Η προσαρμοστικότητα στον χώρο εργασίας

Στο άρθρο μου «Υβριδικά επαγγέλματα, υβριδικά προσόντα και υβριδικοί υπάλληλοι» που δημοσιεύτηκε στον «Πολίτη» στις 28.7.19 είχα διαχωρίσει τα ηγετικά προσόντα σε (α) τεχνικές γνώσεις (hard skills) και (β) σε προσωπικά χαρακτηριστικά (soft skills). Τα πρώτα (τεχνικά προσόντα) είναι αυτονόητα. Τα δεύτερα (προσωπικά χαρακτηριστικά) περιλαμβάνουν ικανότητες που αφορούν τις διαπροσωπικές σχέσεις, την επικοινωνία, τη συναισθηματική νοημοσύνη, τις ηγετικές ικανότητες, την ικανότητα λήψεως αποφάσεων κ.λπ. Όλα αυτά -και πολλά άλλα- μπορούν να συγκεντρωθούν κάτω από την ευρύτερη έννοια της προσαρμοστικότητας.

Εισαγωγή
Με την παγκοσμιοποίηση και τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, η προσαρμοστικότητα αποκτά όλο και περισσότερη σημασία για τους οργανισμούς και τις επιχειρήσεις.


Ορισμός
Προσαρμοστικότητα στον χώρο εργασίας σημαίνει την ικανότητα ενός στελέχους να προσαρμόζεται με τις τρέχουσες και τις προβλεπόμενες αλλαγές, ούτως ώστε να πετυχαίνει τους βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους του οργανισμού στον οποίο εργάζεται ή του οποίου ηγείται. Ειδικά όσον αφορά τους ηγέτες, αυτοί θα πρέπει να είναι ικανοί να χειρίζονται με επιτυχία ασυνήθιστες υποθέσεις για τις οποίες δεν υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες ή πρότυπα όσον αφορά τον χειρισμό τους· έναν χειρισμό ο οποίος θα στηρίζεται αποκλειστικά στην κρίση του ηγέτη, βάσει της οποίας θα λαμβάνει τις δύσκολες αποφάσεις.


Γενικά χαρακτηριστικά
Οι ηγέτες που διαθέτουν το χάρισμα της προσαρμοστικότητας αυτοπαρωθούνται, δεν απογοητεύονται εύκολα και είναι πολύ δημιουργικοί. Το προσόν αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στις περιπτώσεις διευθυντών έργων (Project Managers), οι οποίοι με την προσαρμοστικότητά τους μπορούν να συντονίζουν τους διάφορους εμπλεκόμενους και να συμπληρώνουν έγκαιρα και με επιτυχία το έργο που ανέλαβαν. 


Προσόντα προσαρμοστικότητας
Εφόσον η προσαρμοστικότητα ανήκει στην κατηγορία των προσωπικών χαρακτηριστικών (soft skills), δεν μπορεί από μόνη της να εφαρμοστεί με επιτυχία.
Χρειάζεται και τα εξής:

-Διά βίου μάθηση/εκπαίδευση
Τα στελέχη που διαθέτουν προσαρμοστικότητα δεν απογοητεύονται ποτέ από μια αποτυχία. Γι’ αυτούς η αποτυχία είναι μέρος της εκπαίδευσής τους. Μαθαίνουν συνεχώς νέα πράγματα και είναι πρόθυμοι να αναλαμβάνουν κινδύνους, αν οι κίνδυνοι αυτοί στόχο έχουν την αριστεία του οργανισμού στον οποίο εργάζονται τα στελέχη και την προσωπική και επαγγελματική βελτίωση των ιδίων.
Η συνεχής βελτίωση επιτυγχάνεται με: κριτική σκέψη, έρευνα, σημασία σε ουσιώδης λεπτομέρειες, παρατηρητικότητα και καλή μνήμη.

