυτό σημαίνει ότι ο ιός βρίσκεται ακόμη ανάμεσά μας.

Οι ανεμβολίαστοι

Ακόμη και αν δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι ο κορωνοϊός μετατράπηκε από πανδημία σε ενδημία, το μόνο σίγουρο είναι ότι μπαίνουμε σταδιακά σε μια νέα φάση. Ήδη οι περισσότερες χώρες απέσυραν ή ανέστειλαν, αν μιλάμε για την περίπτωση της Ελλάδος και της Κύπρου, τους αυστηρούς περιορισμούς που είχαν θέσει το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη κάποια αυστηρά μέτρα τα οποία θυμίζουν περιόδους έξαρσης του ιού. Αφήνοντας εκτός κάδρου την Κίνα και τα όσα συμβαίνουν στη Σανγκάη, και σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν «ξεμείνει» κάποιοι περιορισμοί. Αφορούν κυρίως τους ανεμβολίαστους και το θέμα του υποχρεωτικού εμβολιασμού. Για παράδειγμα, στη Γερμανία υφίσταται ακόμη ο υποχρεωτικός εμβολιασμός όλων των πολιτών άνω των 60 ετών, ενώ στη Γαλλία, ο υποχρεωτικός εμβολιασμός αφορά και την τρίτη-αναμνηστική δόση. Περιορισμοί υπάρχουν ακόμη και όσον αφορά τους επαγγελματίες υγείας, καθώς σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, οι ανεμβολίαστοι γιατροί και νοσηλευτές δεν μπορούν να εργαστούν. Η Ιταλία ήταν η πρώτη χώρα που έθεσε τους ανεμβολίαστους υγειονομικούς σε αναστολή και η πρώτη που τερμάτισε από τις αρχές Απριλίου το συγκεκριμένο μέτρο. Παρόλ’ αυτά, σε χώρες όπως είναι η Ελλάδα, ακόμη δεν επιτρέπεται στους ανεμβολίαστους υγειονομικούς να επιστρέψουν στις εργασίες τους.



Επαγρύπνηση και διαφορετικός τρόπος διαχείρισης
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε ανακοίνωση που εξέδωσε την Πέμπτη, καλεί τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα πριν από το φθινόπωρο, προκειμένου να διασφαλιστεί η επαγρύπνηση και ο συνεχής συντονισμός της ετοιμότητας και της αντίδρασης στον τομέα της υγείας. Παραμένοντας σε εγρήγορση κατά τη μετάβαση από την οξεία φάση της πανδημίας Covid-19. «Τα σημερινά χαμηλότερα επίπεδα λοιμώξεων Covid-19 δίνουν στα κράτη μέλη την ευκαιρία να ενισχύσουν την επιτήρηση, τα συστήματα υγείας τους και τη συνολική ετοιμότητά τους έναντι πανδημιών», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.



Ειδικότερα, καλεί τα κράτη μέλη:

• να εντείνουν τη χορήγηση εμβολίων και αναμνηστικών δόσεων, λαμβάνοντας υπόψη την ταυτόχρονη κυκλοφορία της Covid-19 και της εποχικής γρίπης·

• να δημιουργήσουν ολοκληρωμένα συστήματα επιτήρησης που δεν θα βασίζονται πλέον στον εντοπισμό και την αναφορά όλων των κρουσμάτων Covid-19, αλλά στη λήψη αξιόπιστων και αντιπροσωπευτικών εκτιμήσεων·

• να εξακολουθήσουν τη στοχευμένη διενέργεια τεστ και αλληλούχηση σε επαρκή δείγματα για την ακριβή εκτίμηση της κυκλοφορίας παραλλαγών και τον εντοπισμό νέων παραλλαγών·

• να επενδύσουν στην ανάκαμψη των συστημάτων υγείας και να αξιολογήσουν τις ευρύτερες επιπτώσεις της πανδημίας στην υγεία, μεταξύ άλλων στην ψυχική υγεία και στις καθυστερήσεις στις θεραπείες και την περίθαλψη·

• να εφαρμόζουν συντονισμένους σε ενωσιακό επίπεδο κανόνες για τη διασφάλιση ελεύθερων και ασφαλών ταξιδιών, τόσο εντός της ΕΕ όσο και με τους διεθνείς εταίρους·

• να στηρίξουν την ανάπτυξη της επόμενης γενιάς εμβολίων και φαρμακοθεραπευτικών μέσων·

• να εντείνουν τη συνεργασία για την καταπολέμηση της εσφαλμένης πληροφόρησης και της παραπληροφόρησης σχετικά με τα εμβόλια κατά της Covid-19·

• να εξακολουθήσουν να στοχεύουν στην παγκόσμια αλληλεγγύη και τη βελτίωση της παγκόσμιας διακυβέρνησης.

Επιπλέον, η Επιτροπή ανακοίνωσε δράσεις για τη διασφάλιση ανθεκτικών αλυσίδων εφοδιασμού καθ' όλη τη διάρκεια της πανδημίας, τόσο για ιατρικά αντίμετρα όσο και για προϊόντα κρίσιμης σημασίας σε όλα τα βιομηχανικά οικοσυστήματα. Δημοσιεύει επίσης σήμερα πρόσκληση υποβολής προσφορών, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας EU FAB, για τη δέσμευση ικανοτήτων για την παρασκευή εμβολίων mRNA, εμβολίων που βασίζονται σε ιικές πρωτεΐνες και εμβολίων που βασίζονται σε ιικούς φορείς. Έτσι, θα δεσμευτεί η νεοδημιουργηθήσα παραγωγική ικανότητα για χρήση σε μελλοντικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας. Η πρόσκληση υποβολής προσφορών απευθύνεται σε παραγωγούς εμβολίων με εγκαταστάσεις στην ΕΕ/ στον ΕΟΧ, οι οποίοι μπορούν να αποστείλουν την αίτηση συμμετοχής τους έως τις 3 Ιουνίου 2022 και 16.00, ώρα Κεντρικής Ευρώπης.