-Επιμονή
Οι ευπροσάρμοστοι ηγέτες σπάνια παραιτούνται από ένα έργο που ανέλαβαν. Συναρπάζονται από κάθε πρόκληση και συνεχίζουν τις προσπάθειές τους ακόμη και όταν συναντούν δυσκολίες. Την ίδια ώρα παραμένουν θετικοί ενθαρρύνοντας έτσι τους υφισταμένους τους να μείνουν προσηλωμένοι στους ρόλους τους παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Στα κυριότερα χαρακτηριστικά της επιμονής περιλαμβάνονται και τα εξής: αντοχή, θετικότητα, επιτυχής αντιμετώπιση του άγχους, παρώθηση, χειρισμός απρόβλεπτων καταστάσεων.

-Επινοητικότητα
Πολλές φορές οι στόχοι είναι καθαροί. Όμως ο τρόπος επίτευξής τους είναι άγνωστος. Πιθανόν οι διαθέσιμοι υλικοί και ανθρώπινοι πόροι να μην είναι αρκετοί. Ένας ευπροσάρμοστος ηγέτης μπορεί να εξοικονομήσει πόρους από άλλα έργα και να εφαρμόσει νέες μεθόδους χρησιμοποιώντας: την παρατηρητικότητά του, τη δημιουργικότητά του, καινοτομίες, επίλυση προβλημάτων, αναπροσαρμογή προϋπολογισμών και πρωτοβουλίες.

-Περιέργεια
Λόγω της ικανότητάς του να προσαρμόζεται εύκολα, ένας ευπροσάρμοστος ηγέτης δεν τρομάζει από τις αλλαγές. Αντίθετα οι αλλαγές κεντρίζουν το ενδιαφέρον του και προκαλούν την επιθυμία του να τις μελετήσει και να τις διερευνήσει. Δεν φοβάται νέες ιδέες και εισηγήσεις, ούτε και την εποικοδομητική κριτική. Η περιέργειά του συνοδεύεται από: ανοιχτομυαλοσύνη, επιθυμία για έρευνα, θετικότητα, ενεργή ακρόαση, επικοινωνία χωρίς λέξεις (body language) και ποικιλότητα.

-Προσόντα που ενισχύουν την προσαρμοστικότητα
Πέραν των όσων έχουν ήδη αναφερθεί, και τα πιο κάτω χαρακτηριστικά ενισχύουν την προσαρμοστικότητα: ηγετικές ικανότητες, αποφασιστικότητα, αναλυτικές δεξιότητες, σωστή επιλογή συνεργατών, προτεραιοποίηση στόχων και έργων, ταχεία αντίληψη, στρατηγική σκέψη, ανάληψη ευθυνών, διαφάνεια, δέσμευση, προορατικότητα, ικανότητα στις διαπραγματεύσεις και γραπτή επικοινωνία.


Επίλογος
Διαβάζοντας κάποιος τα πιο πάνω με το δίκιο του θα θυμηθεί το κλασικό ερώτημα «πρώτα η κότα ή το αβγό;». Δηλαδή πρέπει κάποιος να διαθέτει όλα αυτά τα προσόντα για να θεωρείται ευπροσάρμοστος ή αν είναι ευπροσάρμοστος θα τα διαθέτει έτσι κι αλλιώς. Η απάντηση είναι απλή: αν κάποιος, όχι μόνο δεν φοβάται τις αλλαγές, αλλά τις λατρεύει και τις επιδιώκει, σημαίνει ότι θα διαθέτει και πολλά από τα χαρακτηριστικά που έχουν ήδη αναφερθεί. Αντίθετα, αν τον τρομάζουν οι αλλαγές μπορεί να διαθέτει κάποια από τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν πιο πάνω (π.χ. ακέραιου χαρακτήρα, γραπτή επικοινωνία, αναλυτικές ικανότητες κ.λπ.) σίγουρα όμως δεν είναι ευπροσάρμοστος.

Αφυπηρετήσαντος (2006) ανώτερου διευθυντή της Λαϊκής Τράπεζας και fellow του Ινστιτούτου Τραπεζιτών Λονδίνου

*Για το άρθρο αυτό πάρθηκαν στοιχεία από ανάρτηση της κ. Alison Doyle, στην ιστοσελίδα THE BALANCE.